Sách nhận giải của Hội Nhà văn bị tố vi phạm quyền tác giả

Tiến sĩ Hải Ninh (Trưởng phòng Văn học Việt Nam đương đại, Viện Văn học) gửi thư đến Báo Giao thông, bày tỏ sự bất bình khi cầm trên tay cuốn sách "Phê bình phân tâm học phía của những ám ảnh nghệ thuật" của tác giả Vũ Thị Trang đã vi phạm quyền tác giả nghiêm trọng.

Đây là cuốn sách được tặng thưởng của Hội đồng Lý luận phê bình VHNT giành cho các tác phẩm LLPB VHNT xuất bản năm 2020 và nhận giải Tác giả Trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam lần thứ nhất, năm 2021.

"Tá hỏa" phát hiện "chất xám bị đánh cắp"

Theo chị Hải Ninh, tháng 1/2022, chị mới tiếp cận được cuốn sách này. Khi đọc đến Phần III “Ám ảnh tự do - xung đột giữa những cái tôi trong tự truyện Việt Nam đương đại” (tr.199 - tr. 272), chị “tá hỏa” vì trong phần này, có rất nhiều thông tin là kết quả nghiên cứu của chị trong đề tài cấp Bộ “Tự truyện và tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 nhìn từ phê bình phân tâm học”, được nghiệm thu năm 2019. Những kết quả này xuất hiện trong cuốn sách mà không hề được chú thích, hay xin phép.

Vị Tiến sĩ cho biết, từ tháng 11/2017, chị nhận được email của tác giả Vũ Thị Trang, mời tham gia đề tài cấp Bộ “Tự truyện và tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 nhìn từ phê bình phân tâm học” do tác giả này làm chủ nhiệm. Ngoài chị Ninh, đề tài này còn có một số thành viên khác tham gia. Tổ chức chủ trì đề tài là Học viện Khoa học xã hội (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam).

Tới tháng 7/2018, chị đã gửi tác giả Vũ Thị Trang 2 nội dung thanh toán theo như Thuyết minh và dự toán kinh phí. Sau đó, để hướng tới mục tiêu xuất bản chuyên luận mà chị Trang đề ra, chị Ninh đã suy nghĩ, góp ý điều chỉnh về nội dung chương 2 cho phù hợp với mục tiêu khoa học và cấu trúc tổng thể của đề tài.

“Trang đã gửi email nhờ tôi viết phần này và khẳng định là xong đề tài sẽ in một cuốn chuyên khảo. Trong đó, Trang nhấn mạnh là phần ai viết thực chất vẫn để đúng tên người ấy. Phần kinh phí thì trừ kinh phí ngoài và các tọa đàm, sẽ chia 3 đúng như dự kiến ban đầu”, chị Ninh cho hay.

Cũng theo Tiến sĩ này, chị thậm chí còn bổ sung, chỉnh sửa và liên tiếp gửi lại cho tác giả Vũ Thị Trang theo góp ý của Hội đồng để nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm KHXH. Trong Báo cáo tổng hợp của đề tài khi đưa ra nghiệm thu, dù chị Trang có điều chỉnh tên các mục, viết thêm vài đoạn nhưng nội dung cơ bản của chương 2 là do chị Hải Ninh viết.

Tuy nhiên, sau khi nghiệm thu đề tài, tác giả Trang đã đưa công trình tập thể này in tại Nhà xuất bản Khoa học xã hội với tên sách là “Phê bình phân tâm học: Phía của những ám ảnh nghệ thuật”. Cuốn sách chỉ có tên Vũ Thị Trang là tác giả trên bìa.

“Chương 2 mà tôi viết trong đề tài đã được đổi tên, đảo vị trí các đoạn văn và thêm thắt một số đoạn mà không hề xin phép hay gửi lại văn bản để tôi xem. Nội dung cơ bản vẫn là những phần tôi đã viết, trong đó có đoạn tôi đã công bố trên Tạp chí Nghiên cứu văn học số 10/2015.

Nhưng cả cuốn sách, Vũ Thị Trang không hề có một dòng chú thích về việc lấy phần viết của tôi trong đề tài cấp Bộ đưa vào sách cá nhân”, chị Ninh bức xúc.

Chị Ninh khẳng định, trong cuốn sách của mình, tác giả Vũ Thị Trang đã lấy khoảng hơn 11.700 chữ (khoảng 40 đoạn văn) từ chương 2 mà chị Ninh đã viết trong đề tài cấp Bộ. Trong đó, có những đoạn dài tới 2-3 trang.

Chỉ muốn tìm lại tên của mình

Chia sẻ với Báo Giao thông, TS. Hải Ninh cho biết khi sách ra, chị Trang không trao đổi và cũng không gửi sách cho chị. Đòng thời, tác giả này nói sách phát hành hết, không biết tìm mua sách ở đâu.

Đến khi phát hiện sự việc, chị Ninh đã gửi kiến nghị lên Học viện KHXH, đề nghị xem xét giải quyết vấn đề vi phạm quyền tác giả.

Sau đó, Học viện đã có công văn trả lời, trong đó cho rằng TS. Hải Ninh đã không thực hiện toàn bộ Chương 2 của đề tài “Tự truyện và tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 nhìn từ phê bình phân tâm học” mà chỉ thực hiện 2 nội dung. Đồng thời, Học viện khẳng định việc kiến nghị TS. Vũ Thị Trang vi phạm bản quyền tác giả “cần phải có minh chứng rõ ràng, xác thực và thực hiện theo đúng quy định của pháp luật về quyền tác giả”.

Điều này khiến chị Ninh cảm thấy không thỏa đáng, nên đã làm đơn kiến nghị lần 2, nhấn mạnh toàn bộ chương 2 do chị viết và là tác giả sở hữu phần viết này. Thế nhưng đến nay, chị vẫn chưa nhận được phản hồi nào từ Học viện.

"Tôi cũng đã yêu cầu tác giả Vũ Thị Trang xin lỗi và đính chính thông tin, nhưng chị Trang không thực hiện. Tôi cũng chỉ muốn tìm lại tên của mình chứ không cần gì cả", chị Ninh thổ lộ.

Báo Giao thông đang liên lạc với tác giả Vũ Thị Trang để tìm hiểu thông tin về sự việc.

Trăm năm lại nhớ Hoàng Cầm, thương Lá diêu bông