Lối thoát nào cho BOT Thái Nguyên - Chợ Mới?

Đường Thái Nguyên - Chợ Mới được xây dựng mới hoàn toàn, khang trang, hiện đại nhưng phương tiện đi lại rất thưa thớt

Nhà đầu tư dự án BOT Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp, cải tạo QL3 đang đứng trước nguy cơ vỡ nợ khi doanh thu từ thu giá sử dụng dịch vụ đường bộ của dự án chỉ bằng 13% chi phí lãi vay và vận hành của doanh nghiệp dự án.

Nghịch cảnh hai tuyến đường

Được đầu tư với tổng vốn phê duyệt ban đầu 2.746 tỷ đồng, dự án BOT Thái Nguyên - Chợ Mới dài 65km, gồm hai hợp phần: Làm mới hoàn toàn 40km đường Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp, cải tạo QL3 cũ đoạn Km 75-Km 100.

Theo hợp đồng BOT, để phương án tài chính đảm bảo khả thi, dự án sẽ đặt hai trạm thu giá để hoàn vốn, một trạm đặt trên tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Km 72+930) và một trạm đặt trên QL3 cũ tại Km 77+922 (khu vực Bờ Đậu, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên). 

Tuy nhiên, sau khi hoàn thành vào cuối năm 2017, dự án mới được cấp thẩm quyền cho phép thu giá một trạm trên tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Km 72+930) từ ngày 25/1/2018, còn lại trạm trên QL3 vẫn chưa được phép đưa vào hoạt động dẫn tới tình trạng các xe “né” trạm thu giá, lưu thông trên tuyến cũ, gây ra tình trạng dồn ứ, mất ATGT nghiêm trọng và ô nhiễm môi trường. 

Trực tiếp ghi nhận tại hiện trường dự án vào cuối tuần qua tại khu vực trạm thu giá đặt trên QL3 cũ (Km 77+922 - chưa thu giá), theo số liệu đếm xe của PV Báo Giao thông, chỉ chưa đầy 30 phút có hơn 100 lượt phương tiện qua trạm, chủ yếu là xe tải trọng lớn và xe khách BKS các tỉnh: Bắc Kạn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Tuyên Quang,…

Đi sâu vào khu vực trung tâm thị tứ Bờ Đậu (huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên), hàng đoàn xe nối dài gần cây số choán hết mặt đường, khiến các phương tiện di chuyển ì ạch, ùn tắc và nguy cơ TNGT có thể xảy ra bất cứ lúc nào trên tuyến đường này.

Một người dân địa phương cho biết, từ khi tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới tiến hành thu giá từ ngày 25/1/2018, lưu lượng phương tiện trên QL3 cũ tăng đột biến và thường xuyên xảy ra các vụ TNGT nghiêm trọng. Gần nhất, vào lúc 16h15 ngày 15/3, tại Km 87 + 350, QL3 cũ đã xảy ra vụ TNGT giữa xe gắn máy và ô tô BKS 20C-12712 khiến một người tử vong. Trước đó, lúc 14h30 ngày 10/2, cũng trên tuyến QL3 cũ, tại Km 76+380 (xã Sơn Cẩm, TP Thái Nguyên) đã xảy ra vụ TNGT giữa ô tô BKS 20A-12061 và xe gắn máy BKS 20H9-7129 hậu quả làm một người tử vong.

Bà Lê Thị Ngọc (huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên) bức xúc nói: “Nhà nước cần phải có giải pháp để các phương tiện lưu thông theo hướng Thái Nguyên đi Bắc Kạn, Cao Bằng đi vào đường Thái Nguyên - Chợ Mới để giảm tải cho QL3 cũ, chứ cứ để tình trạng thế này khiến người dân rất bức xúc. Ngày nào cũng ùn tắc, bụi bặm, nhất là vào các buổi chiều xe đông kinh khủng, đặc biệt là số lượng xe tải rất lớn, gây ùn tắc, mất ATGT và ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân hai bên tuyến đường”.

Trái ngược với hình ảnh phương tiện nhộn nhịp trên QL3 cũ, tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới lại vắng vẻ, đìu hiu dù được xây dựng mới theo tiêu chuẩn tiền cao tốc khang trang, hiện đại. Di chuyển suốt quãng đường dài hơn 40km từ điểm đầu thuộc xã Sơn Cẩm (huyện Phú Lương) đến điểm cuối tại khu công nghiệp Thanh Bình (huyện Chợ Mới - Bắc Kạn), thi thoảng PV mới bắt gặp một vài xe lưu thông trên tuyến. Quan sát gần 1 giờ đồng hồ tại trạm thu phí đặt trên đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Km 72+930), chỉ có hơn chục phương tiện, chủ yếu là xe con mua vé để qua trạm.

Thu phí một trạm hoàn vốn trong 80 năm

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Lâm Hoàng Linh, Phó giám đốc Công ty TNHH BOT Thái Nguyên - Chợ Mới cho biết, theo hợp đồng BOT đã ký giữa nhà đầu tư và Bộ GTVT, để đảm bảo phương án tài chính, dự án sẽ bắt đầu thu phí từ tháng 5/2017 với hai trạm thu giá, một trạm đặt trên QL3 cũ và một trạm đặt trên đường Thái Nguyên - Chợ Mới. Trong đó, doanh thu mỗi ngày trong năm 2018 của dự án phải đạt khoảng 590 triệu đồng.

“Theo số lượng đếm xe dự báo trong hợp đồng BOT, khi thu giá hai trạm, mỗi ngày sẽ có 6.341 lượt xe lưu thông trên QL3 cũ và 3.057 lượt xe đi trên đường Thái Nguyên - Chợ Mới”, ông Linh nói và cho biết, kể từ khi trạm thu giá đặt trên đường Thái Nguyên - Chợ Mới đi vào hoạt động, lượng xe trên tuyến đường này giảm gần 50% so với dự báo, xuống còn khoảng 1.882 xe/ngày đêm và lượng xe trên QL3 cũ tăng gần 50% lên 10.377 xe/ngày đêm vì các xe né trạm thu giá, đi vào đường QL3 cũ chưa thu giá.

Theo ông Linh, sau gần 3 tháng thu giá, doanh thu của Trạm Thái Nguyên - Chợ Mới đạt khoảng 5,6 tỷ đồng, bình quân mỗi ngày thu được 67 triệu đồng, bằng 13% so với phương án tài chính trong hợp đồng BOT. “Mỗi tháng, doanh nghiệp dự án phải trả chi phí vận hành, bảo trì và tiền lương khoảng trên 800 triệu đồng và lãi vay cho tổ chức tín dụng gần 16 tỷ đồng”, ông Linh nói và đề xuất, cơ quan chức năng sớm vào cuộc để có phương án xử lý theo hướng cho phép thu giá trạm QL3 cũ theo đúng hợp đồng BOT đã ký kết hoặc Nhà nước dùng ngân sách mua lại toàn bộ dự án này, nếu không doanh nghiệp dự án chắc chắn vỡ nợ.

Về phía Bộ GTVT, trao đổi với Báo Giao thông, ông Nguyễn Ngọc Long, Phó vụ trưởng Vụ Đối tác công - tư (PPP) nói: “Sau khi hết thời hạn 3 tháng thu giá tại trạm BOT Thái Nguyên - Chợ Mới, Tổng cục Đường bộ VN và nhà đầu tư sẽ có báo cáo cụ thể số liệu về doanh thu và đề xuất các phương án cụ thể để Bộ GTVT tổng hợp, nghiên cứu, xem xét và trình Chính phủ quyết định phương án xử lý đối với dự án BOT Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp, cải tạo QL3 cũ đoạn Km 75 - Km 100”.

Ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ VN cũng chia sẻ: “Chúng tôi đã chờ văn bản báo cáo chính thức của nhà đầu tư về số liệu thu phí trong 3 tháng qua để nghiên cứu, xem xét các phương án trình Bộ GTVT”.

Ảnh: Nghịch cảnh trên đường BOT Thái Nguyên - Chợ Mới