Mua bán xe cũ có cần xác nhận độc thân?

Trong khi một số người dân than "bị hành" khi làm thủ tục bán xe cũ, các phòng công chứng yêu cầu phải có xác nhận độc thân hoặc cả vợ chồng cùng ký tên, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, đây là điều kiện cần thiết.

Xác nhận tình trạng hôn nhân khi bán xe

Một ngày cuối tháng 10, anh Hoàng Trung Hiếu ở phường Tương Mai, quận Hoàng Mai (TP Hà Nội) khấp khởi làm thủ tục bán chiếc ô tô Hyundai đã sử dụng hơn 6 năm nay để mua xe mới.

Chuẩn bị bộ giấy tờ xe vốn đã có sẵn bấy lâu nay, anh Hiếu mang phương tiện đến showroom kinh doanh ô tô cũ để làm hợp đồng mua bán.

"Giấy tờ của anh cơ bản rồi, chỉ còn thiếu giấy tờ tùy thân và chữ ký của vợ anh nữa", nhân viên showroom tư vấn. Nghe khách hàng nói chưa lập gia đình, nhân viên này tiếp lời: "Thế thì anh cần xin giấy chứng nhận độc thân từ UBND phường".

Một nhân viên văn phòng công chứng giải thích, khi chuyển nhượng tài sản, nếu người chủ chưa lập gia đình, cần phải có giấy chứng nhận độc thân để chứng minh là chủ sở hữu duy nhất của tài sản đó. Với người đã có vợ hoặc chồng, khi giao dịch mua bán bắt buộc phải có mặt cả hai để ký kết hồ sơ và có thêm giấy đăng ký kết hôn.

Nếu người đã ly hôn mà đến bán tài sản có trong thời kỳ hôn nhân, thì phải cung cấp thỏa thuận phân chia tài sản hoặc văn bản của tòa án. Có như vậy thì phía văn phòng công chứng mới đồng ý xác lập hợp đồng mua bán tài sản.

Anh Nguyễn Xuân Hoạch (chủ một showroom kinh doanh ô tô cũ trên đường Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên, Hà Nội) xác nhận, một trong những loại giấy tờ quan trọng trong hồ sơ mua bán xe mang đi công chứng là giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng đối với tài sản đó. Còn thông tin trên giấy đăng ký xe chưa thể xác định được đó là tài sản riêng hay tài sản chung vợ chồng.

Do đó, đối với mọi ô tô cũ mà khách hàng cần bán, các showroom đều yêu cầu chủ phương tiện phải có giấy chứng nhận độc thân nếu họ chưa lập gia đình. Với người đã có vợ hoặc chồng, phải có mặt cả hai để ký kết hồ sơ và có thêm giấy đăng ký kết hôn.

"Có trường hợp một khách hàng đến bán xe ô tô, nhưng chồng chị này đang ở nước ngoài, không thể lấy chữ ký nên cửa hàng từ chối mua", anh Hoạch chia sẻ.

Hay một chủ xe khác đã lấy vợ, nhưng trước khi bán xe thì người vợ gặp tai nạn đáng tiếc nên không thể ký hồ sơ bằng tay. Do đó, bên mua tài sản phải về tận nơi cư trú, phối hợp với văn phòng công chứng lăn dấu vân tay cho vào hồ sơ mới hợp lệ.

Theo cán bộ cảnh sát giao thông (CSGT) làm thủ tục kiểm soát hồ sơ đăng ký xe thuộc Phòng CSGT Công an Hà Nội, để được làm thủ tục đăng ký xe và được cấp giấy chứng nhận đăng ký xe, Thông tư 58/2020/TT-BCA của Bộ Công an yêu cầu giấy bán, cho, tặng xe của cá nhân phải có xác nhận công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật.

Do đó, khi chủ phương tiện mang xe ô tô cũ đến đăng ký, trong hồ sơ phải có đầy đủ các tài liệu chứng minh quyền sở hữu và không có tranh chấp về tài sản. Những thủ tục này đã được hoàn thiện trước khâu công chứng giữa bên mua và bên bán.

Đối với xe máy cũ, một cán bộ công an xã ở huyện Hoài Đức (TP Hà Nội) cho biết, các thủ tục mua bán, đăng ký phương tiện đã qua sử dụng cũng giống như thủ tục dành cho xe ô tô, theo quy định tại Thông tư 24/2023.

Cụ thể, khi bán xe máy, chủ sở hữu và người mua cần có hợp đồng mua bán có công chứng. Chủ xe vẫn phải chứng minh đó là tài sản của mình thông qua các giấy tờ hợp pháp như giấy chứng nhận độc thân, hoặc nếu là tài sản chung thì cần có sự đồng ý bằng văn bản của vợ/chồng.

"Quy định là như vậy, song chủ xe máy vẫn thường bán cả xe lẫn biển số cho người khác không qua công chứng, rồi mua xe mới và bấm biển số mới, dẫn đến có nhiều xe máy không chính chủ", vị này cho hay.

Vì sao phải xác nhận tình trạng hôn nhân?

Trong khi nhiều chủ xe than phiền về việc phải làm thủ tục xác nhận độc thân hay phải có cả hai vợ chồng đi ký giấy bán xe, thì nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, quy định này là đúng pháp luật và cần thiết nhằm tránh những rắc rối, tranh cãi về sau.

TS Nguyễn Văn Hợi (Phó trưởng Bộ môn Luật Dân sự, trường Đại học Luật Hà Nội) phân tích, mua bán ô tô, xe máy đã qua sử dụng là một giao dịch dân sự về tài sản giữa người bán và người mua. Do là tài sản nên khi công chứng cần có giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân của chủ tài sản, để phân định quyền sở hữu đối với tài sản đó.

Trường hợp chủ tài sản chưa kết hôn thì khá đơn giản, họ chỉ cần có giấy chứng nhận độc thân do UBND cấp xã xác nhận. Còn nếu chủ xe đã lập gia đình, thì cần có giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân của chủ tài sản cũng là điều hiển nhiên.

"Thủ tục hành chính này dù rắc rối nhưng chặt chẽ, tránh rắc rối khi tranh chấp về tài sản", ông Hợi nhấn mạnh.

Còn theo luật sư Nguyễn Văn Cường (Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp), pháp luật quy định ô tô, xe gắn máy là các tài sản có đăng ký quyền sở hữu. Do vậy, bên bán tài sản phải xuất trình giấy đăng ký xe, thẻ căn cước và xác nhận tình trạng hôn nhân. Việc này nhằm xác định tài sản đó có đồng sở hữu hay sở hữu cá nhân.

Theo luật sư Cường, đối với tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân mà trên giấy chứng nhận quyền tài sản chỉ ghi tên một người thì tài sản vẫn được coi là tài sản chung vợ chồng và cả hai vợ chồng đều có quyền quản lý, sử dụng, định đoạt tài sản đó (trừ trường hợp người vợ/ người chồng chứng minh được đó là tài sản riêng của mình). Còn nếu đây là tài sản riêng của chủ xe thì chủ xe phải xuất trình xác nhận tình trạng hôn nhân hoặc xuất trình giấy tờ về việc được tặng cho riêng, được thừa kế riêng…