Tranh cãi trách nhiệm khi xe tự lái gây tai nạn

Thị trường xe tự lái toàn cầu đang phát triển với tốc độ chóng mặt

Trong bối cảnh công nghệ xe tự động lái đang phát triển nhanh chóng trên thế giới, giới chức quản lý cùng các chuyên gia không thể bỏ qua những phát sinh liên quan tới loại phương tiện này, trong đó có trách nhiệm pháp lý và bảo hiểm khi xảy ra va chạm, tai nạn.

Trao sinh mạng cho Xe tự lái

Hiện nay, gần như tất cả các hãng sản xuất ô tô trên thế giới như: Ford,

Volkswagen, Nissan, Toyota... đều tham gia vào phát triển công nghệ xe tự lái. Đó là chưa kể các công ty công nghệ như Uber, Google… và nhiều công ty khởi nghiệp đã bước chân vào thị trường này.

Bộ Giao thông Mỹ từng dự báo, ô tô tự lái có thể được sử dụng trên toàn thế giới trong 10 năm tới. Giám đốc Chi nhánh Audi tại Mỹ, ông Scott Keogh thông báo, hãng sẽ cho ra mắt ô tô hoàn toàn tự hành vào năm 2020.

Công ty khởi nghiệp công nghệ NuTonomy của Singapore hứa hẹn sẽ cung cấp dịch vụ taxi tự lái tại Singapore vào năm 2018 và mở rộng ra 10 thành phố trên khắp thế giới tính đến năm 2020.

Với tốc độ này, triển vọng người ngồi trong ô tô có thể thoải mái nói chuyện, ăn uống, làm việc… để xe tự di chuyển đến địa điểm cần tới sẽ không còn xa.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đặt ra vấn đề, khi không có ai cầm lái, nếu xảy ra tai nạn hoặc trong trường hợp cần quyết định khẩn cấp, ai sẽ là người chịu trách nhiệm? Chẳng hạn, trong trường hợp mất phanh, xe của bạn đang lao với tốc độ nhanh về phía đám đông trên đường thì xe tự lái sẽ quyết định như thế nào?

Các nhà nghiên cứu đến từ Viện Công nghệ Massachusetts đã thực hiện cuộc khảo sát, đặt câu hỏi tới hàng triệu người đến từ 160 nước trên thế giới về việc ô tô tự hành sẽ xử lý thế nào trong các trường hợp sống còn như trên.

Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn mọi người cho rằng, xe tự lái sẽ hành động theo hướng được cho là tốt nhất, giảm thiểu tối đa thiệt mạng, không loại trừ phương án phải hy sinh người ngồi trong xe, để cứu đám đông người đi bộ trên vỉa hè.

Cũng vì tâm lý này, nhiều người cũng không muốn mua và sử dụng xe tự lái. Ông Iyad Rahwan, Trợ lý Giáo sư tại MIT Media Lab nhận định: “Nếu không hiểu được rào cản tâm lý trên và giải quyết triệt để thông qua quy định và tiếp cận với cộng đồng, chúng ta sẽ đánh giá sai thị trường xe tự lái”.

Tuy nhiên, về phía các công ty sản xuất ô tô tự động lái như NuTonomy, Giám đốc điều hành công ty này, ông Karl Iagnemma cho rằng, những trường hợp như trên rất hiếm xảy ra. Theo ông, đội ngũ kỹ thuật của công ty đang tập trung thiết kế một phương tiện an toàn chứ không phải tạo ra một “sinh vật có đạo đức phức tạp”.

Nhà khoa học Noah Goodall đến từ Hội đồng Nghiên cứu giao thông Virginia cũng cho rằng, việc tập trung quá nhiều vào những vấn đề rủi ro đạo đức sẽ khiến người ta lãng quên đi những tác dụng tuyệt vời mà xe tự lái mang lại.

Ai chịu trách nhiệm khi xảy ra tai nạn?

Không chỉ vậy, với các loại xe tự động lái hoàn toàn, không cần sự can thiệp của con người, trong trường hợp xảy ra tai nạn, theo cơ chế như hiện nay, các nhà sản xuất ô tô sẽ phải chịu trách nhiệm.

Khi xảy ra tai nạn, người ta sẽ xem xét hệ thống máy tính được lập trình để điều khiển phương tiện như thế nào, phương tiện được hướng dẫn hoạt động ra sao để tìm ra nguyên nhân gây tai nạn. Trước đây, năm 2015, Tập đoàn Ô tô Volvo từng tuyên bố sẽ chịu toàn bộ trách nhiệm trong trường hợp xe tự động lái gặp tai nạn.

Điều này đồng nghĩa, người điều khiển phương tiện không còn chịu gánh nặng trách nhiệm pháp lý; Lượng người mua bảo hiểm ô tô sẽ ít đi và các nhà sản xuất ô tô sẽ gánh trách nhiệm nhiều hơn. Công ty Kiểm toán toàn cầu KPGM ước tính, quy mô ngành bảo hiểm ô tô cá nhân toàn cầu sẽ phải thu hẹp khoảng 40% trong 25 năm tới.

Tuy nhiên, hiện nay, việc gắn trách nhiệm pháp lý với người bán và các nhà sản xuất ô tô sẽ khá đắt bởi tiêu chuẩn phát hiện lỗi còn khá mơ hồ và khó dự đoán. Ông Anders Eugensson, Giám đốc Quan hệ chính phủ của Tập đoàn Volvo cho biết: “Xe tự lái cần phải có các hộp đen lưu trữ dữ liệu, cung cấp các thông tin cần thiết để tìm hiểu bối cảnh xung quanh vụ tai nạn. Những thông tin này sẽ được đưa ra tòa để xác định và quyết định trách nhiệm pháp lý”. 

Mỹ điều tra vụ tài xế xe tự lái của Telsa thiệt mạng