Sơ cấp cứu nạn nhân TNGT cần ghi nhớ nguyên tắc nào?

ThS.BS Vũ Đình Hùng, Khoa Cấp cứu và Hồi sức tích cực, Bệnh viện Y Đại học chia sẻ, sơ cấp cứu nạn nhân tai nạn giao thông tại hiện trường có thể cứu tính mạng nạn nhân trong thời điểm vừa xảy ra tai nạn, ngược lại cũng có thể làm tình trạng bệnh nhân nặng thêm nếu thực hiện sai cách.

Tai nạn giao thông đường bộ vẫn luôn là một vấn đề nóng ở nước ta hiện nay, nhưng thống kê cho thấy, khi xảy ra TNGT, những nạn nhân được sơ cấp cứu tại chỗ rất ít, chỉ đạt tỷ lệ chưa đến 10%.

Trong số những người bị tai nạn được cứu chữa thì gần một nửa sơ cứu không đúng kỹ thuật, bởi những người tham gia cấp cứu tại hiện trường hầu như không hiểu biết đầy đủ về cách sơ cấp cứu ban đầu. Việc sơ cứu sai cách có thể làm tình trạng bệnh nhân nặng thêm, đôi khi ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người tham gia cấp cứu.

Theo bác sỹ Hùng, các chấn thương thường gặp do TNGT bao gồm: Chấn thương sọ não; Chấn thương cột sống; Chấn thương ngực; Chấn thương bụng; Vết thương động mạch; Gãy xương và tổn thương mô mềm.

Những chấn thương trên có thể dẫn đến tử vong hoặc di chứng nặng nề cho nạn nhân ngay tại hiện trường do mất máu quá nhiều từ vết thương, vỡ tạng đặc hoặc gãy xương lớn; Chấn thương sọ não nặng; Sốc do đau; Suy hô hấp do tắc nghẽn đường thở, chấn thương đường thở hoặc chấn thương ngực gây tràn máu và tràn khí màng phổi.

Người sơ cấp cứu nạn nhân TNGT cần ghi nhớ 6 nguyên tắc khi sơ cứu. Đầu tiên đó là đảm bảo an toàn hiện trường. Trước khi tiến hành cấp cứu cần phải quan sát, loại bỏ hoặc tránh các yếu tố nguy hiểm tại hiện trường như cháy, nổ, điện, nước, chất độc, hóa chất… Các yếu tố đó có thể làm nặng thêm tình trạng nạn nhân và gây nguy hiểm cho người sơ cứu nạn nhân.

Đồng thời phải có động tác cảnh báo hiện trường để tránh nguy cơ cho người xung quanh và phục vụ công tác điều tra sau này.

Thứ hai, đảm bảo an toàn cho người sơ cứu nạn nhân bằng cách chú ý loại bỏ hoặc tránh ngay các mối nguy hiểm từ hiện trường (kể cả nạn nhân) như chất tiết, máu từ vết thương có thể là tác nhân lây nhiễm bệnh cho người sơ cứu (HIV, viêm gan). Tốt nhất có thể sử dụng găng tay. Nếu trong tình huống không có găng tay, tránh máu hoặc chất dịch lây nhiễm qua vết thương hở trên cơ thể người sơ cứu nạn nhân.

Thứ ba là yêu cầu sự trợ giúp, trước khi sơ cứu nạn nhân, hãy gọi to yêu cầu sự trợ giúp từ những người khác nữa. Vừa đảm bảo có người trợ giúp và cũng là người làm chứng trong các vụ việc nhạy cảm do TNGT.

Thứ tư cần ghi nhớ tránh di chuyển nạn nhân khi chưa đánh giá tổn thương, trừ khi có nguy cơ nguy hiểm từ hiện trường. Trường hợp bắt buộc phải di chuyển nạn nhân ra khỏi hiện trường, cần tránh các động tác làm xoắn vặn, gập cổ, gập người. Tốt nhất là có nhiều người hỗ trợ để giữ thẳng lưng, cổ trong quá trình di chuyển. Nếu nạn nhân có gãy xương chi gây biến dạng gập góc, cố gắng giữ nguyên tư thế biến dạng khi di chuyển.

"Đặc biệt, chú ý cố định cột sống cổ, phải nghi ngờ chấn thương cột sống cổ ở tất cả những trường hợp nạn nhân chấn thương sọ não hoặc nạn nhân hôn mê", bác sĩ Hùng cho biết.

Theo đó, để nạn nhân nằm ngửa, cố định cột sống cổ bằng nẹp hoặc vật cứng chèn hai bên vai để giữ cho cột sống cổ luôn thẳng. Nếu cần thiết phải di chuyển nạn nhân, cần có nhiều người đứng cùng bên để giữ thẳng trục lưng và cổ, một người giữ trục cột sống cổ thẳng bằng hai tay giữ hai bên cột sống cổ.

Trong hoàn cảnh tai nạn không có nhân viên y tế và hộp dụng cụ chăm sóc y tế, hãy tận dụng những vật phù hợp xung quanh để sơ cứu cho nạn nhân như miếng vải sạch, khăn sạch, hoặc quần áo làm dụng cụ băng/cầm máu.

Dùng thanh gỗ, thanh kim loại dài, cứng làm nẹp. Dùng gối, túi nặng, bao cát làm vật cố định cột sống cổ bằng cách chèn hai bên cổ nạn nhân. Nên trang bị túi hoặc hộp dụng cụ sơ cứu trên xe ô tô.