Cảnh báo nguy hại về thuốc lá điện tử, Bộ trưởng Đào Hồng Lan khẳng định quan điểm cấm

Tỷ lệ dùng thuốc lá điện tử tăng 18 lần

Chiều nay (11/11), tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực y tế.

Đại biểu Phạm Thị Kiều (đoàn Đắk Nông) chất vấn Bộ trưởng Y tế về tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bà muốn nghe giải pháp của Bộ Y tế trước thực trạng này.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, thời gian qua, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang tăng nhanh, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đến sức khỏe, tính mạng, đặc biệt là giới trẻ.

Qua điều tra tại 34 tỉnh, thành phố, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở người trưởng thành tăng 18 lần, lên 3,6% năm 2020, tập trung cao nhất ở 15-24 tuổi.

Bộ Y tế đã giao đơn vị chuyên môn tổng hợp nội dung nghiên cứu và đánh giá việc sử dụng thuốc lá nung nóng, điện tử ảnh hưởng tim, gan, phổi và đặc biệt là loạn thần. Năm 2023, có 1.234 người liên quan tới thuốc lá điện tử điều trị.

"Trong bối cảnh có khoảng 40.000 người/năm mắc các bệnh do thuốc lá thường, giờ lại thêm thuốc lá điện tử gây ảnh hưởng rất lớn", bà Lan nói.

Theo bà Lan, nguyên nhân chính khiến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vẫn còn tràn lan trên thị trường là do chưa có quy định pháp luật cho phép kinh doanh các sản phẩm này.

Mặc dù vậy, để thu lợi nhuận, nhiều công ty đã lợi dụng các hình thức tiếp thị tinh vi và sản phẩm có thiết kế bắt mắt để thu hút người tiêu dùng. Bên cạnh đó, tình trạng nhập lậu thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cũng góp phần làm gia tăng tình trạng này, gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý.

Để dẫn chứng, bà Lan mang tới hội trường một số sản phẩm thuốc lá điện tử được thiết kế, trang trí như đồ chơi trẻ em để thu hút.

"Hình thức thuốc lá điện tử rất bắt mắt với trẻ em, có ai hình dung đây là thuốc lá điện tử không ạ? Những sản phẩm này đưa ra trên thị trường, tính hấp dẫn thu hút giới trẻ rất nhiều", bà nói.

Bộ trưởng Y tế đề nghị Quốc hội có giải pháp mạnh mẽ hơn để giải quyết vấn đề buôn bán thuốc lá điện tử cho giới trẻ.

"Bộ Y tế mong muốn có nghị quyết của Quốc hội về cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trước khi Luật về sửa đổi Phòng chống tác hại thuốc lá được trình Quốc hội trong thời gian tới", bà Lan đề nghị.

Ma túy trá hình qua thuốc lá điện tử

Đại biểu Lê Thị Song An (đoàn Long An) chất vấn Bộ trưởng Y tế về việc nhiều nước đã cấm bán thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Còn ở Việt Nam, Bộ Y tế đang nghiên cứu trình Chính phủ đề nghị Quốc hội ban hành nghị quyết cấm buôn bán, nhập khẩu thuốc lá điện tử.

"Đến nay Bộ Y tế đã làm được những gì trong phần việc này", bà An đặt câu hỏi.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cảm ơn vì trên diễn đàn Quốc hội có nhiều đại biểu quan tâm đến tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Theo bà tác hại này đã được chứng minh rất rõ.

Nữ Bộ trưởng cho biết, bên cạnh giảm thiểu tác hại của thuốc lá thông thường, cơ quan ngành y tế đã có nhiều giải pháp tham mưu Chính phủ, Thủ tướng giảm thiểu tác hại của sản phẩm thuốc lá mới.

Bộ Y tế đã phối hợp với ngành giáo dục và các cơ quan tăng cường truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

"Với đặc điểm hấp dẫn, bắt mắt như của thuốc lá điện tử hiện nay thì truyền thông rất quan trọng để có thời gian điều chỉnh hành vi", bà Lan nói.

Thực tế, nữ Bộ trưởng cho biết có tình trạng ma túy trá hình, đưa ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và Bộ Công an đã có nhiều khuyến cáo, xử lý hàng trăm đối tượng vì đưa ma túy vào sản phẩm thuốc lá mới.

"Ý kiến của các bộ ngành đa phần ủng hộ việc đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội có giải pháp cấm sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bộ Y tế đã đánh giá tác động, công bố tác hại của các sản phẩm này, đó là giải pháp căn cơ cung cấp bằng chứng và căn cứ pháp lý để Chính phủ quyết định", Bộ trưởng Y tế nói.

Nhiều nhóm lợi ích đang vận động thử nghiệm thuốc lá điện tử

Dẫn báo cáo của Bộ Công an cho biết tình trạng tẩm ướp ma túy trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang tăng mạnh mà khó kiểm soát, đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) cho biết, Bộ Công an muốn cấm nhập khẩu, phân phối và quảng cáo dạng thuốc lá này, nhưng Bộ Công thương muốn nghiên cứu thí điểm thêm để quản lý tốt hơn.

"Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm các loại thuốc lá này", đại biểu Hoàng Anh nói và đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ Y tế: "Các nhóm lợi ích này có vận động thành công ở Việt Nam hay không? Trách nhiệm của Bộ Y tế tham mưu ra sao mà đến nay Chính phủ chưa có quan điểm rõ ràng về vấn đề này?". 

Đại biểu Hoàng Anh cũng đồng thời chuyển câu hỏi này đến Bộ trưởng Bộ Công thương.

Trả lời đại biểu Hoàng Anh, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh: "Chúng tôi nhiều lần nêu quan điểm là nên cấm thuốc lá điện tử".

Bộ Công thương thống nhất cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Tham gia trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đồng tình với những lo ngại của đại biểu với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. 

Ông nhấn mạnh rằng trong khi thuốc lá truyền thống đã có quy định rõ ràng thì các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới lại thiếu một khung pháp lý cụ thể, dẫn đến tình trạng quản lý lỏng lẻo.

Trước thực trạng này, Bộ Công thương đã chủ động đề xuất xây dựng đề án thí điểm để quản lý các sản phẩm này. Tuy nhiên, do nhận được nhiều ý kiến trái chiều, đặc biệt là sự phản đối từ Bộ Y tế về tác hại của các sản phẩm này đối với sức khỏe, Bộ Công thương đã thống nhất với Bộ Y tế là cần có một quy định pháp luật chặt chẽ để cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

"Bộ Công thương sẽ tiếp tục chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi sản xuất, kinh doanh trái phép các sản phẩm này. Đồng thời, Bộ sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng khác để xây dựng một khung pháp lý hoàn chỉnh nhằm ngăn chặn hiệu quả tình trạng buôn lậu và tiêu thụ thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng", ông Diên cho biết.

Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Mai Thoa đồng tình với Bộ Y tế, Bộ Công thương về kiến nghị cấm mặt hàng thuốc lá điện tử. Bà Thoa đề nghị Bộ trưởng thông tin thêm về việc xây dựng chương trình cai nghiện thuốc lá điện tử ở các địa phương.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, Chính phủ đã thành lập Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá với 9 nhóm nhiệm vụ, trong đó có tổ chức mạng lưới cai nghiện thuốc lá để hỗ trợ người dân.

Hiện Bộ Y tế đã tổ chức được 24 điểm cai nghiện thuốc lá là các bệnh viện trực thuộc Bộ. Trong đó, nhiều bệnh viện chuyên khoa đã có số lượng bệnh nhân lớn như Bạch Mai, Phổi, Ung Bướu Hà Nội, Y học cổ truyền... Bộ Y tế cũng đã lập các tổng đài hỗ trợ người dân tư vấn cai nghiện thuốc lá trực tiếp.