Vì sao ông Zelensky vẫn giữ vai trò Tổng thống Ukraine dù đã hết nhiệm kỳ?

Ngày 20/5 đánh dấu kết thúc nhiệm kỳ 5 năm giữ cương vị Tổng thống Ukraine của ông Vladimir Zelensky nhưng đến nay ông vẫn tiếp tục giữ vai trò lãnh đạo đất nước và không có cuộc bầu cử nào dự kiến diễn ra, theo hãng tin RT. 

Trước đó, Ukraine đã dự định tổ chức bầu cử tổng thống vào ngày 31/3. Vào tháng 12/2023, Tổng thống Ukraine tuyên bố trước tình hình căng thẳng kéo dài, thiết quân luật đang có hiệu lực, do đó quốc gia này sẽ hoãn mọi cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội.

Ukraine đã áp tình trạng thiết quân luật (hạn chế bầu cử tổng thống, quốc hội và địa phương) ngay sau khi cuộc xung đột Nga-Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022 và đã nhiều lần được quốc hội Ukraine gia hạn. 

Tương tự bầu cử tổng thống, cuộc bầu cử quốc hội Ukraine dự kiến tổ chức ngày 29/10/2023 cũng đã bị hoãn.

Đầu năm 2024, Tổng thống Zelensky cũng nhiều lần cho biết, các cuộc bầu cử hiện “không kịp thời” do tình hình xung đột căng thẳng và nhu cầu huy động quân trên toàn quốc.

Dù vậy theo tờ Kyiv Independent, Hiến pháp Ukraine quy định quyền lực của quốc hội duy trì cho đến khi kết thúc tình trạng thiết quân luật nhưng không có quy định nào rõ ràng tương tự đối với bầu cử tổng thống.

Điều này đã khiến nhiều người quan ngại về tính hợp pháp trong vai trò của ông Zelensky kể từ ngày 21/5.

Tuy nhiên ông Stanislav Shevchuk, cựu lãnh đạo Tòa án Hiến pháp bác bỏ những nghi ngờ về tính hợp pháp chức vụ Tổng thống của ông Zelensky. Theo ông, không có xung đột pháp lý nào xảy ra, trong khi Hiến pháp cũng ngầm cho phép hoãn bầu cử tổng thống.

“Vì Hiến pháp cấm bầu cử trong thời gian thiết quân luật, do đó điều này cũng phải được áp dụng cho bầu cử tổng thống vì bầu cử là cả quá trình thống nhất trong một quốc gia dân chủ”, ông Shevchuk nói.

Ông Shevchuk chia sẻ thêm, theo Điều 108 của Hiến pháp, tổng thống đương nhiệm phải hoàn thành nhiệm vụ cho đến khi tổng thống tiếp theo nhậm chức. Không thể có khoảng trống quyền lực nào trong thời bình hay thời chiến. Điều này đã được Hiến pháp Ukraine đảm bảo.

Trong khi đó, bà Yulia Kyrychenko, chuyên gia Trung tâm Cải cách Chính sách Pháp lý Ukraine cho rằng trong thời gian thiết quân luật do giao tranh, các cuộc bầu cử không thể tổ chức, quyền lợi và an toàn của cử tri cũng không được bảo vệ, quyền tự do ngôn luận và tự do hội họp bị hạn chế, khó có thể tạo ra môi trường cạnh tranh cho các ứng viên.

Bà Kyrychenko cùng một số luật sư cũng đề nghị Tòa án Hiến pháp ra phán quyết về vấn đề này, xóa tan mọi nghi ngờ về tính hợp pháp của Tổng thống Zelensky.

Trước đó, năm 2019, ông Vladimir Zelensky đã chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraine, chính thức nhậm chức vào tháng 5/2019. Theo đúng quy trình, nhiệm kỳ của ông kết thúc vào ngày 20/5/2024 sau 5 năm nhiệm kỳ.