Tù nhân nghèo cũng có cơ hội đặc xá

Đại biểu Ma Thị Thúy (Tuyên Quang)

Không đặc xá tội phạm nguy hiểm không chịu đầu thú

ĐB Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) đề nghị bổ sung thêm một số đối tượng vào diện không được đề nghị đặc xá là phạm nhân đã bị truy nã loại nguy hiểm trở lên mà không tự ra đầu thú hoặc bị bắt. Quy định này nhằm phân hóa nhóm phạm nhân này với những phạm nhân khác có ý thức chấp hành án tốt, đồng thời làm thay đổi nhận thức của các đối tượng bị truy nã, góp phần ngăn ngừa tội phạm. ĐB Thúy cũng góp ý cần bổ sung đối tượng là tội phạm về ma túy và tội phạm liên quan đến đánh bạc vào diện không được đề nghị đặc xá. Bởi theo lý giải của bà Thúy, loại tội phạm này là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các loại tội phạm khác, khả năng hoàn lương của các đối tượng này khi trở về địa phương rất thấp.

ĐB Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) nêu thực tế có những trường hợp oan sai vì nhiều lý do, trong đó có nguyên nhân chính là từ các cơ quan điều tra, truy tố và xét xử. Suốt nhiều năm bị buộc phải thi hành án oan sai, họ vẫn phải chấp hành hình phạt tù một cách nghiêm túc, vẫn viết đơn kêu oan hàng năm nhưng không được các cơ quan tư pháp xem xét đến. Bà Khánh dẫn trường hợp của ông Trần Văn Vót ở Hà Nam và đề nghị bổ sung quy định về điều kiện được đặc xá theo hướng ngoài việc phạm nhân có ý thức chấp hành kỷ luật tốt, cần thêm trường hợp đặc biệt có đơn kêu oan.

ĐB Phạm Thị Thu Trang (Quảng Ngãi) lưu ý quy định đặc xá cho người đang mắc bệnh hiểm nghèo, người đang ốm đau thường xuyên mà không tự phục vụ bản thân được, không còn nguy hiểm cho xã hội, có kết luận giám định y khoa xác nhận bệnh căn bản của cơ quan y tế có thẩm quyền và quy định chủ thể xác nhận về tình trạng bệnh tật… và cho rằng, quy định như vậy là quá rộng, dễ bị lợi dụng để lách luật, chạy giấy xác nhận.

Quy định để người nghèo cũng có cơ hội được đặc xá

Nêu quan điểm của Ủy ban TVQH trong báo cáo giải trình tiếp thu dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, nếu quy định chặt điều kiện xét đặc xá sẽ dẫn đến có những người mặc dù quá trình cải tạo rất tốt, đáp ứng nhiều điều kiện luật định... nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không có khả năng thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án hình sự (mà không phải do họ cố tình chây ì, không tự nguyện chấp hành án) sẽ không bao giờ được đặc xá, ảnh hưởng đến công bằng xã hội, giảm đi ý nghĩa của chính sách đặc xá, đồng thời làm mất đi động lực của những người bị kết án là người nghèo phấn đấu cải tạo tốt.

Vì vậy, dự thảo luật lần này bổ sung quy định, đối với trường hợp người bị kết án về tội phạm khác không phải là tội phạm tham nhũng mà đã chấp hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn, không thể thực hiện được phần nghĩa vụ còn lại vẫn được xét đặc xá nếu có quyết định của cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền.

Nhắc đến việc luật yêu cầu người được đặc xá phải đảm bảo điều kiện chấp hành nộp các khoản án phí mới được hưởng đặc xá, ĐB Trần Văn Mão (Nghệ An) cho rằng nên cân nhắc. Bởi nhiều người nghèo, gia đình không có tiền nhưng bản thân họ cải tạo tốt, song chỉ vì không có tiền nên không đủ điều kiện để xét đặc xá. 

Tội phạm "nghèo" chưa bồi thường xong cũng có thể được xét đặc xá