Loay hoay tìm lời giải cho di tích thành Điện Hải

Di tích thành Điện Hải lâu nay bị xâm hại nghiêm trọng

Di tích bị xâm hại

Những ngày này, TP Đà Nẵng đang cho giải tỏa nhiều nhà dân sinh sống dọc các hướng của tường thành Điện Hải (thuộc phường Thạch Thang, quận Hải Châu, Đà Nẵng), di dời các hộ dân ra các khu tái định cư. Ở hướng Tây thành Điện Hải, trên khu đất rộng hàng trăm m2 này trước đây nhà dân mọc dày đặc chen sát tường thành.

Mới đây, trực tiếp đi thăm di tích, các chuyên gia, các nhà nghiên cứu về di sản văn hóa đã bày tỏ sự đau xót khi chứng kiến thành Điện Hải bị xâm hại trầm trọng. Theo GS. TS. Trương Quốc Bình, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, trụ sở Bảo tàng Đà Nẵng, một công trình kiên cố cao tầng với kiến trúc hiện đại nằm ngay trong khu vực bảo vệ 1 tại khuôn viên thành Điện Hải; tòa nhà Công viên phần mềm, tòa nhà Trung tâm Hành chính TP Đà Nẵng và Trung tâm thể dục, thể thao người cao tuổi xây dựng ở khu vực 2 của thành Điện Hải là sự vi phạm nặng nhất đến tính toàn vẹn của di tích.

Nhà nghiên cứu Hà Phước Mai, nguyên Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng cho biết, trong thư viện của Viện Viễn Đông Bác Cổ ở Pháp có một số bản đồ thành Điện Hải, trong đó có một bản đồ vẽ nguyên trạng chiến lũy Nguyễn Tri Phương. “Tuy nhiên không còn cơ hội để phục dựng nguyên trạng chiến lũy Nguyễn Tri Phương, bởi sự án ngữ của Trung tâm Hành chính mà không biết đến khi nào mới di dời, giải tỏa được”, ông Mai cho hay.

Ông Huỳnh Văn Hùng, Giám đốc Sở VH-TT TP Đà Nẵng cho biết, thành Điện Hải là di tích hiếm hoi còn lại từ buổi đầu chống thực dân Pháp xâm lược nước ta, là biểu tượng về lòng yêu nước, đức hy sinh của người dân Đà Nẵng. Tiếc rằng, một thời gian dài, di tích này bị xâm hại nặng nề, xuống cấp nghiêm trọng.

Di dời bảo tàng để cứu di tích

Theo Giám đốc Sở VH-TT Đà Nẵng Huỳnh Văn Hùng, đầu năm 2017, lãnh đạo TP Đà Nẵng chủ trương giải tỏa, di dời 80 hộ dân sống xung quanh bờ tường phía Tây, dừng hẳn công trình xây dựng Trung tâm lưu trữ ở phía Bắc và phê duyệt Luận chứng KT-KT trùng tu, tôn tạo và phục hồi thành Điện Hải gồm 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1 (2017-2019) GPMB, di dời toàn bộ số hộ dân ra khỏi thành Điện Hải, tháo dỡ các yếu tố kiến trúc không nguyên gốc, phục hồi kè, hào như nguyên trạng, xây dựng công viên, cây xanh, bãi đỗ xe… tạo không gian đệm cho di tích. Giai đoạn 2 (2019 - 2021) di dời Bảo tàng Đà Nẵng ra khỏi thành Điện Hải và tiến hành tôn tạo, phục hồi các yếu tố gốc trong khu vực nội thành gồm những công trình đã có ở thành trong lịch sử như: Nhà kho, kho thuốc súng, kỳ đài, vọng lâu… và nghiên cứu xây dựng không gian tưởng niệm các anh hùng, nghĩa sĩ đã hy sinh, xây dựng các khu phụ trợ phục vụ cho việc phát huy giá trị di tích.

“Hy vọng rằng, sau khi trùng tu và tôn tạo, thành Điện Hải sẽ là một địa chỉ đỏ trên mạng lưới các di tích văn hóa - lịch sử của thành phố, là một điểm đến không thể bỏ qua của du khách gần xa khi đến thành phố bên sông Hàn này”, ông Hùng nói.

Theo Nhà nghiên cứu Hà Phước Mai, dấu quách bên ngoài của thành cổ vẫn còn rất rõ. Năm 2014, khi mở rộng một công trình có phát hiện phần móng của thành ngoài. Cần nhanh chóng triển khai một cuộc khai quật khảo cổ để xem diện mạo thành và tìm súng thần công trong lòng đất, phục vụ trưng bày.

GS.TS. Trương Quốc Bình cũng cho rằng, trong thời gian tới nên tập trung mọi nỗ lực để triển khai giải tỏa, đền bù các hộ dân phía Tây thành Điện Hải, tu bổ, tôn tạo lại thành trong, thành ngoài và hào nước, phục dựng lại một số công trình thiết yếu khi xưa như: Nhà chỉ huy, trại lính, tháp canh, vị trí đặt súng thần công.

Thu phí tham quan Khu di tích danh thắng Yên Tử từ 1/1/2018