Thu hồi xe cơ giới cũ nát ở Hà Nội và TP.HCM có khả thi?

Đề nghị Hà Nội và TP. HCM thu hồi, loại bỏ xe cũ nát

Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa có văn bản gửi các tỉnh, thành phố đề nghị tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí và xử lý triệt để điểm nóng về ô nhiễm bụi, khí thải.

Theo Bộ này, thời gian gần đây mức độ ô nhiễm không khí tại một số đô thị lớn, đặc biệt là tại Hà Nội và TP.HCM có xu hướng gia tăng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội. Nguyên nhân chính do bụi, khí thải từ xe cộ, xây dựng, công nghiệp với lượng thải lớn chưa được kiểm soát hiệu quả kết hợp với yếu tố thời tiết bất lợi - nghịch nhiệt trong giai đoạn giao mùa.

Đối với Hà Nội, TP.HCM, Bộ Tài nguyên - Môi trường đề nghị điều tiết, phân luồng giao thông hợp lý để hạn chế ùn tắc kéo dài gây ô nhiễm không khí. Tổ chức và duy trì thường xuyên hoạt động phun nước rửa đường tại các trục, tuyến đường giao thông chính của các đô thị, hạn chế phát tán bụi, thu gom rác triệt để, bụi bẩn trên các trục, tuyến đường giao thông.

Hà Nội, TP.HCM cũng được đề nghị chỉ đạo các cơ quan chức năng kiểm tra các dự án, công trình xây dựng, giao thông, yêu cầu thực hiện nghiêm biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu phát thải bụi.

Đáng chú ý, trong các giải pháp mà Bộ đề nghị, riêng Hà Nội, TP.HCM cần đẩy nhanh việc ban hành và thực hiện kế hoạch phát triển hệ thống giao thông công cộng, ưu tiên phương tiện sử dụng năng lượng sạch, không phát thải. Trong đó có giải pháp: “Thu hồi, loại bỏ phương tiện cơ giới cũ nát, lạc hậu, không đảm bảo tiêu chuẩn lưu hành gây ô nhiễm môi trường trong thành phố”.

Còn nhiều vướng mắc về cơ chế

Ông Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng, việc thu gom, loại bỏ các phương tiện giao thông cơ giới cũ nát gây ô nhiễm môi trường là cần thiết, song cần áp dụng theo đúng nghĩa là “thu hồi sản phẩm gây ô nhiễm môi trường” để xử lý, không phải là tịch thu tài sản.

“Tất cả phương tiện cũ nát cần phải được thu hồi để xử lý, nhưng để làm được, trách nhiệm trước hết là của nhà sản xuất phương tiện và có sự hỗ trợ của nhà nước. Nhà nước quản lý chặt chẽ về an toàn kỹ thuật và môi trường của phương tiện, không cho phương tiện không đủ điều kiện về an toàn kỹ thuật và môi trường lưu thông. Đồng thời, có chính sách hỗ trợ để nhà sản xuất thu hồi sản phẩm cũ nát, với sự đồng thuận của chủ phương tiện”, ông Tạo cho biết.

Theo đại diện Cục Đăng kiểm VN, hiện phương tiện giao thông cơ giới gây ô nhiễm chủ yếu là xe máy, ô tô và chủ yếu gây ô nhiễm từ khí thải. Đối với xe ô tô, nhiều năm qua, việc kiểm soát đối với xe cũ nát, gây ô nhiễm môi trường đã được thực hiện bằng quy định áp dụng niên hạn sử dụng và kiểm định khí thải định kỳ. Trường hợp xe thuộc diện áp dụng niên hạn sử dụng (xe tải, xe chở người), khi hết niên hạn phải nộp lại biển số, không được cấp giấy tờ để lưu hành; còn các xe đủ điều kiện tham gia giao thông định kỳ phải được kiểm định đạt tiêu chuẩn về ngưỡng phát thải mới được cấp chứng nhận đăng kiểm để tham gia giao thông.

Đối với xe máy, các xe sản xuất, lắp ráp trong nước hoặc nhập khẩu mới phải đạt tiêu chuẩn khí thải mới được đưa ra thị trường. Còn xe máy đang lưu hành, từ năm 2010, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 909/2010 phê duyệt đề án kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông tại các tỉnh, thành phố. Nội dung đề án đưa ra lộ trình áp dụng theo địa phương, theo loại xe (kiểu loại, năm sử dụng) và giải pháp triển khai.

Tuy nhiên, thời gian qua do Luật Giao thông đường bộ chưa có quy định trên nên phải chờ để có cơ sở pháp lý triển khai. Hiện dự thảo Luật Giao thông đường bộ đang được xây dựng cũng đã có nội dung kiểm soát khí thải xe máy để lấy ý kiến, chuẩn bị cho việc kiểm soát môi trường đối với xe máy.

“Việc quản lý xe máy cũ nát để ngăn ngừa ô nhiễm môi trường là yêu cầu bức xúc của xã hội. Tuy vậy, việc này liên quan đến quyền sở hữu tài sản nên gặp nhiều khó khăn, vướng mắc về pháp lý khi thu hồi. Giải pháp để loại bỏ xe máy cũ nát trong giai đoạn hiện nay là nhà nước, nhà sản xuất và người dân cùng vào cuộc. Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ để nhà sản xuất thu hồi xe cũ và đổi xe máy mới cho người dân.

Bên cạnh đó, nhà nước cần kiểm soát chặt điều kiện lưu hành của phương tiện, như: tăng cường kiểm tra, xử lý xe cũ nát vi phạm điều kiện tham gia giao thông (giấy tờ, gương, đèn, thực tế chở...) sẽ góp phần ngăn ngừa xe cũ nát không an toàn, gây ô nhiễm môi trường tham gia giao thông”, ông Nguyễn Văn Phương, Phó phòng Chất lượng xe cơ giới Cục Đăng kiểm VN cho biết.

Phương tiện thủy nội địa tăng nhanh, tàu biển xu hướng giảm