Mỹ thừa nhận đưa Iran 400 triệu USD như "đòn bẩy" chuộc tù nhân

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif

Ngày 19/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho biết, Mỹ sử dụng 400 triệu USD trả cho Iran, như “đòn bẩy” để nước này thả 5 tù nhân Mỹ.

Theo ông Kirby, việc trao đổi được thực hiện khi Mỹ dỡ bỏ các lệnh cấm vận quốc tế chống lại Iran. Tờ Wall Street Journal mô tả chi tiết vụ trả tiền mặt. Theo tờ này, Mỹ đã để một chiếc máy bay chứa tiền mặt tại Geneva cho Iran cho đến khi một chiếc máy bay của Không lực Thuỵ Sĩ chở 3 trong số 5 công dân Mỹ đó rời khỏi Iran.

Theo Gaurdian, thời điểm diễn ra vụ “chuyển tiền” trùng thời điểm bốn công dân Mỹ bị giam ở Tehran được trả tự do hồi tháng 1 năm nay. Trong số các công dân Mỹ được phía Iran trả tự do có hai công dân Mỹ bị bắt trong nhiệm kỳ đầu của ông Obama. Công dân thứ ba là Jason Rezaian, Trưởng văn phòng đại diện của tờ Washington Post tại Tehran - anh này bị cáo buộc là gián điệp và bị bắt tháng 7/2014 và công dân Mỹ thứ tư là cựu nhân viên FBI Robert Levinson, bị bắt năm 2015.

Thời điểm trao đổi tù nhân cũng là lúc quốc tế dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Tehran liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này. Khi đó, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Nhà Trắng gọi đây là một thắng lợi ngoại giao. Trong một tuyên bố ngày 17/1, Tổng thống Mỹ Barack Obama có nhắc đến thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và nhóm P5+1 về việc Iran thả công dân Mỹ nhưng không “đả động” đến việc Mỹ cho máy bay chở 400 triệu USD qua Iran.

Tờ Wall Street Journal cho biết chi tiết, 400 triệu USD chuyển cho Iran bao gồm các loại tiền euro, franc Thụy Sĩ và nhiều đơn vị tiền tệ khác, được chứa trong các thùng gỗ rồi vận chuyển tới Tehran bằng máy bay vận tải. Số tiền này được phía Mỹ lấy từ các ngân hàng T.Ư ở Hà Lan và Thụy Sĩ.

Wall Street Journal cũng dẫn lời một quan chức Mỹ giải thích, số tiền trên sở dĩ không phải USD bởi tất cả các giao dịch bằng USD với Iran đều bị cấm theo luật trừng phạt của Mỹ. Và Mỹ phải chở tiền mặt bằng máy bay vận tải sang Iran, bởi các lệnh cấm quốc tế khiến Iran khó có thể tiếp cận với các ngân hàng thế giới.

Tuy nhiên, trước đó, Nhà Trắng cho biết, số tiền này là một phần trong tranh chấp tài chính lâu nay với Iran từ trước Cách mạng Iran 1979. Ông Kirby tái xác nhận thông tin từ Nhà Trắng rằng đây là một khoản thanh toán nằm trong số tiền 1,7 tỉ USD Mỹ nợ Iran để bán thiết bị quân sự từ năm 1970. Số thiết bị này chưa được chuyển tới Iran do Hoàng đế Shah của Iran lúc đó bị lật đổ. Nay Tổng thống Obama đã đồng ý trả 400 triệu cùng 1,3 tỉ USD tiền lãi và cố tình dùng số tiền này để làm "đòn bẩy" chuộc 5 người Mỹ bị Iran bắt giữ. “Chúng tôi có thể giải quyết hàng loạt vấn đề ngoại giao chỉ trong 24 giờ. Nhưng lúc đó, chúng tôi đã cố tình sử dụng số tiền đó làm đòn bẩy” – ông Kirby nói.

Xem thêm video về những pha hài hước của  chính trường thế giới

Iran hành quyết chuyên gia hạt nhân nghi bán thông tin mật cho Mỹ