Vì sao một bộ trưởng, hai cựu thứ trưởng không bị xử lý hình sự vụ Việt Á?

Nguyên Thứ trưởng Y tế có dấu hiệu lợi dụng chức vụ

Trong kết luận điều tra vụ Việt Á, Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an đề nghị truy tố 38 bị can, gồm nhiều cựu quan chức như cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long; cựu Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ (KH&CN), cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh; cựu Thứ trưởng Phạm Công Tạc; cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương...

Bên cạnh đó, Cơ quan điều tra (CQĐT) đề cập đến vai trò, trách nhiệm của hàng loạt nguyên lãnh đạo bộ, ngành và các đơn vị liên quan. Trong đó, có nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn và Bộ trưởng KH&CN Huỳnh Thành Đạt.

Theo CQĐT, đầu năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát, Chính phủ và Bộ KH&CN có chủ trương giao các đơn vị khoa học nghiên cứu chế tạo sinh phẩm chống dịch. Với mục đích để Công ty Việt Á được tham gia đề tài nghiên cứu, chế tạo test xét nghiệm do Bộ KH&CN phê duyệt, Tổng giám đốc Việt Á Phan Quốc Việt thông đồng với Trịnh Thanh Hùng (cựu Phó vụ trưởng thuộc Bộ KH&CN) để công ty này được phê duyệt.

Quá trình thực hiện, Phan Quốc Việt đề nghị các ông Nguyễn Văn Trịnh (cựu cán bộ Văn phòng Chính phủ), Nguyễn Thanh Long (cựu Bộ trưởng Y tế) và cựu thư ký của ông Long là Nguyễn Huỳnh can thiệp, tác động, chỉ đạo các đơn vị tham mưu, đề xuất ông Nguyễn Trường Sơn (nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế) ký quyết định cấp số đăng ký lưu hành test xét nghiệm cho Công ty Việt Á.

Những sai phạm nêu trên đã biến test xét nghiệm từ sản phẩm nghiên cứu thuộc sở hữu Nhà nước do Bộ KH&CN quản lý, thành tài sản thuộc sở hữu của Công ty Việt Á trái quy định pháp luật.

Quá trình điều tra, nguyên Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn khai khi Bộ Y tế thẩm định hồ sơ xin cấp số đăng ký lưu hành của Việt Á, Trịnh Thanh Hùng đã gọi điện đề nghị ông Sơn hỗ trợ giảm thủ tục hành chính cho công ty như: Không cần họp hội đồng nghiệm thu, không cần biên bản nghiệm thu giai đoạn. Tuy nhiên, ông Sơn không đồng ý và cũng không nhận được sự chỉ đạo, tác động của cá nhân nào. Ngoài ra, ông Sơn không chỉ đạo tạo điều kiện giúp đỡ Công ty Việt Á.

Chiều tối 4/3/2020, khi Nguyễn Minh Tuấn ký tờ trình của Vụ Trang thiết bị và công trình y tể đề xuất, ông Sơn đã ký quyết định cấp số đăng ký lưu hành tạm thời test xét nghiệm cho Việt Á. Đến ngày 4/12/2020, ông Sơn tiếp tục ký quyết định cấp số đăng ký lưu hành chính thức.

Về hai lần ký nêu trên, ông Sơn lý giải ký với với mục đích kịp thời có test xét nghiệm phục vụ phòng chống dịch. Mặt khác, do nhận thức pháp luật hạn chế, nguyên Thứ trưởng Y tế không được giao nhiệm vụ nên ông chưa tiếp cận hồ sơ của Công ty Việt Á. Do đó, ông Sơn không nhận thức được việc công ty này không đủ điều kiện cấp số đăng ký lưu hành.

"Ông Sơn không được hưởng lợi từ Phan Quốc Việt và Công ty Việt Á, không vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác khi ký các quyết định cấp số đăng ký lưu hành test xét nghiệm cho Công ty Việt Á", kết luận điều tra trích lời khai của nguyên Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn.

Theo CQĐT, những việc làm trên của ông Sơn đã giúp Công ty Việt Á trong việc sản xuất, kinh doanh test xét nghiệm, thu lợi trái phép, gây thiệt hại tài sản cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân. Hành vi của ông Nguyễn Trường Sơn có dấu hiệu của tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Trường Sơn ký các quyết định cho Việt Á không phải là nhiệm vụ thường xuyên, mà nhiệm vụ này thuộc chức năng cựu Thứ trưởng Trương Quốc Cường, nhưng ông Cường đề xuất phân công người khác nên Bộ Y tế phân công ông Sơn ký.

Ông Sơn cũng không thông đồng, thỏa thuận để làm lợi cho Công ty Việt Á, không được hưởng lợi và không có động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác. Hiện ông Nguyễn Trường Sơn đã bị kỷ luật cảnh cáo về Đảng và cảnh cáo về chính quyền. Vận dụng các quy định hướng dẫn của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao, CQĐT miễn trách nhiệm hình sự, không khởi tố điều tra, đề nghị truy tố đối với ông Sơn.

Bộ Công an nhắc tên loạt lãnh đạo, nguyên lãnh đạo bộ, ngành, địa phương

Đối với Bộ trưởng KH&CN Huỳnh Thành Đạt, kết luận điều tra nêu rõ ông Đạt khai khi tiếp nhận chức vụ Bộ trưởng, thì Bộ Y tế đã cấp số đăng ký lưu hành tạm thời test xét nghiệm cho Công ty Việt Á. Bản thân ông Đạt không được đơn vị, cá nhân nào báo cáo về việc quản lý, xử lý kết quả đề tài nghiên cứu, chế tạo test xét nghiệm.

Do đó, ông Đạt không nhận thức được trách nhiệm của Bộ KH&CN trong việc quản lý, xử lý kết quả nghiên cứu đề tài, nên không kiến nghị thu hồi số đăng ký lưu hành test xét nghiệm của Công ty Việt Á.

Quá trình chỉ đạo, điều hành Bộ KH&CN, ông Huỳnh Thành Đạt không được ai can thiệp, tác động, cũng như không can thiệp, tác động hoặc thông đồng, thỏa thuận với bất kỳ đơn vị, cá nhân nào. Ngoài ra, ông Đạt không được hưởng lợi liên quan đến đề tài nghiên cứu, chế tạo test xét nghiệm.

Trong kết luận, CQĐT xác định ông Huỳnh Thành Đạt cùng các cá nhân gồm: Thứ trưởng KH&CN Trần Văn Tùng, Nguyễn Đình Hậu (Vụ trưởng Vụ KH&CN các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ KH&CN) và một số cá nhân khác có trách nhiệm liên quan nhưng chưa đến mức xem xét trách nhiệm hình sự. Cơ quan CSĐT Bộ Công an sẽ kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định về Đảng, chính quyền.

Một cựu quan chức khác cũng được kết luận điều tra đề cập, đó là nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Nguyễn Dương Thái. Theo CQĐT, thực hiện chỉ đạo của cựu Bí thư Phạm Xuân Thăng và Ban Thường vụ Tỉnh ủy, ông Thái đã chỉ đạo Văn phòng UBND tỉnh ban hành văn bản thông báo: "Giao Sở Tài chính chủ trì, phối hợp với Sở Y tế và các đơn vị có liên quan ký hợp đồng với Công ty Việt Á trong việc thực hiện các mẫu xét nghiệm Covid-19".

Thông báo của tỉnh cũng nêu giao CDC Hải Dương phối hợp với Công ty Việt Á mở rộng phạm vi xét nghiệm. Ông Thái còn ký các quyết định về việc tạm cấp kinh phí, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu phục vụ phòng chống dịch. Trên cơ sở đó, CDC Hải Dương mới hoàn thiện hồ sơ đấu thầu, thanh toán cho Công ty Việt Á hơn 129 tỷ đồng trái quy định.

Ông Nguyễn Dương Thái cũng tham gia các cuộc họp của Thường vụ Tỉnh ủy Hải Dương nhưng không phát biểu ý kiến liên quan đến việc cho Việt Á tham gia xét nghiệm, mở rộng phạm vi xét nghiệm. CQĐT kết luận ông Thái không bàn bạc, thống nhất với Phạm Xuân Thăng, không biết về hành vi thông đồng, bảo vệ đơn giá test xét nghiệm của cấp dưới và không thỏa thuận, thông đồng với Phan Quốc Việt để làm lợi cho Công ty Việt Á.

Do đó, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Nguyễn Dương Thái được được miễn trách nhiệm hình sự, nhưng bị kỷ luật cách hết chức vụ trong Đảng, xóa tư cách Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương nhiệm kỳ 2016-2021 đối với ông Thái.

Đề nghị truy tố nguyên giám đốc trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Cà Mau