Sau "phán quyết", Biển Đông yên bình hay dậy sóng?

Một chiếc tàu cắm cờ Philippines trên Biển Đông. (Ảnh: Sutnik)

Vào ngày 12/7 vừa qua, sau quá trình thụ lý kéo dài 3 năm, Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague đã phán quyết về vụ kiện của Philippines với "đường lưỡi bò" của Trung Quốc.

Bắc Kinh ngay sau đó đã ra tuyên bố "không chấp nhận và không công nhận" phán quyết từ Tòa án The Hague.

Sputnik ngày 14/7, dẫn lời Nhà khoa học chính trị Nga Grigory Lokshin lưu ý rằng, Bắc Kinh không công nhận quyền tài phán của tòa án. Tuy nhiên, phán quyết được thông qua trong sự vắng mặt của các đại diện Trung Quốc bởi vì thủ tục này được ghi trong điều lệ của cơ quan quốc tế này. Ông Lokshin nói:

"Thủ tục tố tụng của Toà án Quốc tế có cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng - Công ước Luật biển năm 1982. Tất cả các nước trong khu vực, bao gồm cả Trung Quốc, đã ký kết và phê chuẩn Công ước này, tức là văn kiện này có cơ sở pháp lý chung cho việc giải quyết các tranh chấp biển. Phán quyết của tòa án trọng tài xác nhận những điều khoản quan trọng nhất của Công ước".

Trong phán quyết dài gần 500 trang, ông Lokshin đặc biệt lưu ý đến hai điều.

Thứ nhất, Toà án Trọng tài tuyên bố yêu sách "đường lưỡi bò" của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý, và bác bỏ "quyền lịch sử" của Trung Quốc ở Biển Đông.

Thứ hai, phán quyết xác định rõ ràng rằng, các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trên các rạn san hô không thể được coi là vùng đặc quyền kinh tế 200 dặm và lãnh hải 12 dặm.

Trung Quốc đã ra tuyên bố phản đối phán quyết. Nhưng, văn kiện của toà án quốc tế đã được thông qua và không thể bị hủy bỏ. Phán quyết phải được thực hiện, mặc dù toà án trọng tài Hague không có cơ chế để ép buộc các nước phải thực hiện quyết định của mình.

Tuy nhiên, phán quyết của toà án có một ý nghĩa pháp lý, đạo đức và chính trị. Và việc từ chối thực hiện nó, có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho uy tín của Trung Quốc.

Theo ông Lokshin, Bắc Kinh rất lo ngại về điều đó, hết sức cố gắng vận động dư luận ủng hộ quan điểm của họ không công nhận phán quyết của toà án trọng tài nhưng vẫn không đạt được nhiều thành công.

Chỉ có khoảng một chục nước lên tiếng ủng hộ Trung Quốc. Và gần như tất cả các nước đó đều nằm cách xa vùng Biển Đông. Campuchia là một ngoại lệ duy nhất. Chỉ vì nền kinh tế của quốc gia này phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc. Phnom Penh đã tuyên bố không công nhận phán quyết của tòa án The Hague.

Trong tình huống này nhiều chuyên gia dự đoán rằng, Bắc Kinh có thể rút tên ra khỏi Công ước luật biển năm 1982.

Tuy nhiên ,ông Lokshin cho rằng điều này là không thể. Bởi vì công ước này có không chỉ những điều kiện bất lợi, mà cả những điều kiện thuận lơị cho Trung Quốc. Trước đây, chính Trung Quốc là một trong những nước ủng hộ tích cực nhất việc thông qua công ước này.

Nhà khoa học chính trị Nga cho rằng, trong tương lai gần Philippines và Trung Quốc sẽ nối lại cuộc đàm phán song phương. Trong mọi trường hợp, cuộc đàm phán là tốt hơn so với việc gia tăng tình hình căng thẳng.

Những hành động gần đây của Trung Quốc ở vùng Biển Đông có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Điều tương tự có thể nói về Mỹ. Hành động của Mỹ ủng hộ quyền tự do hàng hải trên Biển Đông, có thể kích động những phản ứng gay gắt hơn từ phía Trung Quốc.  Về mặt này, ông Lokshin nhắc nhở về cái gọi là một vụ tấn công vào tàu khu trục Mỹ ở Vịnh Bắc Bộ vào tháng 8/1964. Dù có hay không có vụ tấn công đó, nhưng điều đó đã tạo cái cớ mở rộng cuộc chiến tranh kéo dài 9 năm.

Theo nhà khoa học chính trị Nga, sẽ là ngây thơ nếu cho rằng, sau khi Tòa án Hague đưa ra phán quyết về Biển Đông, tình hình trong khu vực sẽ ổn định lại hoàn toàn. Tuy nhiên, phán quyết tạo một cơ hội để nới lỏng sự căng thẳng.

 Xem thêm video:

Trung Quốc lại chặn ngư dân Philipinnes bất chấp phán quyết Biển Đông