"Hồ Thiên Nga" được Việt hóa trong một dự án “khủng”

Lần đầu tiên, Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam dàn dựng vở ballet kinh điển “Hồ Thiên Nga” một cách trọn vẹn với 4 màn, thay vì chỉ diễn trích đoạn như trước đây. Đây là dự án “khủng” với nhà hát khi có tới 60 nhạc công và 60 diễn viên múa tham gia.

Đạo diễn Việt đổi nội dung vở diễn

Là một vở ballet kinh điển của nhà soạn nhạc thiên tài Tchaikovsky, “Hồ Thiên Nga” không xa lạ với khán giả Việt khi từng được trình diễn nhiều lần trên sân khấu bởi nhiều đoàn biểu diễn của cả Việt Nam và thế giới. Thế nhưng hơn 30 năm qua, hầu hết các màn biểu diễn của Việt Nam mới chỉ dừng lại ở một số trích đoạn của vở ballet hoặc mời đoàn ballet Nga về trình diễn. Và lần đầu tiên, Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam đã quyết định dàn dựng đầy đủ 4 màn trọn vẹn của tác phẩm. Đối với NSƯT Trần Ly Ly - Giám đốc Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam, đây là một quyết định táo bạo. Bởi điều đó không chỉ đòi hỏi đầu tư về tiền bạc mà còn đòi hỏi sự tập trung cao độ của toàn bộ dàn diễn viên, nghệ sĩ của nhà hát.

Sự táo bạo ấy đến ngay từ nội dung của tác phẩm trình diễn lần này. Theo bản gốc, nội dung của “Hồ Thiên Nga” vốn kể về câu chuyện cổ tích về tình yêu giữa nàng Odette và chàng hoàng tử Siegfried. Nàng Odette bị phù thủy Von Rothbart biến thành thiên nga với lời nguyền rằng khi nào gặp được chàng trai chưa yêu ai bao giờ đem lòng yêu thương thì Odette mới được trở lại thành người. Nàng đã gặp và yêu chàng hoàng tử Siegfried với lời thề sẽ yêu nàng chung thủy để giải thoát lời nguyền. Cái kết của tác phẩm đẫm nước mắt khi phù thủy Von Rothbart đã biến Odile - con gái của mình thành người có ngoại hình giống Odette khiến hoàng tử nhầm tưởng đó là người chàng yêu và mong muốn được cưới Odile. Khi biết sự thật, hoàng tử đã cầu xin Odette tha thứ và quyên sinh cùng nàng.

Nhưng ở bản dựng lần này, biên đạo Lê Ngọc Văn của vở diễn tiết lộ, anh đã thay đổi cho câu chuyện có một cái kết hạnh phúc, phù hợp với nhu cầu thưởng thức của khán giả Việt cho một vở diễn nghệ thuật. Hoàng tử Siegfried và công chúa Odette sẽ được bên nhau trọn đời. Còn lại toàn bộ các diễn biến, câu chuyện, các màn múa đều được anh giữ nguyên. Lê Ngọc Văn khẳng định với vở diễn này, anh chú trọng đến chất lượng của vở diễn thay vì chỉ làm cho đủ bốn màn diễn, để khán giả không cảm thấy phí tiền bỏ ra mua vé. Các diễn viên không phải chỉ làm chuẩn động tác mà còn phải đẹp, phải cảm xúc.

Vở được dàn dựng theo trường phái Nga, nhưng có sự pha trộn những điểm nhấn độc đáo của Việt Nam. “Đó chính là sự uyển chuyển, mềm dẻo. Tôi tận dụng tối đa điều này ở diễn viên để làm nên một hiệu ứng tốt nhất cho vở diễn, để làm nên “Hồ Thiên Nga” của người Việt”, Lê Ngọc Văn giãi bày. Hơn 60 diễn viên múa đã miệt mài tập luyện suốt hơn 2 tháng qua để có thể vào vai trọn vẹn nhất. Thậm chí, nhà hát còn phải mời thêm diễn viên bên trường múa về vì không đủ người.

Đổ mồ hôi, sôi nước mắt tập luyện

Đúng như lời của NSƯT Trần Ly Ly, đây là dự án “khủng” đúng nghĩa khi có tới hơn 60 diễn viên múa tham gia và 60 nhạc công chơi live xuyên suốt 2 giờ 50 phút thời lượng của vở. Đối với biên đạo Lê Ngọc Văn, 60 diễn viên không phải thách thức với anh nhưng lại khó nhằn vì… sân khấu quá nhỏ. Sân khấu của Nhà hát Lớn Hà Nội chỉ bằng một nửa diện tích sân khấu của nước ngoài, trong cánh gà cũng không có diện tích rộng cho số lượng diễn viên đông đúc. Đến hiện tại, anh vẫn đang phải tiếp tục điều chỉnh để mọi thứ hợp lý nhất.

Chưa kể, múa với dàn nhạc chơi live cũng không đơn giản bởi đòi hỏi diễn viên phải biết cảm thụ âm nhạc, nhận ra nốt nào đúng, nốt nào sai trong trường hợp có sự cố từ ban nhạc để điều chỉnh động tác cho phù hợp. “Ban nhạc đánh nhầm nốt nào đó mình không thể đoán trước nên đây là thách thức cho diễn viên. Bản thân tôi đã phải làm việc với dàn nhạc rất kỹ từ tốc độ nhạc thế nào, đoạn nào đánh ra sao… nhưng khó nói trước điều gì”, Lê Ngọc Văn lo lắng.

Nỗi lo lắng ấy thực tế không chỉ cho biên đạo và diễn viên múa mà thực tế với nhạc trưởng Đồng Quang Vinh cũng là bao đêm căng thẳng “mất ăn mất ngủ”. Nhạc trưởng thừa nhận, bản múa của biên đạo Lê Ngọc Văn rất khác so với tổng phổ bản nhạc gốc. Phần múa có động tác đẹp nhưng khiến anh khổ tâm vì đoạn nhạc phải “nhảy” liên tục, không theo một mạch của bản nhạc chính của Tchaikovsky. Điều đó khiến anh mất nhiều thời gian nghe, tìm hiểu và sắp xếp bản nhạc, phải nghiên cứu cả về múa để xem đoạn nào diễn viên nhún bao nhiêu lần… Thậm chí có phần múa, anh phải chế thêm một bản nhạc hoàn toàn mới.

Nhạc trưởng Đồng Quang Vinh cho biết, lần “chơi lớn” này của nhà hát là một sự mạo hiểm với một dàn nhạc chơi live gần 3 giờ đồng hồ. Để có được 3 giờ chơi nhạc ấy phải trả giá bằng vài trăm giờ tập của dàn nhạc, gọt giũa để ra được những bản nhạc trọn vẹn. Đã có những ngày anh bị sốt 40 độ nhưng không dám nghỉ, vừa đeo khẩu trang vừa chỉ huy dàn nhạc tập luyện. Anh nỗ lực để sao cho khi ghép với múa, âm nhạc đã sạch sẽ hoàn toàn.

Lần này, hai vai chính hoàng tử và công chúa được giao cho hai nghệ sĩ múa dày kinh nghiệm là Thu Huệ và Đàm Hàn Giang. Đảm nhận vai chính nàng công chúa Odette, lần đầu tiên diễn trọn vẹn bốn màn múa, Thu Huệ cho hay, cô đã rất lo không thể trình diễn được toàn bộ tác phẩm. Mỗi ngày, cô đổ mồ hôi trên sàn tập suốt 8 tiếng đồng hồ để có thể hóa thân thành hai cá tính khác biệt của thiên nga đen và thiên nga trắng. Trước đây, cô từng diễn vai thiên nga trắng trong một số trích đoạn nên phải diễn hai cá tính lần này khiến cô mất nhiều công sức tập luyện.

Thu Huệ tiết lộ khi nhận vai diễn “nặng ký” này, cuộc sống của cô bị đảo lộn hoàn toàn. “Áp lực rất lớn khiến mỗi ngày về nhà, tôi như hết sức lực. Trong buổi chạy vở đầu tiên ở vai thiên nga đen, chân tôi đã bị sưng vù và phải xin nghỉ vài ngày mới khỏi. Tôi phải xem xét lại sức tập của mình để cân đối vì vở đòi hỏi thời gian tập luyện dài, nếu không cẩn thận sẽ không thể diễn được trong đêm công diễn”, Thu Huệ tâm sự.

Múa ballet ở Việt Nam, nghề khan người khó