Nơi cha mẹ không thể nhớ hết tên con

Ông Dế giới thiệu “hộ khẩu gia đình” được viết trên chảo parabol vì không thể nhớ hết tên các thành viên - Ảnh: Tấn Việt

Chuyện như đùa nhưng là thực tế xảy ra tại thôn Trà Ong, xã Trà Quân, huyện Tây Trà, Quảng Ngãi, nhiều gia đình sinh con quá nhiều đến nỗi không thể nhớ hết tên từng đứa. Chuyện đặt vòng tránh thai ở đây cũng lắm bi hài.

“Gia phả” trên parabol, gọi tên bằng hộ khẩu

Một buổi chiều đầu tháng 8, ông Hồ Văn Dế (SN 1964, trú thôn Trà Ong) loay hoay với cây bút xóa tô đậm lại tên các thành viên trong nhà lên lòng chảo parabol. Hộ khẩu gia đình được ông Dế giản lược bằng các hàng ngay ngắn theo công thức “năm sinh - họ tên - thứ bậc” cho dễ nhớ. “Cứ có cán bộ đến hỏi nhân khẩu, tôi chỉ ngay cái lòng chảo này cho dễ hiểu. Còn muốn cặn kẽ hơn thì phải đợi tôi lấy sổ hộ khẩu đã, nhà nhiều con quá nhớ không hết”, ông Dế thật thà.

Ông Dế và vợ là bà Hồ Thị Phương (SN 1966) nên duyên vợ chồng từ khi nào, chính 2 người cũng không nhớ. Chỉ biết, từ khi sinh đứa con đầu lòng cho đến đứa thứ 10, đại gia đình này chưa hề có 1 bữa cơm no đủ. Cái nghèo quẩn quanh, bám víu ngày một chặt hơn mỗi khi bà Phương có thai. Theo ông Dế, vợ chồng ông có tất cả 10 người con chỉ trong vòng… 17 năm. Con trai đầu lòng là Hồ Văn Theo (SN 1996), hiện học hết lớp 9 đã phải nghỉ để làm thuê trong làng. Con trai thứ 2, Hồ Văn Khang, ra đời sau 1 năm (1997) nhưng không may chết sau trận kiết lỵ khi mới 4 tuổi. Xót xa nhất là trường hợp cháu Hồ Văn On (con thứ 4) chết ngay trên lưng mẹ.

“Lúc đó tôi đi núi kiếm củi, nhà không có ai trông nó nên phải địu trên lưng. Đi cả buổi, về đến nhà tháo gùi ra thì đã thấy nó tím tái, tắt thở rồi. Người nó nóng phừng phừng, chắc chết do cảm nắng. Rồi vợ chồng tôi mang nó ra ruộng để chôn cất chứ cũng không biết chôn ở đâu”, bà Phương nói. Đặc biệt, người con gái tên Hồ Thị Biên, mới 18 tuổi nhưng đã có chồng và con gái 2 tuổi.

Cách nhà ông Dế khoảng 100m, vợ chồng ông Hồ Văn Thước (SN 1971) và bà Hồ Thị Tính (SN 1973, tổ 12, thôn Trà Ong) cũng có đến 7 người con. Trong đó, người con đầu chết sau một trận sốt thập tử nhất sinh. Đến năm 1994, con thứ 4 của họ không có cơ hội ra đời khi bào thai chết ngay tháng thứ 6. Hiện, 5 người con còn lại thì Hồ Văn Minh (SN 1990) đã có vợ và con gái 7 tuổi; Hồ Văn Lương (SN 1995) cũng có vợ và con gái 2 tuổi. Và với nhiều thanh, thiếu niên sinh ra tại Trà Ong, chuyện học đến cấp III là vô cùng xa xỉ.

Vợ chồng ông Dế, bà Phương cùng ba người con nhỏ nhất - Ảnh: Tấn Việt

“Đông con thì vui thật nhưng...”

Theo chị Hồ Thị Hải, cán bộ chuyên trách dân số xã Trà Quân, hầu hết hộ dân thôn Trà Ong nói riêng và xã Trà Quân nói chung đều sinh từ 5 con trở lên. Trong đó, phần nhiều rơi vào khoảng 7-10 con. Cá biệt có gia đình sinh đến 13 con nhưng chết gần một nửa vì bệnh tật, đói nghèo. “Ở đây người ta quan niệm nặng nề chuyện trời sinh voi, sinh cỏ. Thứ nữa là nhận thức về sức khỏe sinh sản còn hạn hẹp nên cứ thế sinh con liên tục”, chị Hải cho hay.

Trò chuyện với PV, ông Dế luôn miệng cười khi được hỏi về cảm xúc lúc đông con. “Hồi trước nghĩ sinh càng nhiều càng có thêm người làm ruộng. Sau này mình về già có cả bầy con chăm sóc thì vui, càng đông càng vui”, ông Dế nói luôn. Cạnh ông, bà Phương tỏ vẻ lo lắng hơn khi nghĩ về đàn con thơ dại: “Đông con thì vui thật nhưng… đông quá. Hai vợ chồng chẳng biết làm gì ngoài mảnh ruộng nhỏ xíu, cơm không đủ ăn, quần áo cũng thiếu để mặc thì lúc bệnh xuống chắc chỉ còn nước chờ trời gọi một tiếng là đi luôn thôi”.

Cũng lo lắng như bà Phương, bà Tính không biết cách nào để đứa con út mới vào lớp 1 của mình được đến trường thường xuyên. “Nhà tôi ngoài gạo ra thì bữa nào cũng luộc thêm khoai, sắn ăn kèm. Nhưng ngay cả mấy thứ đó cũng đâu được nhiều, nhà cả chục người ăn loáng cái là hết. Sinh đứa út ra mà sữa của tôi cũng không còn cho nó bú. Nhìn con mà ước nó sinh ra ở nhà nào dưới miền xuôi, cơm canh đủ đầy thì đỡ khổ” - bà Phương rầu rĩ.

Suốt đoạn đường chúng tôi di chuyển từ trung tâm huyện Tây Trà sang xã Trà Quân, cảnh tượng ám ảnh nhất chính là trẻ con lóc nhóc đầy đường. Cứ cách chừng 20m là lại có đám con nít trần truồng, có đứa độc mỗi cái quần hay cái áo, đứng ven đường bán dưa leo nhà trồng. Dưa leo vùng núi trái to, cầm chắc tay nhưng ở đây mua bán rất khó khăn.

Bi hài tránh thai bị nghi là... ngoại tình

Chị Hồ Thị Hải cho biết, mới đây, xã đã thuyết phục thành công hơn 50 người phụ nữ đi đặt vòng tránh thai. Nhưng đặt vòng rồi, các cán bộ vẫn phải túc trực theo các bà mẹ này về nhà giải thích với chồng vì sợ họ bị chồng đánh. “Ở đây nhiều chuyện dở khóc, dở cười lắm. Có trường hợp vợ lén giấu chồng đi đặt vòng, về đến nhà bị chồng phát hiện liền bị đánh đến rớt vòng và lại tiếp tục có con. Nhiều ông chồng chưa thoát được ý nghĩ cổ hủ, vợ tránh thai nhưng lại nghĩ có tư tưởng… ngoại tình nên cứ thấy mặt là đè ra đánh”, chị Hải nói và cho biết, cán bộ xã đã nhiều lần can ngăn vụ việc chồng đánh vợ tương tự.

Đặt được vòng rồi, thì với những người phụ nữ vùng cao nghèo khó này việc giữ được vòng yên vị trong tử cung cũng vô cùng khó khăn. Ngay như trường hợp bà Phương, năm 2007 sau khi sinh đứa thứ 9, bà chủ động lên xã đặt vòng nhưng 4 năm sau bất ngờ có thai. Khi đi khám bà mới vỡ lẽ do lao động nặng nên bị rớt vòng. Theo chị Hải, sau khi đặt vòng tránh thai, người phụ nữ cần nghỉ ít nhất 7 ngày trước khi làm trở lại. Nhưng với cuộc sống tứ bề khốn khó, chỉ sang ngày thứ 2 là chị em lại rủ nhau ra đồng hay lên rẫy, đi núi vác củi… nên chuyện rớt vòng không phải là hiếm. Hơn nữa, phần lớn các ca sinh đẻ đều được người dân tự thực hiện tại nhà vì không có tiền lo viện phí. Sự nguy hiểm đến tính mạng thai phụ vì thế cũng tăng cao.

Thanh, thiếu niên khó tiếp cận thông tin sức khỏe sinh sản