Nhà thơ Thi Hoàng: "Anh Nguyễn Quang Thân vừa thông minh vừa hóm hỉnh"

Nhà thơ Thi Hoàng đã có những lời tâm sự về nhà văn Nguyễn Quang Thân, người bạn lâu năm vừa tạ thế

Nhà văn Nguyễn Quang Thân, tác giả của Vũ điệu cái bô, Hội thề... đã qua đời vào lúc 3h15 rạng sáng ngày 4/3/2017. Sự ra đi đột ngột khiến nhiều người bàng hoàng, trong số có nhà thơ Thi Hoàng - một người bạn văn lâu năm.

"Anh Nguyễn Quang Thân vốn là người khỏe mạnh, hơn nữa rất chỉn chu, quan tâm đến sức khỏe của mình nhiều lắm. Ngay cả chuyện ăn mặc, anh ấy cũng thường cố gắng làm sao để trong mắt người khác thấy bóng dáng một con người khỏe mạnh. Thế nên khi nghe tin anh Thân mất, tôi giật mình", Nhà thơ Thi Hoàng bồi hồi chia sẻ.

Nhà văn Nguyễn Quang Thân và nhà thơ Thi Hoàng cùng làm việc ở tạp chí Cửa Biển (Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hải Phòng) từ những năm 70 của thế kỉ trước. Nhà thơ Thi Hoàng ngậm ngùi nhớ lại những năm tháng công tác cùng nhau: "hồi trước tôi và anh Thân là quân của cụ Nguyên Hồng. Cụ Nguyên Hồng thường đọc lại mọi bản thảo đã được biên tập rồi, kể cả văn lẫn thơ và hay đưa ra nhận xét riêng. Can thiệp vào tới mức nào đó thì đôi khi cũng có độ vênh nhất định với người biên tập. Tức là 3 chúng tôi có lúc khác nhau về ý kiến, có lúc không đồng ý hoàn toàn về một vấn đề. 

Những lúc ấy thì anh Thân làm việc rất có văn hóa, không bao giờ vì sự chênh vênh về ý kiến, khác quan điểm mà cư xử quá lên tới mức vô lễ cả. Bao giờ cũng hết sức kính trọng bề trên. Cụ Nguyên Hồng thì là người từng trải, giàu kinh nghiệm nên chúng tôi giống như thầy trò. Tựu chung với người chơi cùng thì anh Thân rất có trách nhiệm, mà với người trên mình thi anh ấy luôn kính trọng".

Tuy nhiên, nhà văn Nguyễn Quang Thân cũng không phải là người dễ tính. Theo nhà thơ Thi Hoàng chia sẻ, tác giả tiểu thuyết Hội thề sống theo lối tiền nhân, "chọn bạn mà chơi" chứ không phải gặp ai cũng kết giao. Và để thành bạn bè còn dựa trên sự liên tài, quý mến tài năng của nhà văn với người khác. Nhưng một khi đã thành bạn bè rồi, thì nhà văn Nguyễn Quang Thân hết sức cẩn thận và có trách nhiệm, "khi người thân "khi người thân gặp hoạn nạn khó khăn thì anh cũng ghé vai vào, đỡ đần cho người ta bớt đi phần nào vất vả".

Chân dung cố nhà văn Nguyễn Quang Thân

Song cái đặc biệt nhất mà nhà thơ Thi Hoàng đánh giá cao là cá tính thông minh đi kèm sự hài hước của người bạn vong niên. Có khi những câu đùa hóm hỉnh chỉ lướt qua cũng đủ tóm gọn chân dung người đối diện, khiến cho những độ chịu đựng không cao là khó lòng ngồi lâu với nhà văn Nguyễn Quang Thân. 

Ngoài đó ra, bởi vì từng kinh qua giai đoạn khó khăn của đất nước nên nhà văn đất Cảng có lối sống chắt chịu tiết kiệm vô cùng. Không chỉ trong cuộc sống, mà cả trong văn chương, ông cũng cũng biết cách gạn những cái tinh túy của người khác như kinh nghiệm sống, kinh nghiệm sáng tác để nạp vào trang văn của mình, khiến nó giàu năng lượng hơn.

Đánh giá về nghiệp văn, nhà thơ Thi Hoàng cho rằng cái tên Nguyễn Quang Thân là một trong những  cây bút văn xuôi có nhiều đóng góp cho nền văn chương nước nhà, đặc biệt là sau thời kì kháng chiến chống Mỹ. Những trang viết sau thống nhất đất nước thoát khỏi tình trạng tuyên truyền sáo rỗng, trở nên có tư tưởng rõ ràng, cụ thể bên trong.

"Tôi nhớ có nhiều tác phẩm của anh Thân in ở báo Văn Nghệ gây xôn xao dư luận lắm, tất nhiên là theo hướng tích cực như Vũ điệu cái bô, Người không đi cùng chuyến tàu... Nó làm độc giả thức nhận ra một điều gì đó về mặt tư tưởng, đánh động những nỗi niềm của cuộc sống trong thời điểm còn đang rất khó khăn về mặt vật chất, thiếu đó đủ đường. Những tác phẩm của anh Thân như là những món ăn tinh thần bù lại thiếu thốn vật chất vậy...", nhà thơ Thi Hoàng đánh giá.

Sinh ra ở Hải Phòng, làm việc tại miền Bắc suốt một thời gian dài, nhưng sau đó nhà văn Nguyễn Quang Thân lại lựa chọn định cư ở Sài Gòn. Lý giải về điều này, nhà thơ Thi Hoàng chia sẻ rằng có thể do không khí văn chương ở Sài Gòn thoải mái hơn ngoài Bắc, phù hợp với nhu cầu hít thở một bầu không khí văn chương mới mẻ của bạn mình.

Hội thề, một trong những tác phẩm nổi bật của nhà văn Nguyễn Quang Thân

Chính từ đó dẫn tới tình trạng người Nam kẻ Bắc, những dịp hội ngộ giữa nhà thơ Thi Hoàng và ông bạn Nguyễn Quang Thân trở nên rất giàu cảm xúc: "Tôi nhớ có 1 lần, một hội nghị do Hội nhà văn tổ chức ở Đồ Sơn. Anh Nguyễn Quang Thân đến dự, đi cùng vợ là chị Dạ Ngân. Vừa gặp tôi là anh ấy lao đến, ôm chầm lấy và hỏi rất dân dã: “dạo này mày thế nào”. Cái cụm “thế nào” ấy, với chúng tôi là bao hàm nhiều thứ lắm: chuyện viết lách, chuyện đời sống, chuyện kinh tế, thậm chí cả chuyện trai gái... Quên không nói, anh ấy cũng là một người hết sức ga lăng với phụ nữ! Chị Dạ Ngân đứng cạnh lúc ấy tủm tỉm cười. Lúc ấy tôi cảm thấy như anh em lâu ngày gặp nhau, chỉ còn tình cảm thôi, chứ văn chương chữ nghĩa nó đã bay đi đâu mất."

Chuyện vui cha con nhà Văn Sỹ