Nên lập gói tín dụng riêng cho dự án cao tốc Bắc - Nam

Gói tín dụng riêng cho dự án cao tốc Bắc - Nam nếu được hình thành sẽ giúp tránh hiện tượng vượt trần cho vay của ngân hàng và vượt trần đi vay của nhà đầu tư (Trong ảnh: Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Nam) - Ảnh: Trương Khởi

Đây là ý kiến được ông Lê Xuân Nghĩa, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia đưa ra trong cuộc trao đổi với Báo Giao thông xung quanh việc làm thế nào huy động 50 nghìn tỷ đồng cho dự án cao tốc Bắc - Nam. 

Để có thể huy động được khoảng 50 nghìn tỷ đồng từ hệ thống ngân hàng, theo ông có cách nào thực hiện?

Muốn huy động nguồn vốn lớn từ các ngân hàng thì phải tránh quy định cho vay vượt quá 15% vốn tự có của ngân hàng, vượt quá 11% vốn tự có của bên đi vay là nhà đầu tư.

Còn một vấn đề khác nữa theo tôi cần phải giải quyết là lãi suất cho vay phải thống nhất, chứ không phải doanh nghiệp này đi vay lãi suất này, doanh nghiệp khác đi vay lãi suất khác. Kỳ hạn vay cũng cần được thống nhất mới có hiệu quả.

Có ý kiến đề xuất nên hình thành một gói tín dụng riêng dành cho dự án này, như gói tín dụng ưu đãi lãi suất mua nhà ở xã hội chẳng hạn, theo ông có khả thi không?

Tôi cho rằng, đây là phương án tốt. Nếu hình thành được gói tín dụng riêng thì chỉ cần các ngân hàng đăng ký tham gia, sau đó thống nhất với nhau về khung kỳ hạn, lãi suất, cách thức thu hồi vốn...

Có hai lý do mà tôi cho rằng nên thành lập một gói tín dụng riêng: Một là, tránh quy định vượt mức trần cho vay như đã đề cập ở trên. Theo quy định, nếu vượt quy định này của Ngân hàng Nhà nước thì phải có ý kiến Thủ tướng Chính phủ nhưng với gói tín dụng riêng thì chỉ cần hình thành gói vay và phân bổ cho từng ngân hàng tham gia. Hai là, tránh lãi suất không đồng nhất, có thể dẫn tới tình trạng trạm này thu phí cao, trạm kia thu phí thấp do chi phí vay vốn khác nhau.

Nhưng điều này còn phụ thuộc vào khả năng đáp ứng vốn của hệ thống ngân hàng?

Thực ra, dù vốn từ phát hành Trái phiếu Chính phủ thì cũng đều là vốn ngân hàng cả bởi phần lớn là ngân hàng mua. Tổng dư nợ của nền kinh tế hiện nay lũy kế khoảng gần 6 triệu tỷ đồng, trong đó tín dụng mới mỗi năm khoảng 900 ngàn tỷ đồng (tính mức tăng dư nợ mỗi năm khoảng 15%). Với khoản vay vốn 50 nghìn tỷ đồng cho dự án này, nếu vay trong thời gian 4-5 năm, mỗi năm khoảng 10-12 nghìn tỷ đồng trên tổng số 900 nghìn tỷ đồng không đáng kể và hoàn toàn trong khả năng thu xếp của hệ thống ngân hàng.

Gói tín dụng riêng cho dự án cao tốc Bắc - Nam nếu được hình thành sẽ giúp tránh việc lãi suất không đồng nhất (Trong ảnh: Cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây) - Ảnh: Trương Khởi

Để triển khai gói vay này, cách thức, trình tự phải ra sao, thưa ông?

Trước hết, phải xác định được tổng vốn vay để cân đối với tổng vốn tự có của các ngân hàng thương mại bởi các ngân hàng nhỏ khó có thể cho vay dài hạn. Sau đó, Ngân hàng Nhà nước phân bổ cho các ngân hàng tham gia, rồi hình thành khung lãi suất, phương án giải ngân, thu hồi nợ. Cuối cùng, Ngân hàng Nhà nước ra thông tư hướng dẫn để các ngân hàng thực hiện.

Khó khăn lớn nhất của phương án này là gì, theo ông?

Các ngân hàng sợ là sợ nhà thầu - tức là khách vay không đảm bảo tiêu chuẩn và điều này liên quan đến khâu chọn lựa của Bộ GTVT. Khi cho vay, ngân hàng phải kiểm tra năng lực tài chính, khả năng trả nợ của nhà thầu và nếu không đủ tiêu chuẩn, họ có thể từ chối cho vay. Do đó, tôi nhấn mạnh là Bộ GTVT phải chọn nhà thầu đảm bảo năng lực, đủ tiêu chuẩn vay vốn ngân hàng. Bởi vừa rồi, một số ngân hàng phản ánh nhiều doanh nghiệp tham gia dự án không đủ điều kiện tài chính, nhất là nhà thầu phụ.

Còn một vấn đề nữa: Nếu nhà thầu chính nhận thầu 100 km, sau đó chia cho 3 nhà thầu phụ thì ai đứng ra vay vốn ngân hàng, nhà thầu chính hay thầu phụ? Tôi cho rằng, nếu là nhà thầu chính đứng ra thì dễ được ngân hàng chấp nhận hơn. Còn nếu cho vay thầu phụ thì Bộ GTVT cũng cần rà soát các nhà thầu phụ này tránh phức tạp và rủi ro. Cho nên hoặc là cho nhà thầu chính vay, sau đó nhà thầu chính cho thầu phụ vay lại hoặc là nhà thầu chính phải bảo lãnh cho thầu phụ vay vốn.

Việc nhiều ngân hàng cùng tham gia có lo ngại dễ xảy ra tình trạng khó tìm tiếng nói chung, dẫn đến chậm trễ không?

Nhìn từ một số gói vay vốn đã triển khai tôi thấy không có vấn đề khi nhiều ngân hàng cùng tham gia. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, khi cho vay người dân như gói cho vay mua nhà, ngân hàng dễ kiểm tra, kiểm soát hơn cho vay doanh nghiệp vì có tình trạng gian dối số liệu, rủi ro về thị trường hay thiên tai mà gói vay đóng tàu là một ví dụ.

Tuy nhiên, với dự án làm đường, tôi cho rằng vững chắc hơn, nhất là với dự án cao tốc Bắc - Nam. Cụ thể trong dự án này, sự tham gia, phán quyết của Nhà nước khá lớn. Thị trường đầu ra cũng rõ ràng và như báo cáo của Bộ GTVT, tốc độ tăng “khách hàng” trên tuyến tới 20% là rất cao.

Cảm ơn ông!

Bỏ tiền làm cao tốc Bắc - Nam phải tính được kết nối ngang