Cao tốc Bắc - Nam sẽ được điều hành bằng giao thông thông minh

Năm 2025, hoàn thành hệ thống ITS trên cao tốc

Bộ GTVT vừa báo cáo Quốc hội việc thực hiện Nghị quyết số 62/2022 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 3, Nghị quyết số 100/2023 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV và Nghị quyết số 109/2023 về tiếp tục thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết Kỳ họp thứ 4 về giám sát chuyên đề.

Liên quan đến triển khai hệ thống ITS để quản lý các tuyến đường cao tốc, Bộ GTVT cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó, xác định giao thông là lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi số với định hướng phát triển hệ thống ITS, tập trung vào giao thông đô thị, đường cao tốc, quốc lộ.

Thủ tướng cũng phê duyệt Đề án ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành giao thông vận tải, tập trung đối với lĩnh vực đường bộ. Đề án đưa ra mục tiêu đến năm 2025 có 100% các tuyến đường cao tốc được quản lý, điều hành giao thông ITS. 

Đến nay, hệ thống ITS đã được đầu tư trên một số tuyến đường cao tốc như: Hà Nội - Hải Phòng, Hạ Long - Vân Đồn, TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, TP.HCM - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận, Pháp Vân - Cầu Giẽ, Cầu Giẽ - Ninh Bình. Các tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông cũng đang được đầu tư hệ thống ITS.

Tại đề án "Định hướng trong đầu tư, vận hành khai thác hệ thống ITS và kiểm tra tải trọng xe trên đường bộ cao tốc", Bộ GTVT đã đưa ra lộ trình nghiên cứu mô hình tổng thể quản lý, vận hành khai thác và bảo trì hệ thống ITS. Đề xuất lộ trình triển khai phù hợp với điều kiện Việt Nam và giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan, đơn vị.

Về tình hình triển khai hệ thống ITS trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, Bộ GTVT cho biết, đối với các dự án thành phần đầu tư theo phương thức đối tác công tư như: Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, hệ thống ITS và các trạm thu phí đã có trong hợp đồng dự án và đã được các nhà đầu tư triển khai thực hiện.

Đối với các dự án thành phần đầu tư công, Bộ GTVT đang thực hiện các thủ tục phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh đối với 5 dự án thành phần như: Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Vĩnh Hảo Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây. 

Bộ GTVT cũng đã chỉ đạo các chủ đầu tư điều chỉnh, bổ sung hồ sơ thiết kế và dự toán bước thiết kế sau thiết kế cơ sở đối với 5 dự án thành phần trên để triển khai xây dựng, lắp đặt thiết bị, dự kiến hoàn thành vào tháng 6/2025.

Cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, Bộ GTVT cho biết, đang thực hiện các thủ tục phê duyệt hồ sơ thiết kế cơ sở các dự án thành phần và chỉ đạo các chủ đầu tư tổ chức lập hồ sơ thiết kế và dự toán bước thiết kế sau thiết kế cơ sở để triển khai xây dựng, lắp đặt thiết bị, dự kiến hoàn thành hệ thống ITS và các trạm thu phí đồng thời với tuyến đường bộ cao tốc khi đưa vào khai thác trong năm 2025. 

Giảm tai nạn, ùn tắc nhờ ITS

Hệ thống ITS là việc ứng dụng kỹ thuật công nghệ để liên kết con người, hệ thống đường giao thông và các phương tiện đang lưu thông. Qua đó, phục vụ cho việc ra quyết định của người tham gia giao thông, cơ quan quản lý giao thông, góp phần giảm tai nạn, ùn tắc giao thông.

Hệ thống ITS bao gồm: bảng điện tử, camera giám sát tự động cung cấp thông tin về tình trạng tuyến đường, mật độ xe, sự cố… giúp lái xe kịp thời nắm bắt. Khi sự cố hoặc tai nạn xảy ra, trung tâm xử lý dữ liệu có thể phát hiện và điều phối kịp thời lực lượng cứu hộ đến hiện trường.

Đồng thời đưa ra cảnh báo đảm bảo an toàn đối với các tài xế nội tuyến và liên tuyến. Cung cấp hình ảnh cho cơ quan chức năng để xử lý các hành vi vi phạm giao thông trên cao tốc.

Theo PGS.TS Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu GTVT Đại học Việt Đức, trong bối cảnh chiều dài đường cao tốc đang lớn dần, việc đầu tư đồng bộ hệ thống ITS với đường cao tốc là rất cần thiết.

"Ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo trong giám sát, quản lý khai thác, điều tiết dòng xe là hết sức cần thiết. Hệ thống ITS cũng giúp giám sát phát hiện và xử phạt hành vi vi phạm trên cao tốc kịp thời. Điều này có ý nghĩa lớn với việc đảm bảo ATGT và kéo giảm tai nạn. Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ hơn hệ thống ITS để đảm bảo hiệu quả và nâng cao tính an toàn trên các tuyến cao tốc", PGS.TS Vũ Anh Tuấn nói. 

Đồng quan điểm, ông Đỗ Bá Dân, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Trí Nam chia sẻ, hệ thống ITS có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả khai thác các tuyến đường cao tốc.

"Để có thể đầu tư hệ thống ITS có tính bền vững, lâu dài, việc làm chủ công nghệ và chia sẻ dữ liệu liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các lực lượng chuyên ngành và giữa các tuyến cao tốc là vấn đề cần xem xét", ông Dân nói.