Quan hệ Mỹ - Trung ảnh hưởng thế nào tới ASEAN?

Giáo sư Carl Thayer trình bày tại Hội thảo quốc tế ASEAN và Quan hệ Trung - Mỹ

Hôm 10/3, tại “Hội thảo quốc tế về ASEAN và Quan hệ Trung - Mỹ: Những chuyển động mới và tác động tới khu vực” tổ chức ở Hà Nội, quan hệ Mỹ - Trung cũng như vai trò của ASEAN ảnh hưởng thế nào đến vấn đề biển Đông được nhiều chuyên gia, học giả quan tâm nhất.

Mở đầu phiên thảo luận, giáo sư Carl Thayer đến từ Đại học New South Wales, Học viện Quốc phòng, Australia nhận định: “Sự nổi lên của Trung Quốc và cách Mỹ ứng phó sự nổi lên này là hai diễn biến quan trọng mang tính chiến lược, sẽ hình thành trật tự toàn cầu và an ninh khu vực tại Đông Nam Á trong thập kỷ tới và xa hơn nữa” và “Biển Đông sẽ là một trong những điểm nóng trong quan hệ Mỹ - Trung thời gian tới”.

Tại Hội thảo, Giáo sư Su Hao - Khoa Ngoại giao, Đại học Ngoại giao Trung Quốc thừa nhận sự hiện diện của Trung Quốc trên biển Đông cũng như các hoạt động bồi đắp cải tạo đảo nhân tạo và nguỵ biện: “Những hành vi này không phải gây hấn, Trung Quốc thấy các quốc gia khác hiện diện trên biển Đông; do đó, Trung Quốc thực hiện tương tự”.

Tuy nhiên, Giáo sư Carl phản bác: Trung Quốc đang tìm cách xây dựng, bồi đắp càng nhiều cơ sở hạ tầng trên các đảo nhân tạo càng nhiều càng tốt trước khi Toà Trọng tài Quốc tế đưa ra phán quyết việc Philippines kiện Trung Quốc trước những động thái đòi hỏi chủ quyền phi pháp. Đồng thời, Bắc Kinh cũng muốn nắm giữ vị trí tốt nhất để có thể kiểm soát các hoạt động tuần tra trên biển và hàng không mà Mỹ đang thực hiện nhằm khẳng định quyền tự do hàng hải trong khu vực này”.

Còn Giáo sư Tsutomu Kikuchi đến từ Khoa chính trị Quốc tế, Đại học Aoyama, Nhật Bản nhận định, nhìn chung, quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ dù căng thẳng nhưng vẫn tồn tại mối quan hệ hợp tác và phụ thuộc lẫn nhau. Hơn nữa, dù làm gì, Mỹ và Trung Quốc cũng cần sự ủng hộ từ các nước trong khu vực châu Á và ASEAN để công nhận chính sách của họ.

Do đó, ASEAN với tư cách là nhân tố dẫn dắt các cơ chế hợp tác trong khu vực sẽ đối mặt với rất nhiều thử thách mới để cân bằng ảnh hưởng Trung - Mỹ đối với khu vực cũng như đảm bảo an ninh, hoà bình ổn định. Theo các chuyên gia và học giả, để làm được điều này, ASEAN cần thúc đẩy vai trò trung tâm, một mặt giữ cân bằng trong quan hệ với Mỹ và Trung Quốc, mặt khác can dự được sự tham gia của các nước lớn vào các thể chế khu vực, hướng đến thiết lập một trật tự khu vực dựa trên luật pháp và thông lệ quốc tế.

Tàu Trung Quốc “bám sát” tàu Mỹ trên biển Đông