Thiếu giá FIT sẽ cản trở việc huy động vốn cho điện gió?

Chấm dứt "kỷ nguyên" vốn cho điện than?

Trao đổi với báo chí về đầu tư tài chính trong lĩnh vực năng lượng chiều 11/10, ông Mark Hutchinson, Chủ tịch Nhóm công tác khu vực Đông Nam Á (Hội đồng Năng lượng gió toàn cầu - GWEC) cho biết, các nhà máy điện than trên thế giới đang được nhìn nhận lại về tính hiệu quả và chi phí. Các nước trên thế giới và tổ chức tài chính phần lớn đã có tuyên bố dừng đầu tư với điện than.

“19GW các dự án điện than không huy động được tài chính, trong đó 8,6GW sẽ cần triển khai ngay trong giai đoạn 2021-2030. Với tình hình hiện nay, nguồn vốn cho điện than sẽ được huy động từ đâu? Nếu điện than không huy động được tài chính, công nghệ nào sẽ bù cho lượng công suất trên?

Như vậy, "kỷ nguyên" xây dựng dự án điện than dựa vào nguồn vốn nước ngoài đã chấm dứt. Cho nên, muốn huy động vốn thì chỉ còn cách dựa vào ngân hàng trong nước, hoặc Chính phủ thực hiện đầu tư công để thực hiện các dự án điện than mới", ông Mark Hutchinson nói.

Cũng theo vị này, trong những năm 2015-2021 vừa qua, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc là các “chủ nợ” lớn nhất của các dự án điện than tại Việt Nam. Tuy nhiên, cả 3 quốc gia này đều đã đưa ra cam kết dừng đầu tư điện than. Các tổ chức tín dụng trong nước cũng có những điều kiện nhất định khi cho vay điện than...

Do đó, ông Mark Hutchinson cho rằng, nhà đầu tư ở Việt Nam cần phải chấp nhận thực tế mới, đó là cần phải đưa ra kế hoạch sống chung với việc "không có dự án điện than mới được xây dựng, trừ những dự án đã hoàn thành việc huy động vốn".

Ông Pattrick R. Jakobsen, Giám đốc thẩm định tín dụng, Tổ chức Tín dụng xuất khẩu Đan Mạch (EKF) cũng cho biết, hiện nay thu xếp tài chính cho điện than hiện đang trở thành điều cấm kỵ cho các tổ chức tài chính, nên sẽ khó có tổ chức tài chính nào cung cấp cho các dự án điện than mới.

Có 34 quốc gia, vùng lãnh thổ đã tham gia liên minh cung cấp điện không dùng than, trong đó, 1.600 GW công suất than theo kế hoạch đã bị hủy bỏ hoặc gác lại trong nhiều năm qua. Trung Quốc và Ấn Độ là hai nước đứng đầu danh sách các nước hủy bỏ, tạm dừng điện than.

Thiếu giá FIT sẽ cản trở việc huy động vốn cho điện gió?

Trước thực tế trên, GWEC nhận định, điện gió ngoài khơi (ĐGNK) có thể mang lại lợi ích kinh tế lâu dài và giúp cân bằng thương mại thông qua giảm nhập khẩu than và khí đốt với lợi thế, sau khi xây dựng không cần bỏ chi phí để nhập khẩu nhiên liệu như điện than, khí… Điều này sẽ giúp giảm 650-800 triệu USD tiền nhiên liệu nhập khẩu, cân bằng thương mại...

Ngoài ra, ĐGNK cũng có khả năng chạy phụ tải nền, có tính đoán định cao hơn so với các nguồn năng lượng tái tạo biến đổi sạch khác, đồng thời hỗ trợ an ninh năng lượng.

Tuy nhiên, ông Pattrick R. Jakobsen, Giám đốc thẩm định tín dụng, Tổ chức Tín dụng xuất khẩu Đan Mạch (EKF) cho rằng: Việt Nam được nhận định có nguồn tài nguyên gió lớn, nhưng việc thiếu cơ chế sẽ khiến nguồn tài chính gặp nhiều hạn chế.

"Việc thiếu cơ chế giá ưu đãi FIT cho điện gió trong thời gian tới sẽ khiến cho việc huy động vốn các dự án gặp khó khăn", ông Pattrick R. Jakobsen nói.

Đó cũng là nhận định của ông Mark Hutchinson, chủ tịch Nhóm công tác khu vực Đông Nam Á của GWEC khi nhấn mạnh rằng, việc bỏ giá ưu đãi FIT sẽ đồng nghĩa với việc bỏ luôn tài chính cho ĐGNK. Bởi lẽ, để có thể đầu tư dự án lớn, các tổ chức tài chính sẽ cần cơ chế rõ ràng, minh bạch.

"Để chuyển từ cơ chế giá ưu đãi FIT sang cơ chế đấu thầu, cần có giai đoạn chuyển tiếp một cách cẩn trọng. Vì để thực hiện triển khai xây dựng cơ chế đấu thầu phù hợp sẽ cần khoảng 2 năm. Trong thời gian đó, những rủi ro của thị trường sẽ khiến nguồn vốn đầu tư có thể chuyển đi thị trường khác.

Việc có những cơ chế chuyển đổi như vậy là rất quan trọng. Nhiều thị trường ở châu Âu khi chuyển đổi sang cơ chế khác đều có giai đoạn chuyển tiếp, tiếp tục cơ chế giá ưu đãi FIT; như vậy mới có thể giữ được các nhà đầu tư trong giai đoạn chờ chuyển đổi lên đấu thầu”, bà Liming Qiao thông tin.

Mở cửa kinh tế: Doanh nghiệp muốn kế hoạch mở cửa rõ ràng, cụ thể