Nên dùng Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ lao động gặp khó

Lao động thất nghiệp, bị ngừng việc liên tục tăng

Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam cho biết, thời điểm làn sóng dịch lần thứ 4 ập đến cũng là lúc hầu hết các doanh nghiệp ngành gỗ, lâm sản bị ảnh hưởng khi các đối tác đều ở khu vực phía Nam.

“Trước dịch, hiệp hội có khoảng hơn 5.000 doanh nghiệp với khoảng 60.000 lao động. Tuy nhiên, do nhiều địa phương thực hiện giãn cách nên chuỗi sản xuất bị ảnh hưởng. Lượng hàng xuất khẩu 8 tháng qua chỉ đạt 40% so với năm 2020, nên năm nay coi như thất bại.

Do đặc thù của ngành nên khi khó khăn, số lao động thất nghiệp rất đông, tới nay con số trung bình phải đến 50 - 60%, riêng Bình Dương và Đồng Nai lên đến 65 - 75%”, ông Lập thông tin.

Tương tự, với ngành dệt may, bà Phạm Nguyên Hạnh, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết, số lượng lao động phải ngừng việc do giãn cách xã hội liên tục tăng.

Chỉ tính riêng Tổng công ty Việt Tiến đã có khoảng 35.000 lao động phải ở nhà, do công ty không thể sản xuất kể từ khi TP.HCM thực hiện giãn cách. Còn lại các công ty thành viên khác, số lao động phải nghỉ việc cũng lên đến hàng nghìn người/đơn vị.

Theo Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), tới nay đã có gần 80.000 doanh nghiệp rút khỏi thị trường; 557.000 người bị mất việc; 4,1 triệu người phải tạm nghỉ/tạm ngừng sản xuất kinh doanh...

Trong thời gian tới, Cục Việc làm đưa ra 3 kịch bản (tốt - bình thường - xấu) cho thị trường lao động.

Cụ thể, với kịch bản xấu nhất là tới hết năm, nếu dịch Covid-19 không được đẩy lùi, sẽ có khoảng 40 triệu lao động trong cả nước chịu tác động tiêu cực. Trong đó, các ngành như: Du lịch, dịch vụ, hàng không, vận tải, khu vực phi chính thức… sẽ là những ngành gặp khó khăn nhiều nhất.

Kiến nghị “mở” Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp

Trong bối cảnh cả người lao động lẫn doanh nghiệp gặp khó khăn, ngân sách phải gồng gánh chi cho công tác chống dịch thì nhiều quỹ tài chính độc lập lại đang có lượng kết dư lớn.

Mới đây, báo cáo của Chính phủ trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cho biết số kết dư quỹ BHXH chuyển sang năm 2021 gồm 3 quỹ thành phần: Quỹ ốm đau, thai sản gần 12.800 tỷ đồng; Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp hơn 53.700 tỷ đồng; Quỹ hưu trí, tử tuất trên 789.100 tỷ đồng... Đáng chú ý, số kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp liên tiếp tăng và ở mức cao, hiện đã lên tới gần 90.000 tỷ đồng.

Trước bối cảnh trên, ông Đỗ Xuân Lập cho biết: “Hiệp hội nào cũng mong muốn sử dụng Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, bởi không có lúc nào bằng lúc này, không có thời điểm nào bằng thời điểm này”.

Bà Phạm Nguyên Hạnh cũng cho biết, Tập đoàn Vinatex đã nhiều lần kiến nghị sử dụng Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để hỗ trợ cho người lao động và doanh nghiệp nhưng chưa được giải quyết.

“Chúng tôi kiến nghị cho doanh nghiệp được vay vốn từ quỹ với lãi suất 0% để tạm ứng trả lương cho người lao động. Việc này là đương nhiên và hoàn toàn phù hợp với mục đích của quỹ”, bà Hạnh nói.

Theo bà Hạnh, tổng số lao động trong toàn hệ thống lên khoảng 155.000 người. Trong điều kiện bình thường trước đây, mức lương đóng BHXH của lao động tại Vinatex vào khoảng 5,7 - 5,8 triệu đồng/người.

“Là ngành sử dụng nhiều lao động, nên quan trọng nhất đối với doanh nghiệp dệt may lúc này là được hoãn đóng BHXH, phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp vì các khoản chi phí này đang chiếm tới 25% tổng mức chi phí.

“Do vậy, đang lúc khó khăn bởi dịch bệnh, cũng giống như Nhà nước phải xuất nguồn dự trữ để hỗ trợ người dân, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp cũng cần được dùng để hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp. Bởi, nếu lao động thất nghiệp sẽ để lại hệ lụy cho an sinh xã hội”, bà Hạnh nói.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp là quỹ ngắn hạn để giải quyết kịp thời một phần thu nhập của người lao động khi bị mất việc làm; hỗ trợ họ học nghề, duy trì việc làm và tìm việc làm mới. Ngoài ra, quỹ này cũng cho phép hỗ trợ chính chủ doanh nghiệp khi gặp khó khăn, cần cơ cấu lại sản xuất kinh doanh.

Theo ông Lợi, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp ban đầu được hình thành bởi: Người lao động đóng bằng 1% tiền lương tháng; Người sử dụng lao động đóng bằng 1% quỹ tiền lương tháng của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp; Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp.

Tuy nhiên, khi quỹ đã có kết dư lớn, chỉ còn người lao động và người sử dụng lao động đóng.

“Cơ chế của quỹ đang có vấn đề khi mức đóng cao, còn mức thụ hưởng lại chưa đáp ứng được nhu cầu, đặc biệt chưa thực hiện được mục tiêu đào tạo nghề cho người lao động. Chính vì thế, số kết dư ngày càng lớn”, ông Lợi phân tích.

Từ đây, ông Lợi đề xuất, trong bối cảnh dịch bệnh khó khăn, Luật Việc làm chưa thể sửa được ngay, có thể dùng Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp và người lao động theo 2 hướng.

Thứ nhất, có thể giảm mức đóng từ 1% xuống còn 0,5%; Thứ hai, dành một phần nguồn lực hỗ trợ cho cả doanh nghiệp và người lao động đã tham gia đóng quỹ.

Theo tính toán, chỉ tính riêng bảo hiểm thất nghiệp, nếu giảm mức đóng xuống còn 0,5%, thì mỗi năm doanh nghiệp và người lao động có khoảng gần 10.000 tỷ đồng dành để sản xuất kinh doanh cũng như chăm lo đời sống cho người lao động.

Tuy nhiên, để thực hiện được, ông Lợi cho rằng Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể yêu cầu Chính phủ chuẩn bị phương án trình ra Quốc hội cho ý kiến và quyết định.

“Không chỉ riêng bảo hiểm thất nghiệp, theo tôi, tất cả các quỹ ngoài ngân sách đang kết dư thì nên tập trung cho mục tiêu chống dịch, cứu người, càng sớm càng tốt”, ông Lợi nói.

Theo nguồn tin của Báo Giao thông, trước thông tin kết dư lớn Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH đã chỉ đạo đơn vị chức năng nghiên cứu xem xét, sớm trình giải pháp phù hợp.

Hàng triệu lao động thất nghiệp trông cậy vào đâu?