Loạt vi phạm của Bộ Công thương trong quản lý xăng dầu

Vi phạm về cấp phép kinh doanh

Về cấp phép xăng dầu, Thanh tra Chính phủ cho biết từ ngày 1/1/2017 đến 30/6/2022, Bộ Công thương đã cấp 37 giấy phép kinh doanh xuất, nhập khẩu xăng dầu (không gồm 4 giấy phép kinh doanh xăng dầu hàng không) và 347 giấy phép làm thương nhân phân phối bán lẻ.

Để được cấp phép, doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu phải có kho, bể xăng dầu hoặc thuê từ đơn vị khác từ 5 năm trở lên. Việc này dẫn tới thực tế doanh nghiệp, thương nhân phân phối chủ yếu thuê kho theo mùa vụ để được cấp giấy phép. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới vi phạm cấp phép của Bộ Công thương.

Thực tế, sau khi được cấp phép, nhiều thương nhân đầu mối đã không đảm bảo được hệ thống phân phối xăng dầu. Nhiều hợp đồng thuê kho, bể chứa không phát sinh gửi hàng, thanh lý hợp đồng... ảnh hưởng tới nguồn cung của thị trường.

Kết luận thanh tra cũng nêu rõ: "Bộ Công thương đã thiếu kiểm tra, giám sát, quản lý lỏng lẻo và không kịp thời phát hiện các vi phạm trong duy trì điều kiện kho, bể chứa và hệ thống phân phối".

Trích lập, quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu có nhiều bất cập

Ngoài vi phạm cấp giấy phép, việc trích lập, quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu cũng tồn tại nhiều bất cập. Theo kết luận thanh tra, liên bộ Công thương - Tài chính quyết định mức trích, mức chi thiếu cơ sở pháp luật. Việc này dẫn đến trong hơn 5 năm đã chi từ Quỹ bình ổn giá khi giá nhiên liệu chưa tăng với số tiền hơn 1.140 tỷ đồng, chi bình ổn cao hơn mức tăng giá, hơn 318 tỷ đồng.

Từ kỳ điều hành ngày 1/1/2017 đến 23/4/2018, văn bản điều hành giá của cơ quan quản lý không rõ ràng, dẫn tới 19/27 doanh nghiệp đầu mối trích lập sai quỹ với xăng RON 95 hơn 1.013 tỷ đồng và chi sai từ quỹ gần 680 tỷ đồng.

Ngoài ra, thanh tra chính phủ còn chỉ ra nhiều vi phạm trong quản lý Quỹ bình ổn xăng dầu. Đó là chưa thực hiện theo Luật Giá 11 năm 2012 và cơ quan quản lý quỹ còn đùn đẩy trách nhiệm; thiếu quy định, quy chế phối hợp, phân công nhiệm vụ giữa cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp (Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương) trong việc quản lý Quỹ BOG.

Bên cạnh đó, việc kiểm tra, giám sát thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thực hiện các quy định pháp luật đối với quỹ chưa chặt chẽ. Bộ Công thương chưa xử lý kịp thời vi phạm về quỹ của các thương nhân đầu mối khi Bộ Tài chính đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cơ quan thanh tra xác định chưa ban hành văn bản hướng dẫn các ngân hàng thương mại quản lý quỹ phù hợp với chức năng nhiệm vụ của ngân hàng, dẫn đến, có 7/15 thương nhân đầu mối đã sử dụng quỹ sai mục đích bình ổn giá, không kết chuyển về tài khoản quỹ mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp thường xuyên, trong nhiều kỳ trước khi hoàn trả lại Quỹ BOG với số tiền là 7.927 tỷ đồng. Trong số này có 3/7 thương nhân đầu mối đã bị xử phạt vi phạm hành chính từ 3 lần trở lên; 3 thương nhân đầu mối đã trích lập và chi sử dụng quỹ đối với khối lượng xăng dầu vượt so với khối lượng trên sổ sách, dẫn đến trích lập quỹ sai với số tiền khoảng 4,8 tỷ đồng và chi sử dụng quỹ sai với số tiền khoảng 22,5 tỷ đồng; có 1 thương nhân đầu mối trích lập quỹ thiếu khoảng 3 tỷ đồng; có 1 thương nhân đầu mối thực hiện một số bút toán điều chỉnh giảm quỹ với số tiền 10,2 tỷ đồng không phù hợp với nguyên tắc kế toán.

Ngoài ra, một số thương nhân đầu mối đã không có biên bản kiểm kê kho xăng, dầu khi xuất bán tại các kỳ điều hành quỹ; chưa gửi thông báo tên, địa chỉ, thông tin liên lạc của ngân hàng nơi mở tài khoản quỹ tới Bộ Tài chính và Bộ Công thương; không thực hiện tổng hợp báo cáo việc trích lập, sử dụng quỹ khi kết thúc năm tài chính...

Từ ngày 1/1/2017 đến ngày 31/12/2021, khi kết thúc năm tài chính, các thương nhân đầu mối và các Ngân hàng thương mại đều không gửi sao kê về Bộ Công thương và Bộ Tài chính theo quy định, dẫn đến, cơ quan quản lý nhà nước không nắm rõ về số dư đầu kỳ, số trích lập, số sử dụng, phần lãi phát sinh, số dư quỹ.

Thanh tra Chính phủ chuyển nhiều vụ việc xăng dầu đến Bộ Công an

Thanh tra Chính phủ chuyển hồ sơ của ba vụ việc liên quan đến xăng dầu đến Bộ Công an xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.