Né xung đột Trung Đông, nhiều hãng hàng không thế giới chọn bay qua Afghanistan

Afghanistan trở thành lựa chọn ít rủi ro hơn

Theo hãng tin Reuters, 3 năm trước, hầu hết các hãng hàng không trên thế giới phải quyết định dừng bay qua Afghanistan dù đây là tuyến đường hàng không huyết mạch nối châu Á và châu Âu, do Taliban lên nắm quyền tại quốc gia Trung Á này và các dịch vụ kiểm soát không lưu khi đó bị ngừng trệ.

Cho đến nay, các dịch vụ kiểm soát không lưu vẫn chưa được nối lại nhưng ngày càng có thêm nhiều hãng hàng không nhận thấy việc bay qua khu vực Trung Đông, đặc biệt là giữa Iran và Israel rủi ro hơn nhiều so với bay qua không phận Afghanistan.

Trước đó, sau khi Nga quyết định đóng cửa không phận đối với hầu hết các hãng hàng không phương Tây kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine hồi tháng 2/2022, nhiều hãng hàng không thế giới đã buộc phải lựa chọn bay qua Iran hoặc Trung Đông như một phương án thay thế.

"Các hãng hàng không đã tìm cách giảm thiểu tối đa rủi ro có thể xảy ra và họ chọn bay qua Afghanistan là phương an an toàn hơn trong bối cảnh căng thẳng giữa Iran và Israel đang leo thang", ông Ian Petchenik, người phát ngôn tổ chức chuyên theo dõi các chuyến bay Flightradar24 lý giải. 

Theo dữ liệu từ Flightradar24, số chuyến bay qua Afghanistan trong 2 tuần đầu tháng 8 đã tăng lên gấp 7 lần so với cùng kỳ năm ngoái. 

Xu hướng dịch chuyển đường bay từ Iran và Trung Đông sang Afghanistan đã bắt đầu từ giữa tháng 4 sau vụ Israel và Iran dồn dập tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái nhằm trả đũa lẫn nhau.

Dữ liệu từ các chuyến bay khi đó cho thấy các hãng hàng không như Lufthansa, Singapore Airlines, British Airways và nhiều hãng khác đã bắt đầu triển khai một vài chuyến bay qua Afghanistan trong ngày.

Tần suất chuyến bay từ các hãng hàng không thế giới tăng lên đáng kể sau khi Israel thực hiện các vụ ám sát các thủ lĩnh Hamas và Hezbollah hồi giữa tháng 7, khiến Iran và các đồng minh trong khu vực cảnh báo sẽ có đòn đáp trả thích đáng.

Dù vậy, nhiều phi công vẫn không cảm thấy hết lo sợ. "Chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào đánh giá của hãng hàng không chúng tôi bay. Tôi không thích cảm giác bay qua khu vực xung đột mà tôi không biết điều gì sẽ xảy ra. Mọi chuyện tưởng chừng như an toàn cho đến khi xảy ra điều gì khác", ông Otjan de Bruin, phi công thương mại và là người đứng đầu Hiệp hội Buồng lái châu Âu chia sẻ.

Lựa chọn tùy theo từng hãng hàng không

Hãng hàng không Lufthansa cho biết, họ quyết định nối lại các chuyến bay qua không phận Afghanistan từ đầu tháng 7. Trong khi đó, các hãng có quyết định sớm hơn từ tháng 4 bao gồm Turkish Airlines, Thai Airways và Air France-KLM.

Hãng hàng không Đài Loan EVA Air chỉ mới bắt đầu mở lại đường bay qua Afghanistan vào cuối tháng 7. Hãng cho biết quyết định này dựa trên sự an toàn, tình hình quốc tế và chuyên gia cố vấn về các chuyến bay.

Bên cạnh đó, việc các hãng hàng không mở lại chuyến bay qua Afghanistan còn được cho là nhờ vào việc các cơ quan quản lý hàng không nới lỏng các chỉ dẫn bay đối với không phận Afghanistan.

Cụ thể, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) hồi đầu tháng 7 thông báo các máy bay có thể bay ở độ cao thấp qua Hành lang Wakhan ở Đông Bắc Afghanistan, tuyến đường kết nối giữa Tajikistan tới Pakistan, qua đó mở đường cho nhiều hãng hàng không triển khai chuyến bay qua đây.

Trước đó một năm. FAA đã dỡ lệnh cấm bay qua toàn bộ không phận Afghanistan nhưng yêu cầu các máy bay phải đạt độ cao 32.000 feet (tương đương 9.735m). Đây là độ cao được cho là khiến các loại vũ khí phòng không không còn nhiều tác dụng tấn công máy bay. 

Dù đã có nhiều hãng hàng không cho máy bay bay qua không phận Afghanistan mà không gặp sự cố nào nhưng vẫn không có gì đảm bảo an toàn cho thành viên phi hành đoàn và hành khách nếu máy bay phải hạ cánh khẩn cấp, tổ chức chuyên về an toàn bay OPSGROUP cảnh báo.

Bên cạnh đó, việc thiếu các trạm kiểm soát không lưu khiến các phi công lái máy bay qua không phận Afghanistan buộc phải điện đàm với các phi công trên những chiếc máy bay gần đó theo quy định của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) và Cục Hàng không Dân dụng Afghanistan.

Cơ quan Quản lý An toàn Hàng không châu Âu (EASA) mới đây cũng phát lại cảnh báo rằng các tổ chức cực đoan vô chính phủ vẫn đang hoạt động tích cực tại Afghanistan và có thể tấn công vào các máy bay dân sự theo nhiều cách khác nhau.

Dù vậy, nhiều hãng hàng không không có quá nhiều sự lựa chọn bởi họ phải chịu áp lực tiết kiệm chi phí sau khi phải tái thiết sau đại dịch Covid-19 đồng thời phải đóng cửa nhiều đường bay qua không phận Nga từ năm 2022.

Bên cạnh đó, không có nhiều quy định quốc tế nêu rõ không phận nào là an toàn, chính vì thế, việc quyết định lựa chọn đường bay chủ yếu đến từ từng hãng hàng không riêng rẽ. Nếu một hãng hàng không không thể bay qua Nga, Ukraine hay Iran thì Afghanistan sẽ là tuyến đường bay trực tiếp tốt hơn nhiều để kết nối Nam Á với châu Âu.

"Tuyến đường bay này giúp chúng tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian và nhiên liệu", một phi công bay từ Amsterdam tới Kuala Lumpur qua không phận Afghanistan cho biết.