Vì sao hãng hàng không nội địa Trung Quốc lên ngôi trên các tuyến tới Mỹ, châu Âu?

Dè dặt thị trường Trung Quốc

Tuần qua, hãng hàng không Anh British Airways thông báo sẽ dừng hoạt động các chuyến bay London (Anh) - Bắc Kinh (Trung Quốc) kể từ cuối tháng 10/2024 với lý do thương mại.

Vào tháng 7, nhiều hãng bay cũng tuyên bố dừng các chuyến bay đến Trung Quốc hoặc không khởi động lại các chuyến bay tới Trung Quốc bị tạm dừng hoạt động trong giai đoạn dịch Covid-19. 

Trong đó hãng Virgin Atlantic cho biết, sẽ dừng đường bay London - Thượng Hải vô thời hạn kể từ cuối tháng 10 do thời gian bay kéo dài.

Hãng hàng không quốc gia Australia Qantas Airways cho biết, máy bay chỉ kín chỗ một nửa và nhu cầu du lịch Trung Quốc thấp nên đình chỉ các chuyến bay Sydney - Thượng Hải kể từ tháng 7.

Royal Brunei Airlines cũng đình chỉ các chuyến bay đến Bắc Kinh từ tháng 10, trong khi British Airways giảm hoạt động đường bay London - Hong Kong (Trung Quốc).

Các hãng hàng không Mỹ cũng cầm chừng 35 chuyến bay tới Trung Quốc hàng tuần, kém xa con số 150 chuyến bay vào thời điểm trước đại dịch Covid-19, dù đã được cấp phép bay tới 50 chuyến/tuần. Trong khi các hãng Trung Quốc đã khai thác tới 49 chuyến/tuần.

Trái ngược với tình trạng rút lui khỏi thị trường tỷ dân của các công ty nước ngoài, các hãng hàng không Trung Quốc lại tăng cường hiện diện, chiếm thị phần ngày càng gia tăng trên các đường bay quốc tế.

Ví dụ, các chuyến bay thẳng giữa Mexico và Trung Quốc hoàn toàn do các hãng bay Trung Quốc vận hành, trong khi hãng hàng không Aeromexico vẫn dừng bay kể từ sau đại dịch Covid-19.

Dữ liệu từ công ty phân tích hàng không Cirium cho thấy trước đại dịch Covid-19, các hãng bay Trung Quốc vận hành khoảng 23.000-25.000 chuyến bay quốc tế mỗi tháng. Trong khi các hãng nước ngoài vận hành xấp xỉ gần 20.000 chuyến tại thị trường Trung Quốc.

Đến tháng 7/2024, các hãng Trung Quốc vận hành hơn 20.000 chuyến, trong khi các hãng nước ngoài chỉ còn vận hành hơn 10.000 chuyến bay.

Nhiều rào cản bất lợi

Theo hãng tin Reuters, nhu cầu tại thị trường Trung Quốc giảm mạnh, chi phí tăng cao, thời gian bay kéo dài... là những nguyên nhân căn bản.

Trong đó rào cản hàng đầu với nhiều hãng bay nước ngoài, nhất là các hãng hàng không phương Tây, là thời gian bay kéo dài do phải tránh không phận Nga.

Kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ, các hãng bay Mỹ, châu Âu và nhiều nước khác bị cấm bay qua không phận Nga hoặc tự chọn không bay qua Nga với lý do an ninh.

Ngược lại, các hãng hàng không Trung Quốc tiếp tục bay thẳng trên tuyến đường ngắn nhất qua không phận Nga để đến châu Âu hoặc Bắc Mỹ.

Điển hình như trên cùng chuyến bay London - Bắc Kinh, British Airways phải mất 12 tiếng 41 phút để hoàn thành với tuyến đường tránh không phận Nga. Trong khi Trung Quốc chỉ mất 10 tiếng 13 phút với đường bay ngắn qua Nga.

Điều này tạo lợi thế chi phí đáng kể cho Trung Quốc, giúp các hãng bay nước này chiếm thị phần lớn hơn trên thị trường hàng không quốc tế ngay giữa lúc cạnh tranh khốc liệt trên các tuyến nội địa gây áp lực lên giá vé và lợi nhuận.

"Thông thường, chi phí vận hành đường bay của hãng hàng không Trung Quốc thấp hơn tới 30% so với các đối thủ quốc tế. Các hãng Trung Quốc đang rất cần các nguồn ngoại tệ mạnh, do đó phải mở rộng quy mô hoạt động lớn hơn", ông John Grant, chuyên gia phân tích cấp cao tại công ty dữ liệu vận chuyển OAG cho biết.

Vào tháng 4, Airlines for America, tổ chức đại diện 7 hãng hàng không lớn nhất nước Mỹ, đã yêu cầu cơ quan chức năng dừng phê duyệt thêm các chuyến bay thẳng tới Trung Quốc vì cảm thấy bất lợi trước các hãng hàng không Trung Quốc.

Ngoài vấn đề các máy bay Mỹ phải bay vòng, tránh không phận Nga, Airlines for America cho biết thêm, Trung Quốc đã ban hành nhiều giới hạn nghiêm ngặt với các hãng bay Mỹ.

"Kể từ sau đại dịch Covid-19, Trung Quốc đã đưa ra các giới hạn nghiêm ngặt về quyền tiếp cận thị trường, áp đặt nhiều quy định gây ảnh hưởng đến hoạt động, khách hàng và cả cách đối xử với phi hành đoàn của chúng tôi", Airlines for America viết trong lá thư gửi đến Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Bộ trưởng Giao thông vận tải Pete Buttigieg.

Airlines for America cho rằng nếu không có các biện pháp kiểm soát, không quan tâm đến sự bình đẳng trong việc tiếp cận thị trường, các tuyến bay của các hãng hàng không Mỹ sẽ phải nhường chỗ cho Trung Quốc, gây tổn thất cho người lao động và hãng bay Mỹ.

Thực tế, các hãng hàng không Mỹ thiệt hại tới 2 tỷ USD mỗi năm do các hạn chế về không phận.

Bên cạnh những lý do trên, tuần qua, Giám đốc điều hành hãng hàng không Lufthansa (Đức) Carsten Spohr chỉ ra thêm vấn đề đó là không phải do thiếu cơ hội kinh tế mà do các hãng hàng không Trung Quốc đang dư thừa công suất.

Theo đó, lưu lượng vận tải quốc tế của Trung Quốc tăng trưởng đáng kể từ khi các hạn chế liên quan đến đại dịch được dỡ bỏ vào đầu năm 2023 nhưng nhu cầu phục hồi chậm hơn so với các nước khác do nền kinh tế suy yếu và người dân chuyển hướng sang du lịch nội địa.

Một số chuyến bay đến và đi từ Trung Quốc cũng bị đình trệ do các vấn đề chính trị. Trong đó đường bay thương mại Ấn Độ - Trung Quốc không có động thái khôi phục trở lại sau Covid-19 do tranh chấp biên giới.