Tăng tốc triển khai thu phí tự động không dừng

Tháng 9 sẽ liên thông tài khoản

Quyết định số 19/2020 của Thủ tướng thay thế Quyết định 07/2017 về việc thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng (ETC) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8 vừa qua.

Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô VN, sau nhiều chỉ đạo, đốc thúc, đến nay hệ thống thu phí tự động không dừng nhiều nơi vẫn ì ạch, thậm chí có nguy cơ “vỡ trận”, nếu cơ quan quản lý nhà nước thiếu mạnh tay trong triển khai các giải pháp.

“Bên cạnh việc truyền thông chưa đầy đủ thì sự hợp tác giữa các bên chưa được chặt chẽ; xe dán thẻ thu phí cũng không hơn xe không dán thẻ; người dân có thói quen chi trả phí bằng tiền mặt; tính liên thông kết nối giữa các đơn vị với ngân hàng, nhà mạng rời rạc. Đây cũng chính là những nguyên nhân khiến số lượng phương tiện dán thẻ sử dụng dịch vụ chưa nhiều”, ông Quyền nói.

Ông Nguyễn Mạnh Thắng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ VN cho biết, giai đoạn 1 của dự án thu phí tự động không dừng thực hiện tại tổng số 44 trạm. Tuy nhiên, đến nay cả nước mới có khoảng 900.000 trong tổng số 3,5 triệu phương tiện được dán thẻ thu phí không dừng. Trong khi đó, tỷ lệ chủ xe nạp tiền vào tài khoản giao thông để sử dụng cũng rất thấp, đạt khoảng 20%.

Hiện đã có 36/44 trạm vận hành hệ thống thu phí tự động không dừng. Ngoài một số trạm đang dừng thu, hiện chỉ còn vướng 4 dự án của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) do chưa có nguồn vốn triển khai.

Theo ông Thắng, một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ người dùng thấp là do chưa có sự kết nối liên thông giữa tài khoản giao thông vài tài khoản cá nhân tại ngân hàng. Tổng cục sẽ sớm xử lý vấn đề này, dự kiến tháng 9 này sẽ hoàn thành.

Khi đó chủ phương tiện sẽ không lo để nhiều tiền trong tài khoản giao thông mà không được hưởng lãi. Thay vào đó, chủ phương tiện có thể chủ động chuyển số tiền theo nhu cầu sử dụng vào tài khoản giao thông.

Ngoài lý do trên, nhiều phương tiện sau khi được Công ty TNHH Thu phí tự động - VETC dán thẻ Etag miễn phí lần đầu nhưng sau đó bán phương tiện thì chủ xe sau không đăng ký lại, do phải tốn phí.

Bên cạnh đó, theo ông Hồ Trọng Vinh, Phó tổng giám đốc VETC, có một bất cập là những khách hàng sử dụng dịch vụ đi vào làn ETC thì cần được ưu tiên nhưng lại đang bị vướng các khách hàng khác đi trước không đúng làn.

Do vậy, Bộ GTVT và Chính phủ cũng đang có hướng xử lý bằng chế tài xử phạt, để tăng ý thức của người tham gia giao thông, tăng lượng sử dụng dịch vụ ETC”.

Sớm tháo gỡ vướng mắc

Đề cập đến những vướng mắc trong các dự án của VEC, ông Nguyễn Viết Huy, Phó Vụ trưởng Vụ đối tác công tư (PPP) cho biết, Bộ GTVT đã báo cáo và được Thủ tướng chấp thuận chủ trương triển khai thu phí không dừng tại các dự án do VEC theo hướng VEC đầu tư, vận hành hệ thống thiết bị tại trạm thu phí, kết nối với trung tâm dữ liệu của các nhà cung cấp dịch vụ.

Tuy nhiên, hiện mới chỉ có tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình vận hành hệ thống. Các tuyến còn lại chưa lắp đặt do VEC chưa xác định được nguồn vốn và cách thức triển khai, mặc dù Bộ GTVT nhiều lần đôn đốc, chỉ đạo, hướng dẫn VEC.

“Tại Quyết định số 19/2020 vừa qua, Thủ tướng giao Bộ GTVT và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp xem xét, quyết định tiến độ cụ thể phù hợp với điều kiện nguồn vốn của dự án; giao Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp xác định nguồn vốn triển khai hệ thống thu phí điện tử không dừng. Bộ GTVT đã giao VEC nghiên cứu các phương án triển khai và lộ trình thực hiện. Tuy nhiên, đến nay VEC vẫn chưa báo cáo được phương án và lộ trình triển khai cụ thể”, ông Huy cho biết.

Nguyên nhân của tình trạng này, theo ông Huy là do thay đổi cơ quan chủ quản đối với VEC, trong khi quy định pháp luật về phân cấp, phân quyền giữa Bộ GTVT và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chưa rõ ràng. Điều này ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án cao tốc do VEC quản lý nói chung, triển khai hệ thống thu phí điện tử không dừng nói riêng.

Bên cạnh đó, do thu phí tự động không dừng là hình thức đầu tư mới, phức tạp cả về công nghệ và thủ tục pháp lý trong khi các chủ thể tham gia thực hiện, quản lý chưa có nhiều kinh nghiệm đặc biệt đối với các dự án có tính chất đặc thù như của VEC.

Cũng theo ông Huy, đến thời điểm này còn 25 làn còn lại của tuyến Cầu Giẽ - Ninh Bình và 3 tuyến khác đang vận hành khai thác, sử dụng hệ thống thu phí một dừng và chưa thể triển khai nâng cấp thành thu phí không dừng do vướng mắc về nguồn vốn đầu tư (hiệp định vay hết hạn), đồng thời với việc còn có cách hiểu khác nhau về việc sử dụng nguồn thu phí từ dự án để đầu tư, vận hành hệ thống thu phí tự động không dừng.

“Bộ GTVT đã báo cáo Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình tổ chức buổi họp nghe Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ GTVT và VEC báo cáo chi tiết phương án tháo gỡ vướng mắc về nguồn vốn đầu tư và lộ trình triển khai thực hiện”, ông Huy cho biết thêm.

Nghiên cứu áp dụng hình thức trả sau

Ngày hôm qua (11/8), tuyến cao tốc cửa ngõ phía Đông Bắc là Hà Nội - Hải Phòng (lưu lượng xe trên tuyến khoảng 35.000 xe/ngày đêm) đã bắt đầu áp dụng thu phí tự động không dừng.

Cùng với các trạm thu phí trên tuyến cao tốc cửa ngõ là Pháp Vân - Cầu Giẽ - Ninh Bình vận hành thu phí không dừng trong tháng 6 vừa qua, ông Nguyễn Mạnh Thắng cho rằng, các tuyến trọng điểm cửa ngõ các thành phố lớn áp dụng thu phí không dừng sẽ tăng số lượng lớn người sử dụng dịch vụ.

Đối với 33 trạm dự án giai đoạn 2, ông Thắng cho biết, hiện còn một số dự án chưa ký phụ lục hợp đồng giữa Bộ GTVT và nhà đầu tư BOT. Đối với việc ký hợp đồng dịch vụ giữa nhà cung cấp dịch vụ và nhà đầu tư BOT hiện mới ký được 1 trong tổng số 33 trạm.

Tổng cục đã chủ trì nhiều cuộc đàm phán ký hợp đồng giữa hai bên, tuy nhiên trong quá trình đàm phán gặp nhiều khó khăn do một số dự án BOT doanh thu thấp so với phương án tài chính.

“Hiện nhà cung cấp dịch vụ giai đoạn 2 là Viettel đang tích cực đàm phán với các nhà đầu tư, qua đàm phán nhiều trạm có tín hiệu tích cực, trong 1 tuần nữa sẽ cơ bản hoàn thành. Đối với tỷ lệ trích doanh thu không còn nhiều vướng mắc, tỷ lệ sẽ được bổ sung vào phương án tài chính dự án BOT để kéo dài thời gian thu phí”, ông Thắng nói và cho biết, Tổng cục cũng đang báo cáo Bộ GTVT về khung định mức cho chi phí quản lý tổ chức thu của các trạm BOT sau khi chuyển sang thu phí không dừng, chi đúng chi đủ về chi phí tổ chức thu cho nhà đầu tư BOT.

Cũng theo ông Hồ Trọng Vinh, theo Quyết định 19, phương án tài chính của VETC sẽ có thay đổi theo hướng tăng tổng mức đầu tư dự án thay cho phương án tài chính cũ đang bị vỡ (phương án cũ là chỉ được trích doanh thu ở làn thu phí không dừng, còn hiện nay là trích trên tổng doanh thu của trạm thu phí).

“Hiện VETC đang triển khai kết nối liên thông tài khoản, dự kiến trong tháng 8 sẽ hoàn thành nhưng chỉ đối với ngân hàng BIDV tài trợ vốn cho dự án, bước tiếp theo sẽ đàm phán triển khai với các ngân hàng khác. Khi giải quyết được bài toán kết nối người dùng sẽ tăng”, ông Vinh cho biết thêm.

Để tăng người sử dụng dịch vụ, ông Trần Anh Tú, Tổng giám đốc Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính VN (VIDIFI) cho rằng, thay vì chủ phương tiện nộp tiền trước vào tài khoản như hiện nay, về lâu dài cần nghiên cứu áp dụng hình thức trả sau (tương tự như hình thức trả tiền sau đối với điện thoại di động, kể cả khi không có tiền trong tài khoản chủ phương tiện vẫn có thể qua trạm).

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ:
Tập trung, nỗ lực hết sức để hoàn thành

Để hệ thống thu phí tự động không dừng có thể cơ bản hoàn thành trong năm 2020 như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ cho biết, Bộ GTVT sẽ tiếp tục tập trung, nỗ lực hết sức để triển khai hoàn thành nhiệm vụ.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Thọ cho rằng, do thu phí tự động không dừng liên quan đến nhiều cơ quan, đơn vị và nhiều lĩnh vực vượt thẩm quyền xử lý của Bộ GTVT nên sẽ khó có thể hoàn thành đúng tiến độ nếu không có sự chỉ đạo kịp thời của Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, các nhà đầu tư BOT, ngân hàng tài trợ vốn, nhà cung cấp dịch vụ và người dân.

Đi vào giải pháp cụ thể, thiết thực, giúp chủ phương tiện thấy được những lợi ích từ chủ trương thu phí tự động không dừng, nhận được sự hưởng ứng, cộng hưởng từ chính các chủ phương tiện, Thứ trưởng Lê Đình Thọ cho biết, Bộ GTVT sẽ phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và ngân hàng thương mại có giải pháp kết nối liên thông tài khoản cá nhân với tài khoản giao thông, hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc trả sau để tạo sự thuận lợi cho người sử dụng.

Bộ GTVT đã đề nghị các bộ, ngành, địa phương yêu cầu các sở, ban, ngành và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh gương mẫu dán thẻ và tham gia dịch vụ thu phí tự động không dừng đối với tất cả các phương tiện do mình quản lý để tăng cường hiệu quả hệ thống thu phí tự động không dừng. Bên cạnh đó, tiến hành xử phạt xe không dán thẻ cố tình đi vào làn thu phí không dừng. Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền để người dân ủng hộ và sử dụng dịch vụ.

Triển khai thu phí tự động không dừng là giải pháp tối ưu, minh bạch hóa thu phí tại các trạm thu phí hoàn vốn BOT. Vì vậy, Bộ GTVT cũng sẽ hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương đẩy mạnh tiến độ triển khai hệ thống thu phí không dừng tại các trạm thu phí do địa phương quản lý đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ. Bộ GTVT sẽ tập trung đôn đốc các nhà cung cấp dịch vụ thu phí, các nhà đầu tư BOT thực hiện đúng các nội dung Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tại Quyết định 19/2020.

“Bộ GTVT sẽ phối với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp xử lý các vướng mắc liên quan đến việc triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng tại các dự án do VEC quản lý, đảm bảo sớm triển khai theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ”, Thứ trưởng Thọ cho biết.

Ngày mai, cao tốc Hà Nội - Hải Phòng chính thức thu phí không dừng