Sự thật việc Trung Quốc tạm dừng xây 'đảo nhân tạo' ở Biển Đông

Hoạt động xây "đảo nhân tạo" trái phép của Trung Quốc tại bãi Chữ Thập. Ảnh: Reuters

Ngày 16/6, Trung Quốc cho biết kế quá trình xây “đảo nhân tạo” tại Biển Đông sắp kết thúc. Tuyên bố này được đưa ra sau khi cộng đồng quốc tế chỉ trích hành động của Trung Quốc, yêu cầu nước này dừng ngay việc làm trái phép.

Câu hỏi đặt ra là tại sao Trung Quốc tuyên bố sắp dừng xây “đảo nhân tạo”? Trung Quốc hẳn nhiên mặc định đây không phải là do sức ép từ ASEAN, Mỹ hay các nước nào khác. Trong khi tuyên bố về dừng xây đảo, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc vẫn ngoan cố khẳng định nước này có chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa và vì vậy có quyền xây dựng trên đó; rằng các cấu trúc xây mới không nhằm vào một nước nào, không gây nguy hại đến tự do an ninh hàng hải, hàng không… Tựu trung lại, việc tạm ngừng này là bởi nó đã hoàn tất theo kế hoạch.

Có nhiều lý do giải thích cho động thái này và nó đều nằm trong những toan tính của Bắc Kinh. Nguyên nhân đơn giản nhất chính là mùa mưa bão ở Biển Đông sắp bắt đầu, buộc Trung Quốc phải dừng xây dựng sớm trong mùa hè để tránh những cơn bão mạnh.

Tiếp đến, có một số yếu tố chính trị khiến cho lựa chọn ngưng xây đảo trở nên hợp lý vào thời điểm hiện nay. Vụ Philippines khởi kiện Trung Quốc ra tòa án trọng tài quốc tế sẽ khởi động vào tháng tới. Dù liên tục từ chối tham dự phiên tòa, tuyên bố không chấp nhận bất kỳ phán quyết mà tòa đưa ra, Bắc Kinh nhận thấy dừng các động thái khiêu khích trước tiến trình pháp lý là hợp lý.

Quan hệ Mỹ - Trung cũng là một yếu tố không thể bỏ qua, do những căng thẳng gần đây liên quan đến căng thẳng ở Biển Đông. Tháng 9 tới, ông Tập Cận Bình sẽ có chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Mỹ trên cương vị Chủ tịch Trung Quốc và hai bên cần tạo đà thuận lợi cho cuộc gặp cấp cao lần này. Xa hơn một chút, nước Mỹ cũng đang hướng đến cuộc bầu cử Tổng thống trong năm 2016 và Bắc Kinh không muốn Biển Đông sẽ là tâm điểm để các ứng viên đem ra thảo luận trong các chiến dịch tranh cử.

Nhìn nhận tổng quát, quyết định của Trung Quốc dừng xây “đảo nhân tạo” xuất phát từ chính lợi ích trong chính sách đối ngoại của nước này.

Nhưng khi "chiến dịch" kết thúc, quan hệ Trung Quốc với các nước ASEAN đã giảm sút. Một số học giả nhìn nhận, đây là hệ quả xấu, vì hợp tác Trung Quốc – ASEAN giữ vai trò chủ đạo đối với đề án “Một vành đai, một con đường” - điểm then chốt nhất trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc hiện nay.

*Tiêu đề do Báo Giao thông đặt lại

Trung Quốc tăng cường tàu dân sự phục vụ quốc phòng