Obama muốn gì sau lệnh trừng phạt mới với Iran?

Iran tuyên bố vẫn phát triển tên lửa bất chấp lệnh trừng phạt mới.

Hôm qua (theo giờ VN), ngay sau khi Iran vừa thả 5 người Mỹ đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế nặng nề bấy lâu nay, Mỹ lại lập tức áp lệnh trừng phạt mới với nước này về hai vụ thử tên lửa đạn đạo.

Dỡ lệnh cũ, áp lệnh mới

Sau khi các tù nhân Mỹ được Iran thả tự do, Tổng thống Obama thông báo các lệnh cấm vận kinh tế với 11 cá nhân, tổ chức vì vụ thử tên lửa tại Iran hồi tháng 10 vi phạm lệnh cấm của Liên hợp quốc. Tổng thống Obama cam kết, sẽ chống lại “hành vi làm mất ổn định” khu vực Trung Đông dù cho Mỹ đang đàm phán nhiều vấn đề với nước Cộng hòa Hồi giáo này.

Phát biểu tại Nhà Trắng, ông Obama nói: “Việc áp đặt lệnh trừng phạt mới cho thấy, khi Mỹ phải bảo vệ an ninh nội địa hoặc của các đồng minh, chúng tôi sẽ không dao động”. Reuters trích nguồn tin thân cận cho biết, đáng lẽ, các lệnh trừng phạt này được áp từ trước đó nhưng đã bị hoãn lại trong vòng 2 tuần do chưa đi tới thống nhất về việc thả 5 tù nhân Mỹ.

Ông Obama cũng gửi thông điệp trực tiếp tới người dân Iran: “Chúng ta đang nắm trong tay cơ hội hiếm hoi để theo đuổi một con đường mới - một tương lai hoàn toàn khác, tốt đẹp hơn cho người dân cả hai nước và rộng hơn là toàn thế giới” và cho rằng, Iran sở hữu nền văn hóa hào hùng, đóng góp lớn vào thế giới trên các mặt nghệ thuật, khoa học và thương mại; Tuy nhiên, “những hành động và mối đe dọa từ Chính phủ các bạn đã khiến khu vực Trung Đông bất ổn, cô lập Iran với thế giới bên ngoài”.

Lệnh trừng phạt mới được đưa ra chỉ một ngày sau khi Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ nhất trí dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế chống Iran khi Cơ quan Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tuyên bố nước này đã tuân thủ các điều khoản trong thỏa thuận hạt nhân đạt được cuối tháng 7/2015 giữa Iran và nhóm P5+1.

Lệnh trừng phạt mới cũng như không

Các nhà phân tích cho rằng, động thái mới của ông Obama được đánh giá khá khôn khéo. Thứ nhất, thời điểm ra lệnh trừng phạt mới sau khi các tù nhân được thả sẽ tránh khả năng Iran tức giận, gây nguy hiểm cho những người này.

Thứ hai, lệnh trừng phạt mới có tác động khá khiêm tốn, bởi nó chỉ nhằm vào những công ty nhỏ với cáo buộc vận chuyển công nghệ tối tân cho Iran như ống carbon, bộ phận tên lửa... Hơn nữa do chỉ tập trung vào các cá nhân và công ty nên lệnh trừng phạt này hầu hết không ảnh hưởng tới người dân Iran.

Trong khi đó, những lệnh trừng phạt được dỡ bỏ hôm 16/1 lại mở ra cho Iran những cơ hội rất lớn: Cho phép Iran tái gia nhập thị trường dầu khí thế giới. Ước tính, cuối năm nay, xuất khẩu dầu của nước này sẽ tăng lên 1 triệu thùng/ngày, thu lợi nhuận 30 triệu USD/ngày với giá dầu hiện nay. Hoạt động vận tải có cơ hội khởi sắc khi được phép ra vào các cảng nước ngoài. Đồng thời, công dân nước này sẽ được tiếp nhận thị trường tài chính toàn cầu.

Không chỉ vậy, Mỹ và Iran cũng giải quyết được vấn đề tranh chấp lâu năm về số tiền Iran mua thiết bị quân sự của Mỹ trước khi hai nước cắt quan hệ ngoại giao. Theo đó, Iran sẽ nhận 400 triệu USD bị phong tỏa từ năm 1981 cùng 1,3 tỷ USD tiền lãi trong tranh chấp kéo dài 35 năm này. Một số đánh giá của các luật sư cho biết, nếu để vụ kiện này tiếp tục, Mỹ sẽ phải đối mặt với “chỉ trích mạnh mẽ”. “Mỹ sẽ không lợi lộc gì nếu cứ để vụ tranh chấp kéo dài dai dẳng”.

Với lệnh trừng phạt mới, ông Obama hy vọng làm lắng dịu làn sóng chỉ trích của Đảng Cộng hòa rằng, thỏa thuận hạt nhân với Iran là nhân nhượng với đất nước đang hỗ trợ cho làn sóng Hồi giáo cực đoan lan rộng.

Tờ Fox News trích lời Nghị sĩ Ted Cruz chỉ trích: “Thỏa thuận này phản ánh một khuôn mẫu thường thấy của chính quyền Obama bấy lâu nay - đàm phán với khủng bố, tiến tới đạt thỏa thuận thương mại gây nguy hiểm tới an ninh và an toàn Mỹ”. Hay trên NBC, Nghị sĩ Marco Rubio chỉ trích: “Kẻ thù của nước Mỹ giờ đã biết, nếu bắt giữ một người Mỹ, có thể đàm phán để đổi lấy nhiều thứ đáng giá khác”.

Nga "bắt bài" chiêu lách lệnh trừng phạt của Thổ Nhĩ Kỳ