Thu hồi tài sản tham nhũng quá ít

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình bày báo cáo về công tác phòng chống tội phạmnăm 2017 - Ảnh: Lã Anh

Ngày 6/11, Quốc hội dành cả ngày để nghe và thảo luận về các báo cáo công tác của Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao; công tác phòng ngừa, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng chống tham nhũng.

Tình hình tội phạm diễn biến phức tạp

Các báo cáo được trình bày phản ánh khá đầy đủ về các mặt công tác trong lĩnh vực tư pháp trong năm vừa qua. Theo các báo cáo, tất cả các lĩnh vực điều tra, truy tố, xét xử tội phạm, đặc biệt là tội phạm tham nhũng đều đạt được những kết quả quan trọng. Trong năm, số vụ, số bị can bị khởi tố điều tra về hành vi tham nhũng tăng mạnh, tới 220 vụ, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2016. Những nỗ lực trong cải cách công tác tư pháp như: Thực hiện tranh tụng tại tòa đã thực sự được coi trọng, án lệ bước đầu được áp dụng đã góp phần hạn chế được oan sai trong xét xử. Trong năm qua, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội.

Trình bày báo cáo về công tác phòng chống tội phạm năm 2017, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, các loại tội phạm đã được kiềm chế, kéo giảm đáng kể. Cụ thể, tội phạm xâm phạm trật tự xã hội, khởi tố điều tra 40.497 vụ, 58.983 bị can, giảm 5,48% số vụ và giảm 8,08 số bị can so với năm 2016. Tuy nhiên, hoạt động của các băng nhóm tội phạm có tổ chức, lưu manh côn đồ có hung khí vẫn xảy ra ở một số nơi. Bộ trưởng Tô Lâm cho biết, nguyên nhân tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp chủ yếu do tình hình kinh tế, đời sống của người dân nhìn chung còn khó khăn; hệ thống pháp luật liên quan đến phòng chống tội phạm còn nhiều bất cập, công tác quản lý nhà nước còn nhiều sơ hở…

Trình bày báo cáo công tác phòng chống tham nhũng năm 2017, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, đòi hối lộ vẫn xảy ra. Một bộ phận cán bộ chính quyền còn hành động vô cảm hoặc gây tai tiếng cho bộ máy nhà nước do tham nhũng, lợi ích nhóm.

Khó khăn trong nhận diện tài sản tham nhũng

ĐBQH Mai Thị Phương Hoa, Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh, số tài sản tham nhũng không hề nhỏ, tổng kết 10 năm thi hành luật cho thấy thiệt hại hơn 59.700 tỷ đồng và 400 ha đất, nhưng thu hồi rất thấp, chỉ 7,82% số tiền và tài sản, 54,7% về đất. Phân tích nguyên nhân, bà Hoa cho rằng, đa số đối tượng phạm tội tham nhũng có chức vụ, trình độ nên việc phạm tội có sự chuẩn bị và thủ đoạn tinh vi, che giấu tài sản kỹ lưỡng, chuyển đổi, tẩu tán hoặc hợp thức hoá tài sản, có trường hợp tiêu xài hoang phí nên khi bị phát hiện không có khả năng khắc phục hậu quả. Bên cạnh đó, cơ quan tố tụng chưa thực sự quyết liệt, chưa kịp thời áp dụng các biện pháp ngăn chặn để tránh tẩu tán tài sản tham nhũng.

Từ thực tế đó, bà Hoa kiến nghị cần mở rộng hợp lý đối tượng kê khai tài sản, công khai thực chất hơn, quy định xác minh tài sản một cách chủ động hơn, khi xác định tài sản do tham nhũng mà có thì cương quyết áp dụng biện pháp thu hồi cũng như kịp thời kê biên, phong tỏa tài sản nhằm phục vụ thi hành án sau này. “Thu hồi tài sản tham nhũng là thước đo hiệu quả của phòng chống tham nhũng, nên cần quyết tâm, chủ động hơn nữa mới khắc phục được hậu quả, trả lại nguồn lực cho đất nước”, bà Hoa nhấn mạnh.

Đồng tình, ĐB Nguyễn Văn Hiển (Lâm Đồng) cũng cho rằng, thu hồi tài sản là vấn đề trọng tâm. Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ gần như không phản ánh vấn đề này, hoặc chỉ có một dòng nhạt nhoà “thu hồi có tích cực nhưng tỷ lệ còn thấp”. Báo cáo cũng không đưa ra giải pháp cụ thể nào cho vấn đề này. Ông Hiển dẫn báo cáo đưa ra số liệu án tham nhũng gây thiệt hại hơn 1.000 tỷ đồng và 77.000m2 đất, thu hồi chỉ được hơn 300 tỷ đồng và 3.700m2 đất. Như vậy, tỷ lệ thu hồi về tiền đạt 22%, đất là 4,8%. Tổng cục Thi hành án thụ lý 415 vụ việc thuộc nhóm tội phạm tham nhũng, tương đương số tiền phải thu là hơn 6.000 tỷ đồng, nhưng mới thu hồi hơn 1.150 tỷ đồng (khoảng 19%). Tổng số tiền phải thi hành án của người bị phạt tù tại các trại giam là gần 32.000 tỷ đồng nhưng mới chỉ thi hành được khoảng 2.700 tỷ đồng (8,75%).

“Những số liệu nêu trên cho thấy việc thu hồi tài sản là quá nhỏ so với thiệt hại lớn mà tội phạm tham nhũng gây ra cho ngân khố quốc gia. Cần coi thu hồi tài sản là chính sách quan trọng ưu tiên hàng đầu trong điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án”, ông Hiển đánh giá.