Lúng túng xử lý xây nhà trên đất đang tranh chấp

Tranh chấp đất đai là việc diễn ra thường ngày, xuất phát từ những mâu thuẫn trong các giao dịch mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Theo quy định, các bên sẽ khởi kiện ra tòa để giải quyết. Tuy nhiên, có rất nhiều trường hợp, khi tòa chưa có phán quyết, một trong các bên đã tự ý xây dựng, cất nhà trên đất đang tranh chấp.

Điều này dẫn đến xung đột, nhiều trường hợp còn ẩu đả, đánh nhau, gây thương tích, mất trật tự xã hội. Trong khi đó, chính quyền địa phương lại lúng túng trong xử lý.

Tại Hậu Giang vừa xảy ra một trường hợp tương tự. Năm 2005, bà Nguyễn Thị Thơi (ấp 2, xã Vĩnh Trung, huyện Vị Thủy) có thỏa thuận viết giấy tay sang lại cho người cháu của mình là Phan Thị Thủy một phần đất.

Khi đó, bà Thơi có đưa ra điều kiện là gia đình bà Thủy phải vào ở. Còn nếu dọn đi chỗ khác thì phải trả đất lại cho bà Thơi. Mặt khác, bà Thủy không được sang bán phần đất này lại cho người khác, bà Thơi cũng sẽ không cắt bằng khoán cho bà Thủy.

Sau đó, bà Thủy sử dụng phần đất này không đúng mục đích, bỏ đi khỏi địa phương, nên bà Thơi tiếp tục quản lý, và nhượng lại quyền sử dụng đất cho con gái của mình là Nguyễn Thị Thúy Hoa đứng tên sở hữu hợp pháp.

Khi bà Thủy về địa phương, đã viện lý do, đất này bà Thơi đã bán cho mình, nên kiện bà Thơi ra tòa. Trong lúc tòa chưa có phán quyết, bà Thủy tự ý cho người mang vật tư đến cất nhà.

Bức xúc, bà Thơi trình báo chính quyền địa phương. Sau đó, chính quyền địa phương đã xuống hiện trường, lập biên bản và đề nghị gia đình bà Thủy dừng thi công, không được làm thay đổi hiện trạng đất tranh chấp. Mọi việc phải chờ đến khi có phán quyết của tòa án.

Tuy nhiên, sau khi lực lượng chức năng rút đi, bà Thủy lại tiếp tục cho người vào thi công, và đến nay, chính quyền chưa có động thái xử lý bà Thủy.

Trao đổi với PV, một lãnh đạo huyện Vị Thủy cho biết, trong việc này, cán bộ đã lúng túng vì không biết dựa vào căn cứ nào để xử lý bà Thủy. Tuy nhiên, qua xem xét, có thể thấy đây là đất đang thuộc sở hữu hợp pháp của bà Thơi, thể hiện qua giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Rõ ràng, hành vi của bà Thủy là trái luật, vì đã cất nhà trên đất của người khác, hay nói cách khác là tự ý chiếm đất. Hơn nữa, không ai được phép làm thay đổi hiện trạng đất tranh chấp khi chưa có phán quyết của tòa.

Huyện đã chỉ đạo xã Vĩnh Trung phải xử lý nghiêm vụ việc, ngăn chặn hành vi xây dựng trái phép của bà Thủy. Nhất là khi bà này xây nhà trên đất nông nghiệp.

Một luật sư thuộc Đoàn Luật sư tỉnh Hậu Giang cho biết: "Tranh chấp đất đai là chuyện diễn ra rất thường xuyên. Trong trường hợp đất đang tranh chấp và đã có đơn khởi kiện lên tòa án, đang trong quá trình giải quyết mà một trong các bên tranh chấp tiến hành xây dựng thì bên còn lại có thể yêu cầu tòa án áp dụng “biện pháp khẩn cấp kịp thời” theo như quy định tại Điều 122.

Mặt khác điều luật này quy định rõ: “Cấm thay đổi hiện trạng tài sản đang tranh chấp được áp dụng nếu trong quá trình giải quyết vụ án có căn cứ cho thấy người đang chiếm hữu hoặc giữ tài sản đang tranh chấp có hành vi tháo gỡ, lắp ghép, xây dựng thêm hoặc có hành vi khác làm thay đổi hiện trạng tài sản đó”.

Luật sư Nguyễn Văn Đức (Đoàn Luật sư TP Cần Thơ) cho biết thêm: "Trong trường hợp đất đang tranh chấp mà một trong các bên tự ý xây dựng; nếu hòa giải cấp xã/phường không thành, địa phương phải chuyển hồ sơ cho tòa án có thẩm quyền để giải quyết.

Ở đây, đại diện UBND xã/phường có trách nhiệm giữ nguyên hiện trạng và ngăn chặn hành vi làm thay đổi hiện trạng tài sản tranh chấp; chứ không thể thay mặt và nhân danh tòa án để phán xét vụ việc".

Như vụ việc của gia đình bà Thơi, đang là chủ sở hữu hợp pháp mảnh đất. Tuy nhiên, đã bị bà Thủy ngang nhiên đến cất nhà.

Theo các luật sư, hành vi này có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự đối với “Tội sử dụng trái phép tài sản” và tội "Vi phạm các quy định về quản lý nhà ở” được quy định tại điều 177 và điều 343 Bộ Luật Hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017. Thậm chí, nếu có đủ căn cứ có thể đề nghị khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra hành vi phạm tội.

Do đó, trong một số trường hợp, các bên tranh chấp cần phải bình tĩnh và thực hiện theo đúng quy định, phải chờ phán quyết của tòa, để tránh những hành vi vi phạm pháp luật.

Lạng Sơn: Khởi tố, bắt giam em trai đâm anh ruột tử vong vì tranh chấp đất