Mỹ: Đường xây mới đều thu phí

Không thể miễn phí mãi, Mỹ đã phải thu phí để có nguồn cho bảo dưỡng và xây mới các công trình giao thông

Là quốc gia giàu có và thịnh vượng số một nhưng Mỹ đang khốn khổ với việc xoay tiền cho các dự án hạ tầng giao thông mới cũng như duy tu bảo dưỡng. Và họ đã phải thu phí sử dụng đường để trang trải cho việc này.

Hết thời miễn phí

Tháng trước, John Oliver, người dẫn chương trình truyền hình Last Week Tonight công khai chê bai chất lượng cầu đường của nước Mỹ: “Chỉ có những kẻ say rượu mới lái xe theo đường thẳng, còn người bình thường sẽ phải lái theo hình chữ chi để tránh ổ gà trên đường". Oliver ví von nói tuy hơi quá, nhưng cũng không sai khi Mỹ vừa bị Diễn đàn Kinh tế thế giới xếp hạng 25 trong bảng xếp hạng toàn cầu về chất lượng hạ tầng giao thông, theo Wall Street Journal.

Cuối tháng 12 năm ngoái, Sở Giao thông Missouri cho biết, đã cạn tiền để mở rộng sửa chữa đường cao tốc liên bang số 70 - cần ít nhất 2 tỷ USD. Do vậy, Sở quyết định thu phí để có tiền nâng cấp con đường này. Theo đó, mỗi ô tô phải trả 20-40 USD; lái xe tải sẽ phải trả 40-90 USD/lượt khi sử dụng đường này. Không riêng gì Missouri, rất nhiều bang khác cũng phải đối mặt với tình trạng này và đau đầu tìm cách tăng quỹ.

Mặc dù mỗi năm nước Mỹ chi 91 tỷ USD cho duy tuy gần 7 triệu km đường; nhưng theo ước tính của Cơ quan Quản lý đường cao tốc liên bang (FHWA) thì phải 170 tỷ USD mới gọi là tạm đủ. Cựu Bộ trưởng Bộ Giao thông Mỹ Ray LaHood nhận xét, chất lượng đường sá ở tình trạng tồi tệ nhất từ trước tới nay. Hiện, nguồn quỹ công không thể đáp ứng được nhu cầu xây mới và duy tu hạ tầng giao thông đã lỗi thời, xuống cấp. Bộ trưởng Giao thông Anthony Foxx cho biết, mọi dự án đường bộ trọng điểm đã phải hoãn vì thiếu tiền và cũng chưa bao giờ kinh phí cho giao thông lại thấp như bây giờ.

Thu phí để bảo dưỡng và xây mới

Theo thống kê của FHWA năm 2013, hơn 8.700 km đường cao tốc của Mỹ cần phải thu phí, tăng 15% so với thập kỷ trước. Đến tháng 4/2014, chính quyền của ông Obama phải đề xuất cho phép tất cả các bang thu phí đường cao tốc (hiện nay, hầu hết là miễn phí) để có tiền cho làm mới và bảo dưỡng.

Hãng tin CNBC dẫn lời các chuyên gia kinh tế cho biết, đề xuất của ông Obama là cách làm phổ biến để duy tu và xây dựng những con đường mới.

Những dự án đang được triển khai như cầu Tappan Zee trị giá 3,9 tỷ USD bắc qua sông Hudson ở New York đang được xây dựng bằng nguồn trái phiếu và được hoàn trả bằng phí qua cầu.

Dự án đường cao tốc Bắc Tarrant ở bang Texas có tổng giá trị 2,5 tỷ USD, cũng được cho phép thu phí hoàn vốn và lấy nguồn bảo dưỡng công trình. Bang này hiện có hơn 800km đường thu phí, phần lớn trong số đó đã được xây dựng từ 10 năm trước. Ngoài ra, còn hơn 20 dự án đường thu phí khác đang trong quá trình thực hiện hoặc chuẩn bị thực hiện. Khi hoàn thành, các dự án này sẽ giúp tăng tổng số km đường thu phí thêm 480 km nữa. Không những thế, Sở giao thông Texas còn quyết định tất cả các dự án cầu đường mới của bang đều thu phí.

Trong kế hoạch ngân sách 2015, Tổng thống Obama dự chi 478 tỷ USD nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông trong 6 năm tới. Phần lớn số tiền này được lấy từ Quỹ Tín thác đường cao tốc (HTF). Tuy nhiên, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cho biết, vẫn còn thiếu khoảng 169 tỷ USD nữa. Trong khi đó, HTF lấy nguồn từ thuế xăng dầu mà nguồn thu này đang ngày một giảm sút vì nhiều lý do: Thuế xăng dầu không tăng từ năm 1993; công nghệ phát triển giúp tiết kiệm nhiên liệu; giao thông công cộng phát triển… nên không còn cách nào khác hợp lý hơn ngoài thu phí, bởi không một nguồn quỹ nào có thể chi ra một khoản tiền khổng lồ như vậy. Và, nhiều khả năng quy định của Texas sẽ được các bang khác áp dụng theo. 

Mỹ phạt nặng hãng hàng không vi phạm quyền người khuyết tật