Mùa nước nổi miền Tây về muộn, nông dân thất thu

Về xứ đầu nguồn

An Giang và Đồng Tháp là những tỉnh đón lũ sớm nhất ở ĐBSCL, nằm ở đầu nguồn sông Hậu, sông Tiền.

Để về xã Nhơn Hội, huyện An Phú, tỉnh An Giang, cách tốt nhất là chọn xe gắn máy. Ở ấp Tắt Trúc, xã Nhơn Hội, thời tiết giữa tháng 9 mưa, nắng thất thường, thỉnh thoảng gió vùng biên thổi vào làm tung bụi như những chiếc roi vỗ thẳng vào mặt.

Trong ngôi nhà tuềnh toàng, ba bên bốn bề trống huơ trống hoác, phía trước một tốp phụ nữ đang thoăn thoắt lựa mớ cua, ốc từ các xuồng ở phía sau nhà đem lên.

Thấy PV đứng ngó nghiêng, một người đàn ông đen nhẻm - giới thiệu tên là Nghĩa, đẩy ly nước trắng về phía tôi, rồi chỉ tay xuống nền nhà xi măng vương vãi cua, ốc: “Ông là nhà báo phải không? Chỗ này là vựa thu mua cua, ốc, tép của người dân đánh bắt được”.

Ông Nghĩa cho biết, vựa ông chuyên thu mua cua, cá, tép từ người dân rồi giao cho thương lái với giá 18.000 đồng/kg. “Chúng tôi phân phối đi TP.HCM và các tỉnh lân cận, thậm chí ra tới Hà Nội.

Con nước năm nay về chậm so với các năm về trước, các nguồn thủy sản cũng ít dần. Thời điểm này, lượng cua giảm đáng kể chỉ còn độ khoảng 2-3 tấn/ngày”, ông Nghĩa bộc bạch.

Cũng theo ông Nghĩa, các năm trước, nước về sớm, tại đây cảnh nhộn nhịp thu mua cá, ốc, cua như chợ Tết. Mấy năm gần đây, nước về thấp lại muộn nên nơi đây cảnh mua bán chỉ thấy đìu hiu, vắng vẻ lạ thường.

Nói chuyện được một lúc, một phụ nữ bước lên từ phía sau nhà ông Nghĩa xách 2 bao ốc ra phía chỗ PV ngồi, rồi giới thiệu tên Sen.

Chị Sen khoảng 50 tuổi, dáng khẳng khiu nhưng giọng nói rất khỏe khoắn. Chị có bảy người con, một nếp nhà nửa gạch nửa tôn, một chiếc xuồng máy 5 mã lực nuôi sống cả nhà. Trong nhà, người con cả tên Nam thường cùng chú đi đánh bắt khi con nước lên.

Chị Sen bảo, nơi đây đất vui mừng nhường chỗ cho nước, những nông dân vui mừng như hóa ngư dân và mùa vàng trở thành mùa cá. Thế nhưng, con nước năm nay về chậm và thấp nên những người theo nghề "bà cậu" cảm giác buồn hơn.

Trên đường đến đây, PV cũng đã kịp nhìn thấy những ngôi nhà sàn lợp tôn thiếc lấm lem và xiêu vẹo. Ở đó, có những người đàn bà gầy guộc, da như đồng đang mải miết ngồi lựa ra các loại cá đồng, cua vừa thu hoạch được dưới sông hay cánh đồng nước sau nhà.

Thời điểm này, dớn là loại dụng cụ được người dân địa phương chuộng dùng nhất để đánh bắt cá, tôm đầu mùa. Rất hiếm hộ dân nào sống nương nhờ con nước lại không có hơn chục cái dớn.

Đặt dớn là cách bắt cá tôm quen thuộc của người sống bằng nghề “bà cậu”. Cách giăng bắt này khá đơn giản, người dân chỉ cần vài chục mét lưới mành, vài chục cây nhỏ (để cắm cố định dớn) và lưới đuôi dớn là có thể hành nghề.

Số lượng giăng bắt được cũng hết sức đa dạng với các loại cá chốt, tép…

Cá tôm ít dần

Trên cánh đồng xã Vĩnh Hội Đông, huyện An Phú, nông dân làm xong vụ lúa hè thu, xả bờ bao (đê nhỏ - PV) chờ con nước về.

Ông Nguyễn Văn Năm (62 tuổi, ngụ xã An Phú) đứng nhìn con nước trước cửa nhà. Thấy con nước lên chậm ông Năm cũng chẳng thiết tha soạn dớn, lưới đã cất kỹ từ mùa nước trước.

“Năm ngoái tầm tháng 9 nước về lút đầu. Năm nay con nước chỉ mới ngang ngực mà lại lên nhanh nhưng rút cũng nhanh. Mấy hôm rày, gia đình đặt hơn chục cái dớn rải đều mà không thu được bao nhiêu.

Vì vậy, gia đình tui chuyển qua giăng lưới ở mép cống trên các dòng kênh, thu được khoảng 5 kg cá tạp, xem như có tiền mua gạo, bánh cho con cháu”, ông Năm bộc bạch.

Cũng theo ông Năm, muốn dính cá nhiều, phải xác định những đoạn kênh có nhiều tôm, cá đổ ra.

Sau đó, họ bơi xuồng thả lưới dọc từ đầu kênh bên này sang bên kia. Trong khoảng thời gian ngắn, họ bơi xuồng thu lưới thì dính vài chục ký cá tạp cho mỗi mẻ lưới là chuyện nhỏ.

“Nhưng con nước năm nay lại khác, cá tôm ít ỏi loay hoay trong ngày kiếm khoảng 8 kg tôm, cá là người đó được bà cậu “độ” lắm”, ông Năm nói.

Tương tự, ông Nguyễn Văn Tấn (56 tuổi, ngụ huyện Tịnh Biên) cho biết, mùa lũ năm ngoái, với 8 cái dớn gia đình xuôi theo con kênh hay ra đồng cũng kiếm ít cũng vài chục ký cá tạp và cá mè vinh.

“Thời điểm này, từ khuya tới sáng tui kiếm được 2 kg cá tạp, con nước năm nay đã chậm lại thêm cá ít, kiểu này chắc có nước đi ăn mày”, ông Tấn tâm tình.

Đã trung tuần tháng 9, con nước vẫn lên chậm, nên cuộc sống nghề "bà cậu" ở vùng nông thôn hình như đảo lộn. Không còn bận rộn như những năm trước, mỗi khi chuẩn bị buổi đánh bắt họ thường ăn sáng chậm hơn, thời gian đánh bắt cũng không theo một cách nhất định.

Kết thúc buổi đánh bắt cá tôm, những thanh niên tranh thủ thời gian sửa soạn lưới cá hoặc sửa chữa dớn. Chị em phụ nữ mang mớ cá vừa đánh bắt ra ngay con đường trước nhà đánh vẩy chuẩn bị nấu cơm.

Không khó bắt gặp hình ảnh những cô gái tắm gội trên dòng nước đục ngầu, hay những chiếc ghe neo đậu hoặc nằm bờ. Trong phong cảnh hữu tình, người già thì lại chọn dưới gốc tre già ngồi đan lát các vật dụng thủ công. Còn trẻ em lại chơi đùa dưới cầu tre lâu lâu ngắm nghía con nước lên từng phút, từng giờ.

Khánh thành cầu dân sinh ở Cần Thơ do Báo Giao thông tài trợ