Phân cấp, phân quyền đầu tư công nhưng cần kiểm soát quyền lực

Cần tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư

Tiếp tục Kỳ họp thứ 8, sáng nay (6/11), Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Luật Đầu tư công sửa đổi.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Thủy (đoàn Hà Nội) đề nghị, cùng với việc giao quyền cho các cơ quan cấp dưới, đặc biệt là cho địa phương để thực hiện chủ trương "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", thì cũng cần phải bổ sung các cơ chế, các giải pháp để bảo đảm yêu cầu về kiểm soát quyền lực, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư cũng như tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan được giao thẩm quyền quyết định.

Liên quan đến thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, Chính phủ đề nghị chuyển thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án đầu tư công nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách địa phương từ HĐND sang cho UBND các cấp (khoản 7 và 8 Điều 18).

Theo đại biểu Thủy, việc quyết định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư nên giao cho 2 cơ quan khác nhau thực hiện để đảm bảo yêu cầu giám sát và kiểm soát quyền lực.

"Trước chúng ta đang giao HĐND quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công sử dụng vốn ngân sách địa phương. Bởi vì HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, là cơ quan thay mặt người dân quyết định việc sử dụng ngân sách của địa phương và thực hiện quyền giám sát. Nên việc HĐND quyết định chủ trương đầu tư, sau đó chủ tịch UBND quyết định và tổ chức triển khai dự án đầu tư là một quy trình rất hợp lý. Việc cho rằng đưa ra HĐND sẽ kéo dài thời gian cũng chỉ là một cách giải thích và đã có những giải pháp để khắc phục việc này rồi", bà Thủy phân tích.

Dẫn đề xuất trong Dự thảo, đại biểu Thủy nhận xét, tiêu chí phân loại dự án nhóm B, nhóm C theo tổng mức đầu tư cũng sẽ có độ giãn rất lớn, từ dưới 90 tỷ đồng đến tận 4.600 tỷ đồng đối với một dự án tùy theo lĩnh vực.

Do đó, bà Thủy cho rằng, căn cứ vào lĩnh vực đầu tư, quy mô, tính chất, tổng mức đầu tư của dự án, HĐND hoàn toàn có thể giao UBND quyết định chủ trương đầu tư trong một số lĩnh vực, một số trường hợp phù hợp với mục tiêu, định hướng phát triển, khả năng tài chính và đặc điểm cụ thể của địa phương như quy định tại khoản 7 Điều 17 của Luật hiện hành.

Quy định như vậy để các địa phương chủ động, linh hoạt trong điều hành theo đại biểu là hợp lý hơn so với việc giao toàn bộ thẩm quyền này cho UBND. 

"Do đó, tôi đề nghị không nên sửa nội dung quy định về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách địa phương như đề xuất nêu trên, nhất là khi chưa lấy ý kiến HĐND các cấp cũng như chưa chỉ rõ được thời gian chờ phê duyệt dự án tại HĐND chiếm bao nhiêu phần trăm trong tổng thời gian chuẩn bị, triển khai dự án và có phải là nguyên nhân chính của việc chậm triển khai các dự án đầu tư công hay không", đại biểu Thủy nêu quan điểm.

HĐND phê duyệt chủ trương đầu tư là một cơ chế kiểm soát quyền lực

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cũng cho rằng, cần cân nhắc việc phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư từ HĐND cho chủ tịch UBND cùng cấp.

Bởi vì, HĐND các cấp tổ chức họp khá thường xuyên và có thể tổ chức họp bất thường, khi cần thiết. Do vậy, không sợ mất thời gian chờ đợi nếu phải trình qua HĐND phê duyệt.

Ông Cường phân tích, nếu trình qua HĐND phê duyệt, thì dự án buộc phải chuẩn bị kỹ hơn, lấy ý kiến của nhiều cơ quan ban, ngành có liên quan, nên sẽ mất thời gian hơn là trình thẳng cho Chủ tịch UBND phê duyệt. 

Tuy nhiên, việc dự án phải lấy ý kiến tham gia của nhiều cơ quan ban, ngành thì sẽ được đánh giá, xem xét kỹ hơn, chuẩn bị tốt hơn. Như thế sẽ đảm bảo khi triển khai thuận lợi và mang lại hiệu tốt quả hơn.

"Tôi cho rằng, đây là việc làm cần thiết, vì theo kinh nghiệm quốc tế, khi chuẩn bị dự án đầu tư bao giờ cũng được đánh giá, chuẩn bị rất kỹ, trước khi triển khai", ông Cường nói.

Lý do cần cân nhắc nữa, theo đại biểu Cường là, việc thông qua HĐND phê duyệt chủ trương đầu tư là một cơ chế kiểm soát quyền lực, tạo nên sự độc lập giữa cơ quan quyết định chủ trương đầu tư với người phê duyệt dự án đầu tư, để tránh những nguy cơ mắc phải những sai phạm, giảm gánh nặng trách nhiệm cho người phê duyệt dự án.

Thêm vào đó, khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, thì đồng thời cũng quyết định luôn những cơ chế đặc thù dành riêng cho dự án. Do vậy, khi HĐND các cấp quyết định chủ trương đầu tư cũng sẽ quyết định luôn những cơ chế để giải quyết những vấn đề vướng mắc, giúp cho dự án được triển khai thuận lợi hơn.

Do vậy, ông Cường đề nghị cần bổ sung vào Dự thảo là cho phép HĐND các cấp được quyết định những giải pháp đặc thù, phù hợp với thực tế của địa phương và yêu cầu riêng của từng dự án.

Đồng thời, Dự thảo cần quy định HĐND các cấp có thể ủy quyền cho UBND cùng cấp quyết định chủ trương đầu tư các dự thuộc thẩm quyền để phù hợp với điều kiện của từng địa phương, theo ý kiến đại biểu Cường.