Vì sao Bộ GD&ĐT không phát hiện cựu Chủ tịch NXB Giáo dục nhận hối lộ hàng chục tỷ?

Ban hành kết luận điều tra vụ án hình sự xảy ra tại Công ty TNHH Một thành viên Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXB Giáo dục), Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đề nghị truy tố Nguyễn Đức Thái (cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên NXB Giáo dục) về tội Nhận hối lộ.

Tô Mỹ Ngọc (Chủ tịch HĐQT Công ty Phùng Vĩnh Hưng) và Nguyễn Trí Minh (Giám đốc Công ty Giấy Minh Cường Phát) cùng bị đề nghị truy tố về tội Đưa hối lộ.

Nhóm cựu cán bộ NXB trên gồm Nguyễn Thị Thanh Thủy (cựu Trưởng ban Kế hoạch Maketing), Đinh Quốc Khánh (cựu Phó trưởng Phòng in), Phạm Gia Thạch (cựu thành viên Hội đồng thành viên), Hoàng Lê Bách và Lê Hoàng Hải (cùng là cựu Phó giám đốc) bị đề nghị truy tố tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.

Theo Bộ Công an, từ năm 2017, Tô Mỹ Ngọc nhiều lần gặp, đặt vấn đề và hứa hẹn cảm ơn Nguyễn Đức Thái để được NXB tạo điều kiện cho tham gia, trúng thầu cung cấp giấy in sách giáo khoa, sách bài tập phục vụ năm học 2018-2019.

Từ năm 2018-2021, các công ty của Tô Mỹ Ngọc tham gia và trúng 13 gói thầu với tổng trị giá hơn 2.100 tỷ đồng. Sau các phi vụ hỗ trợ doanh nghiệp trái quy định, ông Thái bị cáo buộc nhận hối lộ từ Tô Mỹ Ngọc tổng cộng 20 tỷ đồng.

Đối với Nguyễn Trí Minh, cơ quan điều tra xác định năm 2017, ông ta cũng đến gặp Nguyễn Đức Thái, tự giới thiệu là đối tác cung cấp giấy nhiều năm cho NXB Giáo dục. Sau khi Thái giúp Công ty Minh Cường Phát được đưa vào danh sách và tham dự rồi trúng 5 gói thầu, bị can Minh có nhiều lần hối lộ Nguyễn Đức Thái tổng số tiền hơn 4 tỷ đồng.

Trong kết luận ban hành, cơ quan điều tra nhìn nhận việc mua sắm giấy in để phục vụ in sách giáo dục là hoạt động thường xuyên của NXB Giáo dục, được thực hiện hàng năm. Giá giấy in chiếm 30-40% cơ cấu giá bán sách giáo khoa, việc mua giấy in với giá cao sẽ làm tăng giá sách.

"Việc mua sắm giấy in theo hình thức chào hàng cạnh tranh cho phép chủ đầu tư tự quyết định danh sách rút gọn, làm hạn chế sự tham gia của các đơn vị cung cấp có năng lực, có chất lượng tốt và giá bán thấp, không đảm bảo sự cạnh tranh, tính công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế", kết luận điều tra nêu.

Cũng theo cơ quan tố tụng, Bộ GD&ĐT tuy đã cử kiểm soát viên tại NXB Giáo dục nhưng không quy định rõ việc kiểm soát trực tiếp, tham gia vào hoạt động đấu thầu đối với hoạt động mua sắm thường xuyên.

Các kiểm soát viên này thực hiện kiểm tra trên báo cáo định kỳ 6 hoặc 12 tháng đối với các nội dung liên quan tại doanh nghiệp. Họ không có trách nhiệm tham gia hoạt động đấu thầu, đã kiểm soát thông qua báo cáo về việc mua sắm giấy in nhưng không phát hiện ra sai phạm, không biết việc các bị can thuộc NXB thông thầu rồi nhận hối lộ.

Từ vụ án này, Bộ Công an kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước cần quy định rõ về hạn mức được áp dụng đối với các hình thức lựa chọn nhà thầu. Đồng thời kiến nghị Bộ GD&ĐT quy định rõ việc kiểm soát viên được giám sát trực tiếp trong suốt quá trình đấu thầu, trường hợp bắt buộc phải báo cáo Bộ về kết quả lựa chọn nhà thầu.