Người thương binh Pa Cô nuôi 17 trẻ mồ côi

Già Hồ Mơ quây quần hạnh phúc bên con cháu

4 lần được phong Dũng sĩ diệt Mỹ

Từ thị trấn Khe Sanh, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) vào đến đỉnh trời A Dơi mất non nửa ngày đường chạy xe máy vượt đèo leo dốc. Khi bánh xe chạm đến địa phận thôn Prin C, xã A Dơi cũng là lúc trời nhá nhem tối, chúng tôi tìm đến nhà ông Hồ Mơ, thương binh 3/4 - người từng bốn lần được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Dũng sỹ diệt Mỹ. Già Mơ năm nay đã tròn 80 tuổi, mái tóc đã nhuộm màu muối sương nhưng đôi mắt vẫn tinh anh, sáng quắc, giọng nói hào sảng. Già bị mất một chân trong cuộc kháng chiến giữ nước lẫy lừng của dân tộc nên mỗi độ trái gió trở trời lại đau nhức, việc đi lại cũng gặp nhiều khó khăn.

Nhắc nhớ lại thời binh lửa thuở trước, đôi mắt già Hồ Mơ ánh lên niềm tự hào khôn xiết. Hồi ấy, chàng trai trẻ Hồ Mơ vừa tròn 17 tuổi, là một trong những thanh niên cường tráng của bản Hê Lơ, giáp đất bạn Lào thuộc xã A Vao, huyện Đắkrông (Quảng Trị). Lớn lên trong cảnh nước mất nhà tan, bản làng bị giày xéo nên Hồ Mơ sớm đi theo con đường cách mạng, tham gia chinh chiến khắp nơi. Tháng 4/1964, nhờ sự can trường và lập được nhiều chiến công nên anh bộ đội Mơ được tín nhiệm giữ chức vụ Tiểu đoàn trưởng B45 - K54, thuộc Quân khu Trị Thiên - Huế.

Trong một trận kịch chiến với địch vào mùa xuân năm 1969, khi mặt trận Đường 9 - Nam Lào bước vào giai đoạn ác liệt nhất, Hồ Mơ đã ngoan cường chiến đấu và không may bị thương nặng nên phải chuyển ra miền Bắc điều trị. Suốt nhiều năm ròng rã luân chuyển qua nhiều bệnh viện, trạm quân y, đến năm 1981, Hồ Mơ trở về quê hương, mang trong mình thương tật 34% và vĩnh viễn mất một nửa ống chân vì bom đạn chiến tranh. Tuy vậy, già Mơ vẫn tận tụy cống hiến sức lực trong quân ngũ cho đến năm 1985 thì nghỉ hưu.

Cựu binh “hồi sinh” núi rừng miền biên viễn

Già Hồ Mơ kể rằng, ông đã sống ở thôn Prin C ngót mấy chục mùa rẫy, chứng kiến biết bao biến cố thăng trầm của bản làng. Những ngày đầu bước chân đến chốn thâm sơn cùng cốc này khai hoang mở đất gian khổ vô cùng, bốn bề đều thưa thớt người, hoang vu và cô tịch. Già Mơ phải làm đủ việc trên trời dưới đất để mưu sinh, chống chọi với cái đói, cái nghèo vây ráp từng ngày, quyết tâm bằng mọi giá phải “biến sỏi đá thành cơm”.

Khi cây lúa, cây rau phủ xanh khắp các thửa ruộng, triền nương, đời sống cũng ổn định hơn, già Mơ cùng vợ con bắt tay vào công cuộc hồi sinh lại những mảng rừng bị tàn phá. “Mỗi lần chứng kiến cảnh rừng bị “chảy máu”, tận diệt, là một người con của núi rừng cảm thấy đau lòng lắm. Nhiều lần bố vào ra cánh rừng để đuổi lâm tặc và tháo dỡ bẫy thú rừng. Dần dà, bố quyết định dựng nhà ở đây để tiện việc bảo vệ rừng”, già Hồ Mơ thân mật xưng hô bằng “bố” và tâm sự.

Ngôi nhà sàn của già Hồ Mơ nép mình bên dòng suối mát trong, bốn bức tường đều được mở cửa để tiện quan sát, canh giữ từng tấc rừng thiêng. Chỉ tay qua ô cửa sổ về phía khoảng rừng xanh rì phía trước, già Mơ trầm tư kể: Dạo trước, rừng ở A Dơi bạt ngàn nhưng bom đạn thời chiến đã cày xới tan hoang, phần vì bị lâm tặc phá nát, phần vì tập tục canh tác lạc hậu của bà con nên diện tích cứ dần thu hẹp lại. Chỉ còn lác đác những cây nhỏ, cỏ dại và lau lách mọc cao vút che hết ánh sáng khiến cây không thể đâm chồi được. Lúc ấy, vợ chồng già cùng các con cầm cuốc, cầm rựa gập lưng quần quật suốt ngày để phát quang nhưng sức người có hạn, chỉ làm được một khoảnh nhỏ. Về sau, già Mơ nghĩ ra cách lùa trâu, bò vào một khoảnh rừng đã rào sẵn để cho chúng ăn sạch cỏ, hết khoảnh này đến khoảnh khác nên chẳng mấy chốc mà những gốc cây cổ thụ trước đó đã hồi sinh, đâm chồi xanh mơn mởn.

Nay gia đình già Hồ Mơ khá giả, có của ăn của để rồi nhưng trong bụng già vẫn chưa thấy vui. Chưa vui vì dân bản ở đây còn nghèo lắm. Ông nhớ lời Bác Hồ dạy rằng: “Lòng dân đói, bụng dân không yên thì làm sao bảo vệ được Tổ quốc”. Thế là già Mơ lặn lội gùi theo các loại cây giống đến từng thôn bản, từng nhà và gặp từng người để tuyên truyền, hướng dẫn, giải thích cho bà con cách trồng và giá trị của chúng.

Để cho họ tin và thấy rõ cái lợi của việc trồng rừng, già Hồ Mơ còn dẫn họ đến tận rừng cây nhà mình để sờ tận tay, nhìn tận mắt. Tài liệu của cán bộ lâm nghiệp phát, ông dịch sang tiếng Pa Cô để mọi người hiểu. Tin tưởng già Mơ, cả xã A Dơi bảo nhau cùng trồng rừng. Cứ thế, hàng chục năm qua, già Hồ Mơ như người “kiểm lâm” tận tụy ngày đêm canh giữ, bảo vệ những cánh rừng, không cho ai chặt phá, hủy hoại.

Cổ tích “người mẹ” Hồ Mơ

Chuyện đưa những đứa trẻ mồ côi về nuôi từng khiến già Mơ phải chịu nhiều sức ép của dân làng, bởi theo tục của người Pa Cô, Vân Kiều thì đứa bé mới sinh ra không còn bố mẹ thì nó phải chết theo bố mẹ, không thì con ma rừng cũng sẽ bắt. Tuy nhiên, là một cựu chiến binh đã từng đi nhiều nơi, hiểu được nhiều điều, già Mơ cương quyết nhận nuôi các cháu rồi đứng ra vận động, tuyên truyền dân bản xóa bỏ hủ tục này.

Việc làm của già Hồ Mơ như một huyền thoại lan truyền khắp rẻo cao sơn cước, bà con người Pa Cô, Vân Kiều truyền tụng nhau, gọi già bằng những danh xưng trìu mến như “mẹ Mơ”, “ông Bụt”… Từ năm 1980 đến nay, “mẹ Mơ” đã chăm nuôi cho 17 trẻ mồ côi, trong đó có những trẻ ở các bản làng Lào có bà con với người Việt bên này. Đến khi các con đã trưởng thành, ông lại đứng ra dựng vợ gả chồng rồi cho mỗi đứa con một nếp nhà sàn, cho trâu bò để lấy vốn làm ăn.

Để phát triển kinh tế gia đình và chăm lo cho những đứa con nuôi, ông tích cực đầu tư thâm canh trồng lúa nước. Tận dụng tiềm năng đồng cỏ sẵn có, ông mở rộng chăn nuôi trâu bò, lợn, gà, trồng thêm cây hồ tiêu, cà phê, bời lời… Nhờ sự cần cù chịu thương chịu khó cộng với sáng bụng trong làm ăn nên gia đình cựu binh Hồ Mơ không những có của ăn của để mà ông còn tham gia giúp đỡ bà con trong bản có hoàn cảnh khó khăn. Già Mơ sẵn sàng bỏ ra hàng chục triệu đồng để mở đường từ xã vào bản Prin C cho bà con thuận tiện trong việc di chuyển. Mỗi khi nghe tin nhà nào bị mất mùa hay đói kém, già lại bảo các con đem tiền, gạo đến từng hộ để cứu trợ, đem con, cây giống để dân bản gây dựng lại cơ nghiệp.

Từ hai bàn tay trắng thuở hoang sơ, già Hồ Mơ đã gây dựng nên thành quả đáng ngưỡng mộ tự hào, để hôm nay, khi đứng nhìn những cánh rừng xa xanh thẳm, già Hồ Mơ chợt nở nụ cười mãn nguyện...

Hai trẻ mồ côi nương nhờ bà nội tuổi thất thập