Trồng nửa triệu cây mai chờ… đền bù cao tốc

Phát hiện bất thường nhờ… thiếu cán bộ

Căn nhà của bà Lê Thị Xứng, ở ấp Tân Long, xã Đông Phước A, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang khá xập xệ, lợp tôn tạm bợ. Nhưng phía sau nhà, chỗ cắm cọc GPMB cao tốc Bắc - Nam, hai bờ vườn là “gia tài” khổng lồ.

Đó chẳng phải là mấy cây xoài, cây cam còi cọc, trồng trải rác, mà là những cây mai nhỏ mọc dày đặc trên 2 bờ vườn, dưới chân mấy cây cam, cây xoài cao ngất ngưởng.

Mai mọc với mật độ dày đặc rất kinh ngạc! Chỉ 1 - 2 gang tay đã có 1 gốc mai và đều cao chưa quá đầu gối. “Cái này nền nhà cũ, tui trồng mai để… bán”, bà Xứng nói.

Anh B., cán bộ Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Châu Thành, mở sổ và cho biết: Khoảng 3.500m2 đất của bà Xứng trồng đến hơn 7.000 cây mai. Với giá đền bù thấp nhất 20.000 đồng/cây mai, bà Xứng có thể nhận đền bù 140 triệu đồng, chưa tính nhà, đất và các loại cây lâu năm khác.

Trong khi sát đó, anh Lê Văn Tươi có căn nhà cấp 4 khang trang vừa xây hơn 1 năm, gạch men, vách tường kiên cố… diện tích hơn 170m2, nhưng chỉ nhận tổng mức đền bù hơn 400 triệu đồng.

“Những cây mai trồng dày đặc bất thường ấy được phát hiện khá tình cờ. Có lẽ cũng nhờ thiếu người, nên chúng tôi kiểm kê 3/4 xã, thị trấn “dính” dự án cao tốc Bắc - Nam trước. Đó là thị trấn Ngã Sáu, xã Đông Phú, Đông Thạnh.

Khi kiểm kê, số cây mai ở 3 địa bàn này chỉ là 14.700 cây. Tới khi kiểm kê xã Đông Phước A, bất ngờ khi con số của 3 địa bàn kia không bằng 1 hộ ở xã này trồng! Chúng tôi lấy diện tích bị thu hồi, chia thử với số cây mai, thì lắc đầu khi thấy mật độ cây có khi chỉ 10cm/cây”, ông Nguyễn Thành Thật, Trưởng Phòng TN&MT huyện Châu Thành, ngao ngán nói.

Nhiều hộ trồng hàng chục nghìn cây

Thấy bất thường, thông tin được báo cáo lãnh đạo huyện. Đoàn kiểm tra có cả cán bộ Sở NN&PTNT tỉnh, trực tiếp đi xuống từng hộ. Điều bất ngờ, đúng là các hộ ở xã Đông Phước A trồng mai dày đặc, trung bình chỉ 10 - 20cm một cây.

Theo ngành Nông nghiệp địa phương, dù các hộ dân đều nêu lý do là trồng mai để bán lại khi cây lớn, nhưng mật độ dày như vậy thì không cây mai nào phát triển nổi.

Khi đào thử một số cây mai lên, đoàn càng bất ngờ hơn khi nhiều cây mai còn nguyên túi bao gốc màu đen, bằng nilon. Trồng như vậy, không cây mai nào sống lâu nổi, nếu sống cũng èo uột.

Với những cây mai còn nguyên bao gốc như vậy, người ta có thể trồng xuống với số lượng rất nhanh, chỉ 1 đêm một người có thể trồng vài trăm cây. Qua kiểm tra, 4 xã, thị trấn trên huyện Châu Thành A, có đến 118 hộ với 464.700 cây mai - phần lớn chỉ cao 30 - 50cm, nằm trong diện phải đền bù.

Như đã nói, số mai trồng nhiều nhất là Đông Phước A với 100 hộ, tổng số hơn 450.000 cây. Có hộ trồng hơn 10.000 cây, có hộ trên 20.000 cây…

“Họ trồng rất hay, như có căng dây. Bên ngoài mốc GPMB không hề có cây mai nào, còn bên trong - dính dự án, mai trồng san sát, dày đặc”, anh Tiêu Minh Huy, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Châu Thành nói.

Theo Quyết định số 14/2019 của UBND tỉnh Hậu Giang, ban hành đơn giá bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất, mai, cây thuốc cá, tiêu, tràm… không quy định tính mật độ. Nếu mai cao dưới 50cm, giá đền bù 20.000 đồng/cây; từ 50cm đến dưới 1m, giá 45.000 đồng/cây, còn trên 1m là 75.000 đồng/cây; loại lớn từ 300.000 - 750.000 đồng/cây.

Chỉ với mức đền bù thấp nhất là 20.000 đồng/cây, thì chủ đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam phải bỏ ra gần 9,3 tỷ đồng tiền đền bù cho 464.700 cây mai ở huyện Châu Thành!

Cơ quan công an đang điều tra

Từ cuối năm 2022, UBND huyện Châu Thành đã phê duyệt toàn bộ phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho các hộ dân bị ảnh hưởng. Tuy nhiên còn một số nội dung chưa đưa vào phương án trình duyệt như vụ các cây mai, các cống thủy lợi.

Bởi qua kiểm kê, ngành chức năng phát hiện 48 cống đặt bất thường, ở những khu vực không cần nước canh tác. Theo quy định, mỗi cống phải bồi thường 5 triệu đồng…

Ngày 28/2/2023, khoảng 10 hộ dân trồng mai đã kéo đến UBND huyện, tạo áp lực phải đền bù đầy đủ cho họ. Bởi trước đó, họ nghe thông tin số mai trồng dày đặc này sẽ không được đền bù.

Ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch UBND huyện Châu Thành cho biết: “Trong quá trình kiểm tra, rất khó xác định họ trồng trước hay sau khi công bố dự án”.

Tuy nhiên theo ông Hoàng Anh, qua báo cáo sự việc, lãnh đạo tỉnh trước mắt chỉ đạo chỉ hỗ trợ 15% chi phí cho mỗi cây mai trồng dày bất thường này, tức chỉ 3.000 đồng cho 1 cây mai nhỏ. Có 109 hộ nằm trong diện này.

“Không ai trồng mai để kinh doanh tự nhiên mà trồng dày đặc, bất thường, không theo quy cách vườn ươm, thậm chí còn nguyên cả túi bao gốc dưới đất như vậy”, ông Hoàng Anh cho hay.

Đối với các cây mai lớn, tức đã trồng lâu năm, có bề hoành gốc hơn 10cm, theo ông Đoàn Văn Bình, Phó Phòng TN&MT huyện Châu Thành, vẫn tính giá đền bù 750.000 đồng/cây.

Về thông tin có thể xem xét khởi tố một số trường hợp có hành vi gian dối, theo 1 cán bộ Công an huyện Châu Thành, đơn vị vẫn đang trong quá trình điều tra. Sau đó báo cáo về Công an tỉnh mới có chỉ đạo hướng xử lý.

Chân dung Chủ tịch nước Việt Nam qua các thời kỳ