Ứng viên Bộ trưởng Quốc phòng Nga ưu tiên cải tổ quân đội như thế nào?

Định hướng mới của ứng viên Bộ trưởng Quốc phòng Nga 

Tổng thống Nga Vladimir Putin mới đây đã đề xuất ông Andrey Belousov, một quan chức dân sự, thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu. Đề xuất đang được Thượng viện Nga xem xét thông qua. 

Trong phiên điều trần trước Hội đồng Liên bang vào ngày 13/5 theo giờ địa phương, ông Andrey Belousov cho biết, Nga có rất nhiều việc phải làm để cải thiện phúc lợi cho các quân nhân đang chiến đấu trong cuộc xung đột Ukraine.

Ông Belousov cho biết, các quân nhân chiến đấu trong chiến dịch Ukraine đang được hưởng mức lương tương xứng. "Hiện nay, mức lương này đã được nâng lên ít nhất là 200.000 rúp (2.200 USD). Về nguyên tắc, mọi người được hưởng lương cao hơn. Tuy nhiên, đây không chỉ là vấn đề tiền mặt và trợ cấp. Chúng ta vẫn còn việc phải làm".

Cụ thể đó là khoản trợ cấp để mua nhà, chi trả cho nhân viên dân sự làm việc trong quân đội và cung cấp các dịch vụ y tế.

Ông Belousov bày tỏ phẫn nộ khi nhiều cựu chiến binh trong cuộc xung đột Ukraine trở về nhà trong kỳ nghỉ "bị đuổi khỏi các cơ sở y tế dân sự và phải đến các bệnh viện thường xuyên quá tải".

Một vấn đề khác là vấn đề quan liêu khi quân nhân làm thủ tục hưởng phúc lợi. Tân Bộ trưởng Quốc phòng Nga cho rằng, vấn đề này có thể được giải quyết tốt nhất với sự trợ giúp của hệ thống điện tử.

Khi phiên điều trần kết thúc, cơ quan báo chí của Hội đồng Liên bang Nga cho biết, Hội đồng sẽ không đánh giá công khai về đề cử của ông Belousov và sẽ gửi thư về vấn đề này tới Tổng thống Putin. Trong ngày 14/5, Thượng viện sẽ tiếp tục thảo luận về đề cử tân Bộ trưởng Quốc phòng.

Áp mục tiêu kinh tế cho quân đội

Quyết định đề xuất ông Andrey Belousov, một quan chức dân sự, thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu kỳ cựu của ông Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gây bất ngờ với dư luận trong nước và quốc tế. 

Khi đưa ra quyết định này, ông Putin cho biết, cần có sự cải cách trong quân đội đặc biệt là vấn đề chi tiêu quân sự gia tăng gần đạt mức cao như thời Chiến tranh Lạnh.

Giải thích quyết định của ông Putin với báo giới, người phát ngôn Điện Kremlin nhấn mạnh: "Một điều hết sức quan trọng khi đưa ra quyết định này là phải cân bằng khía cạnh kinh tế trong lĩnh vực an ninh trong bối cảnh cục diện hiện tại đang có rất nhiều biến động".

Với giới chuyên gia, họ đánh giá quyết định này được đưa ra là có chủ đích rõ ràng.

Hãng tin Sputnik dẫn nhận định từ chuyên gia quân sự Vasily Dandykin cho rằng: "Trước hết, ông Belousov là nhân sự thân tín của Tổng thống. Ông từng là Phó thủ tướng Thứ nhất trong Chính phủ, hiểu rất rõ những vấn đề mà các tổ hợp quân sự Nga phải đối mặt. Dĩ nhiên, Tổng tư lệnh Quân đội Nga, Tổng thống Nga Putin vẫn là người giám sát sau cùng".

Cùng chung quan điểm, ông Alexander Baunov, cựu quan chức ngoại giao Nga hiện đang là nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Carnegie Nga về Á – Âu cho rằng, những mục tiêu về kinh tế quyết định rất nhiều đến sự lựa chọn của Tổng thống Nga Putin.

"Đề xuất lựa chọn một nhà kinh tế chủ chốt từng đảm đương chức vụ quan trong trong Chính phủ để lãnh đạo Bộ Quốc phòng có thể cũng đồng nghĩa với việc ông Putin đang tìm cách giành thắng lợi trong cuộc chiến ở Ukraine nhờ các tổ hợp công nghiệp quốc phòng trong nước và cả thị trường quốc tế.

Chiến lược giành chiến thắng trong trường hợp này sẽ không phải là huy động quân ồ ạt tấn công tạo đột phá trên chiến trường mà từ từ gây áp lực lên Ukraine bằng lợi thế về sức mạnh vượt trội của các tổ hợp quân sự quốc phòng. Như vậy, nền kinh tế Nga về tổng thể sẽ hoạt động hiệu quả hơn và đóng góp tốt hơn cả ở tiền tuyến và hậu phương", ông Baunov nhận định.

Trong khi đó, chuyên gia quân sự Rustem Klupov nhận định, trách nhiệm của tân Bộ trưởng Quốc phòng có thể sẽ liên quan nhiều đến việc mua sắm vũ khí và ký kết các hợp đồng quốc phòng. "Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nga Valery Gerasimov vẫn sẽ điều hành các chiến dịch quân sự và Bộ trưởng Quốc phòng sẽ lo giải quyết vấn đề khác", ông Klupov lý giải thêm.

Đây chính là quan điểm được ông Mark Galeotti, Giám đốc Công ty tư vấn Tình báo Mayak có trụ sở tại London thừa nhận. Theo ông Galeotti, trách nhiệm của một Bộ trưởng Quốc phòng Nga trong thời chiến là phải đảm bảo cung cấp cho quân đội tất cả những gì cần thiết. Trong khi vai trò chính của ông Gerasimov sẽ là báo cáo trực tiếp lên Tổng thống Nga Putin những diễn biến trên chiến trường.

"Trong bối cảnh đó, việc có một chuyên gia kinh tế luôn cập nhật những nhu cầu của quốc phòng sẽ là khá hợp lý. Điều này cũng đòi hỏi khả năng quản trị tài chính tốt và rõ ràng ông Belousov có thể làm được", ông Galeotti nhận định.

Giới quan sát cho rằng, sự thay đổi nhân sự này là một nỗ lực của Tổng thống Nga Putin trong việc gia tăng giám sát chi tiêu quốc phòng nhất là sau khi Thứ trưởng Quốc phòng Timur Ivanov dưới thời ông Shoigu vừa bị cáo buộc nhận hối lộ số tiền gần 11 triệu USD.

Bản lý lịch đầy ấn tượng

Xét trên khía cạnh năng lực, chuyên gia quân sự Klupov đánh giá ông Belousov là một nhà kinh tế có nhiều thành tựu đáng ghi nhận và từng là cố vấn cho nhiều chính khách hàng đầu của Nga. 

"Nếu ông được bổ nhiệm chính thức là Bộ Trưởng Quốc phòng, nhiều mục tiêu kinh tế trong lĩnh vực này chắc chắn hoàn thành", ông Klupov nói.

Ông Belousov, 65 tuổi, tốt nghiệp bằng xuất sắc khoa Kinh tế, Đại học Moscow năm 1981. Năm 2000, ông được chỉ định làm cố vấn cho Thủ tướng Nga. 6 năm sau ông trở thành Thứ trưởng Bộ Kinh tế Nga.

Từ năm 2008-2012, ông là Trưởng ban Kinh tế, Tài chính. Năm 2012, ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Kinh tế. Từ năm 2013-2020, ông là Phó thủ tướng Thứ nhất và từng có thời gian nắm quyền Thủ tướng khi ông Mikhail Mishustin mắc Covid-19 trong năm 2020.

Năm 2017, Tập đoàn Phát thanh Truyền hình Nga (RBC) từng đưa thông tin ông Belousov là một trong số các quan chức đã đứng ra thuyết phục Tổng thống Putin rằng kinh tế số và blockchain sẽ đóng vai trò quan trọng trong tương lai.

Trong giai đoạn nắm quyền Phó thủ tướng Thứ nhất, ông Belousov là người phụ trách lĩnh vực kinh tế - xã hội, điều phối các hoạt động nhằm đảm bảo Nga hoàn thành các chỉ tiêu phát triển quốc gia cũng như các dự án quốc gia liên quan đến hệ thống tài chính, tiền tệ và thị trường. Từ năm 2022, ông quản lý thêm việc phát triển giao thông công nghệ cao và hệ thống điều khiển thông minh.

Đây cũng chính là lý do, nhà báo kỳ cựu về quân sự Liên Xô và Nga Viktor Litovkin đánh giá rất cao danh tiếng của ông Andrei Belousov với tư cách là một học giả và một nhà kinh tế. "Cho đến thời điểm này, không ai có thể hoài nghi về chuyên môn của ông ấy. Ông là một nhân vật kiệt xuất đã dành rất nhiều sự quan tâm đến việc phát triển các tổ hợp công nghiệp quốc phòng của Nga" - nhà báo Litovkin nói.