Lý do Bộ Công thương "quyết" không cho mua bán điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu

Dự thảo Nghị định về điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu đang được Bộ Tư pháp thẩm định.

Bộ Công thương đưa ra phương án phát triển loại hình nguồn điện này. Cụ thể, với phương án không nối lưới sẽ được "ưu tiên phát triển không giới hạn công suất". Còn phương án nối lưới sẽ phát triển với mục đích tự dùng và "không mua bán dưới mọi hình thức".

Trong Tờ trình gửi Thủ tướng, Bộ Công thương đã đưa ra các lập luận cho các đề xuất trên.

Cơ sở hạ tầng lưới điện của Việt Nam vẫn còn hạn chế

Theo đó, việc cho nối lưới là để duy trì hoạt động, cung cấp điện khi nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu không đáp ứng nhu cầu sử dụng. Vì vậy, bộ này khuyến nghị cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu cần tính toán nhu cầu sử dụng điện, công suất đỉnh của phụ tải, qua đó thiết kế, lắp đặt công suất phù hợp, hạn chế tối đa nguồn điện dư thừa phát vào hệ thống điện quốc gia.

Điểm nhấn nữa là cơ sở hạ tầng lưới điện của Việt Nam vẫn còn hạn chế, chưa thể bằng các nước phát triển như Mỹ, Úc, EU… song tỷ lệ nguồn điện năng lượng tái tạo của nước ta đã lên tới 33%, nếu tính cả thủy điện như một số nước thì tỷ lệ này khoảng 54%.

"Đây là tỷ lệ quá cao đối với nước chưa phát triển, dễ mất an toàn, chi phí hệ thống tăng", Bộ Công thương nói lý do này mà nhà nước không khuyến khích phát triển điện mặt trời, trong đó có điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu để bảo đảm an ninh, an toàn, ổn định hệ thống điện.

Tuy nhiên, Chính phủ đang tiếp tục khuyến khích người dân và doanh nghiệp lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu với mục đích tự dùng, giảm bớt gánh nặng chi phí tài chính, chứ không phải để kinh doanh.

"Được xả lên lưới là ưu ái, may mắn"

Ngoài ra, dẫn mục tiêu tại Quy hoạch điện VIII về việc "xác định phát triển điện mặt trời áp mái tự sản, tự tiêu để sử dụng tại chỗ, không bán điện vào hệ thống điện", Bộ Công thương cho rằng, bài toán ở đây là tổ chức, cá nhân có nhu cầu lắp điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, các thiết bị khác đều phải mua giống nhau, riêng thiết bị biến đổi một chiều thành điện xoay chiều để dùng được thì có hai loại là inverte hòa lưới (On-grid) và không hòa lưới (Off-gird).

Trường hợp hòa lưới sẽ dùng inverte On-grid, theo Bộ Công thương, loại này rẻ hơn nhiều so với inverte Off-gird khi không hòa lưới. Chưa kể, nếu không hòa lưới, nhà đầu tư còn phải tốn thêm một khoản tiền lớn khác để đầu tư lưu trữ.

Vì thế, bộ này cho rằng, đầu tư điện mặt trời áp mái tự sản, tự tiêu lợi ở chỗ cho phát liên kết với lưới điện quốc gia.

"Tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn xả lên lưới là một sự ưu ái, may mắn", quan điểm của Bộ Công thương.

Tuy nhiên, để thực hiện được nghị định này, Bộ Công thương cũng xin ý kiến chỉ đạo của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về một số vấn đề.

Cụ thể, Luật Điện lực chưa có quy định về điện tự sản, tự tiêu; loại hình này có được đấu nối hay liên kết với hệ thống điện quốc gia hay không; tự sản, tự tiêu không bán điện vào hệ thống điện quốc gia nhưng có được bán điện cho tổ chức cá nhân khác hay không.

Thẩm quyền quyết định vấn đề này thuộc Quốc hội (hiện Luật Điện lực chưa quy định về nguồn điện tự sản, tự tiêu), do đó các nội dung này Bộ Công thương kiến nghị Chính phủ xem xét, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo thẩm quyền.

Mặt khác, hiện nay Bộ Công thương đang xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi), nếu nghị định này được Chính phủ ban hành trước khi Quốc hội phê duyệt Luật Điện lực (sửa đổi) thì nghị định này không còn giá trị khi Luật Điện lực (sửa đổi) có hiệu lực.

Vì thế, bộ này kiến nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định, có ý kiến chỉ đạo.

Bộ Công thương cũng kiến nghị Chính phủ xem xét, quyết định về chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân kết hợp điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu với đầu tư, lắp đặt, vận hành hệ thống lưu trữ điện để chủ động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và bảo đảm ổn định hệ thống điện khi những chính sách hiện cũng chưa quy định trong Luật Điện lực.