Mỹ tăng thuế xăng dầu cứu Quỹ tín thác đường cao tốc?

Nếu không tăng thuế đối với nhiên liệu, dự kiến Quỹ tín thác đường cao tốc sẽ tiếp tục hết tiền vào tháng 5/2015

Tăng thuế vì giá xuống thấp

Giá xăng tại Mỹ hiện đã giảm hơn 60% kể từ tháng 6/2014 nhờ sự lao dốc của giá dầu thế giới. Quốc hội Mỹ cho rằng, đây là thời điểm tốt nhất để tăng thuế xăng dầu mà không làm mất lòng người dân. Theo họ, kết quả thu được chắc chắn sẽ rất khả quan, khi họ có tiền rót vào hệ thống cầu đường và nhà ga (vốn đang rất cần được sửa chữa, duy tu) và vào ngân sách quốc gia. Đồng thời, khuyến khích người dân sử dụng các loại phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hiệu quả để bảo vệ môi trường.

Mức thuế hiện nay đánh vào nhiên liệu đang ở mức 18,4% đối với xăng và 24,4% đối với dầu diesel, được áp dụng từ năm 1993. Nếu không tăng thuế đối với nhiên liệu, dự kiến Quỹ tín thác đường cao tốc sẽ tiếp tục hết tiền vào tháng 5/2015, nếu Quốc hội không tìm được nguồn tài chính nào khác để rót vào. Nếu tăng thuế theo kịp lạm phát thì mức thuế hiện tại phải là 30%.

Trên thực tế, hệ thống GTVT liên bang của Mỹ đã xuống cấp. Năm 2013, Hiệp hội Kỹ sư xây dựng dân dụng Mỹ đã cho hệ thống này điểm D trong khi hệ thống cầu của các bang được đánh giá cao hơn một chút ở mức C-. Hệ thống đường giao thông, nhà ga, bến bãi thiếu đồng bộ gây thiệt hại hàng tỷ USD do việc chậm trễ giờ, chi phí về nhiên liệu cũng như sửa chữa bảo dưỡng ngày càng tăng lên. Điều kiện đường sá xuống cấp cũng là nguyên nhân gây ra 1/3 số vụ thương vong do TNGT, tương đương với 10 nghìn người thiệt mạng/năm.

Mặc dù vậy, một vài nhà làm luật vẫn bày tỏ lo ngại về việc thảo luận liên quan đến tăng thuế xăng dầu. Thượng nghị sỹ Bob Corker (bang Tennessee) đã đề xuất tăng thuế đánh vào nhiên liệu trong khi Thượng nghị sỹ James Inhofe (bang Oklahoma) lại cho biết, ông sẽ cân nhắc vấn đề này. Một vài thống đốc bang khác cũng đang xem xét việc tăng thuế trong bang của họ.

Mất ít, được nhiều

Chính phủ của ông Obama vẫn chưa bày tỏ ý kiến ủng hộ hay phản đối vấn đề này bởi vì họ vẫn lo ngại về những tổn thất chính trị nhất định. Phát ngôn viên Nhà Trắng tuyên bố tuần trước rằng, Chính phủ mong muốn có thể tìm được nguồn ngân sách dành cho phát triển giao thông, cơ sở hạ tầng, cầu cảng, bến bãi, nhà ga thông qua việc hạn chế những lỗ hổng khi tính toán và thu thuế của các DN. Cách tiếp cận này có thể sẽ khiến Đảng Dân chủ phải thỏa hiệp nhiều hơn với Đảng Cộng hòa về chính sách thuế. Quan trọng hơn, cách làm này không thể tạo ra một nguồn thu ổn định và lâu dài nhằm đáp ứng nhu cầu sửa chữa, phát triển hệ thống giao thông quốc gia.

Tăng thuế xăng dầu ở một mức độ khiêm tốn trong vòng một vài tháng, hay thậm chí là một năm cũng sẽ không khiến người Mỹ quan tâm nhiều, đặc biệt là những người lái xe nhìn thấy thực tế giá xăng giảm nhanh và nhiều như hiện nay. Tuy nhiên, người Mỹ với thu nhập thấp sẽ thấy sự khác biệt này rất rõ vì họ là người chịu nhiều tác động nhất. Giá xăng bán lẻ trung bình ở Mỹ là 2,308 USD/gallon (tương đương 12.700 đồng/lít) vào tháng 1/2015, trước đó vào tháng 6/2014, là 21 nghìn đồng/lít. Như vậy, dự kiến, năm 2015, mỗi hộ gia đình Mỹ sẽ tiết kiệm được 550 USD chi phí nhiên liệu so với năm 2014.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ ước tính năm ngoái Quốc hội Mỹ đã phải tăng thuế nhiên liệu từ 10-15 cent/gallon để lấy tiền rót vào Quỹ tín thác đường cao tốc. Theo họ, hiện nay kể cả khi tăng thuế thêm 15 cent, người Mỹ vẫn tiết kiệm được trung bình 30 USD khi mua 20 gallon xăng. Đó là cái giá quá rẻ để có được hệ thống cầu đường, nhà ga, bến cảng tốt hơn.  

Minh Khôi (Theo NYT)

Anh chi 23 tỷ USD nâng cấp hạ tầng đường bộ