Từ con số 0 tròn trĩnh…
Năm 1989, tỉnh Quảng Ngãi chính thức được tái lập, những khó khăn bao trùm, trong đó “bí” đường ra biển là rào cản trong công cuộc tái thiết.
Hồi tưởng lại chuyện mở đường ra biển, nguyên Giám đốc Sở GTVT Cao Xuân Thủy cho biết: “Thời điểm vừa tách tỉnh, khó khăn tràn ngập, anh em ngành GTVT đã thảo luận, bàn bạc xây dựng kế hoạch, chờ cơ hội thuận lợi thì trình Ban thường vụ Tỉnh ủy xin ký kiến xây dựng cảng biển. Lúc đó, công tác tổ chức chưa ổn định và ngân sách rất hạn hẹp. Nếu trình không đúng thời điểm dễ bị loại”.
Thi công, xây dựng cảng Sa Kỳ vào năm 1992 (Ảnh: Tư liệu cảng Sa Kỳ)
Theo ông Thủy, hồi đó nhiều cán bộ nhận thấy muốn thay đổi chỉ có một cách là xây dựng bằng được cảng biển. Tất cả chờ đợi và cuối cùng cũng có cơ hội để trình bày ý tưởng mở cảng Sa Kỳ tại cuộc họp do Tỉnh ủy tổ chức.
Dù bản phác thảo xây dựng cảng rất chỉn chu, song tại các cuộc họp sau đó, con số đồng thuận chiếm tỷ lệ thấp. Phần lớn cho rằng xây dựng cảng tốn kém, khu vực này nước nông, sẽ không hiệu quả. Ngân sách eo hẹp cần tập trung để làm các việc cấp thiết hơn...
Những lời “bàn ra” như muốn đánh gục ý chí của những cán bộ ngành GTVT Quảng Ngãi thời bấy giờ. Thế nhưng, bằng quyết tâm và sự kiên định, cuối cùng ý tưởng cũng được Tỉnh ủy Quảng Ngãi thông qua.
Ông Thủy kể, trước năm 1989, trung tâm tỉnh lỵ Nghĩa Bình nằm ở TP Quy Nhơn, nên phần lớn hoạt động đầu tư chủ yếu ở khu vực tỉnh Bình Định ngày nay. Còn phía Bắc tỉnh chỉ được đầu tư ở một mức độ nhất định.
Riêng cảng Quy Nhơn phủ sóng cả khu vực miền Trung, nên các khu vực cửa biển có lợi thế để xây cảng biển như: Sa Huỳnh, Mỹ Á, Sa Kỳ, Dung Quất... chưa được tính đến. Điều đó dẫn đến hệ thống cảng biển của Quảng Ngãi sau ngày tái lập chỉ là con số 0 tròn trĩnh.
“Trước năm 1989, không có bất kỳ một kế hoạch nào xây dựng cảng biển từ Sa Huỳnh cho đến Khe Hai. Một tỉnh có bờ biển dài 130km mà không có đường ra biển là một thất bại”, ông Thủy hồi tưởng.
Ngày thi công, tối canh sóng
Vị trí lạch nước sâu tiếp giáp giữa sông và biển tạo nên cảng biển Sa Kỳ. Để mở được luồng hình thành cảng, tỉnh Quảng Ngãi đã sử dụng 5 tấn thuốc nổ TNT để bóc dỡ 8.000m3 đá
Sau khi Tỉnh ủy Quảng Ngãi “gật đầu” đồng ý, các cán bộ ngành GTVT Quảng Ngãi lại tất tả bắt tay vào xây dựng dự thảo thiết kế, trong khi phương tiện kỹ thuật, trình độ hạn chế, còn tại khu vực cảng Sa Kỳ hoang sơ.
Qua khảo sát ban đầu, tầng đáy là lớp đá rất lớn, mực nước trung bình chỉ khoảng 2m, vào các đợt triều xuống có điểm đá tảng nổi lên trên mặt nước.
“Trong khi anh em đang cố gắng khảo sát cho thật kỹ trước khi trình thì Tỉnh ủy chỉ đạo bằng mọi giá phải làm, đáp ứng cho tàu 1.000 tấn cập cảng. Vừa mừng vừa lo. Ngoài anh em kỹ sư của Sở GTVT, chúng tôi xin ý kiến cho mời đoàn chuyên gia của Bộ GTVT vào khảo sát. Nhờ đó mọi việc mới được tiến hành hanh thông”, ông Thủy nhớ lại.
Với các cán bộ, kỹ sư tham gia quản lý, thi công thì để có cảng Sa Kỳ như hôm nay là cả một quá trình “ngày thi công, tối canh sóng” của hàng trăm con người nơi cửa biển.
Đã 30 năm trôi qua, nhưng trong ký ức ông Đỗ Thanh Duy, nguyên Phó giám đốc Công ty Vận tải biển Quảng Ngãi, đó là kỷ niệm không thể nào quên.
Ông Duy cho biết, sau gần một năm nghiên cứu, khảo sát, ngụp lặn dò tìm đáy biển, ngày 18/5/1990, công trình cảng Sa Kỳ chính thức khởi công.
Phương án thi công chính là dùng tàu hút bùn nạo vét lớp bùn đất bên trên, sau đó dùng gầu ngoạm của xe cẩu đặt trên xà lan tự hành nạo vét lớp đất, đá cứng bên dưới và kết hợp dùng thuốc nổ để phá đá.
Có những vị trí địa chất phức tạp nhà thầu phải thi công kết hợp cả cơ giới lẫn thủ công. Rồi hai bên luồng cảng là khu dân cư, trên bến tàu thuyền của ngư dân thường xuyên ra vào neo đậu nên kế hoạch nổ mìn, phá đá cũng rất gian nan.
“Khó khăn nhất là quá trình thi công cầu tàu gặp phải đá vỉa, nên phải nhờ Viện Khoa học kỹ thuật giao thông cử đoàn vào xử lý. Bên cạnh đó, nguồn vốn thiếu hụt, việc cung ứng vật liệu nổ không đảm bảo, thời tiết bất lợi, việc thông luồng chậm hơn so với dự kiến ban đầu”, ông Duy cho hay.
Với những cán bộ, kỹ sư từng “ăn trên sà lan, ngủ trên bến cảng” thì công trình cảng Sa Kỳ là một kỷ niệm khó quên, biết bao mồ hôi, nước mắt và cả máu của họ đã đổ xuống.
Nhưng sau tất cả, họ đã ôm nhau òa lên trong niềm hạnh phúc tột độ khi vào ngày 17/9/1991, luồng cảng mở cửa cho chiếc tàu đầu tiên mang tên Ba Tơ, trọng tải 442 tấn vào cảng bốc dỡ hàng.
Mở ra vận hội mới
Cửa biển cảng Sa Kỳ nhìn từ đất liền, nơi đánh dấu cột mốc tiến ra đại dương của Quảng Ngãi
Ngày 15/11/1993, cảng Sa Kỳ chính thức được đưa vào khai thác, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đối với ngành vận tải biển của Quảng Ngãi, khi tỉnh này chính thức phá thế cô lập và đã có cho riêng mình cảng biển quan trọng.
Bài toán tìm đường ra biển đã được giải, từ đấy những kế hoạch, mục tiêu trong xây dựng của Quảng Ngãi đã không còn bó buộc trong việc phải “đi nhờ” cảng Quy Nhơn hoặc cảng Đà Nẵng, rồi sau đó trung chuyển về bằng đường bộ như trước.
Những con tàu tải trọng từ 1.000 tấn trở lại lần lượt cập cảng, mở ra vận hội mới cho tỉnh Quảng Ngãi trong xuất, nhập khẩu hàng hóa.
Với các cán bộ từng công tác trong ngành GTVT, công trình cảng Sa Kỳ còn mang một xứ mệnh lớn lao khác khi chính thức trở thành “cảng quốc tế” trong việc giúp đỡ các tỉnh phía Nam nước bạn Lào xuất, nhập khẩu hàng hóa.
Ông Thủy cho hay, khi chưa có cảng Dung Quất, cảng Sa Kỳ đóng vai trò là nơi xuất, nhập khẩu các mặt hàng, sản phẩm của tỉnh, “chia lửa” tiếp nhận hàng hóa của các tỉnh phía Nam nước bạn Lào.
Đặc biệt là tỉnh Champasak, địa phương kết nghĩa với Quảng Ngãi nhưng không có bờ biển. Hàng trăm chuyến hàng của nước bạn Lào đã thông quan qua cảng Sa Kỳ.
“Đây là công trình không chỉ mang ý nghĩa mở đường ra biển của Quảng Ngãi mà còn mang tính đối ngoại, mang sứ mệnh cao cả của tình bang giao quốc tế”, ông Thủy nói.
Phương tiện thủy tấp nập đi lại, ra vào cảng Sa Kỳ
Sau 30 năm kể từ ngày khánh thành, cảng Sa Kỳ đang dần khẳng định mình trên bản đồ hàng hải Việt Nam. Việc đầu tư, duy tu bảo dưỡng và nâng cấp những hạng mục căn bản của cảng trong thời gian qua đã góp phần đáp ứng tốt hơn nhu cầu đi lại của du khách, giúp doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư những chiếc tàu cao tốc trị giá hàng triệu USD.
Giám đốc Ban Quản lý cảng và cảng vụ đường thủy nội địa Quảng Ngãi Nguyễn Hữu Đoan cho hay: “Sau 30 năm hình thành, cảng Sa Kỳ là công trình không chỉ mang ý nghĩa về giao thông mà cảng Sa Kỳ còn mang trong mình một ý chí khác. Ý chí vươn ra biển lớn của những hùng binh Hoàng Sa năm xưa”, ông Đoan nhấn mạnh.
Ngày 18/11/2005, UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành quyết định về việc sử dụng cầu cảng Sa Kỳ và Lý Sơn tiếp nhận phương tiện thủy nội địa vận chuyển hành khách, hàng hóa tuyến Sa Kỳ - Lý Sơn và ngược lại.
Năm 2015, UBND tỉnh tiếp tục đầu tư nâng cấp, mở rộng cầu cảng Sa Kỳ đạt chiều dài 106m bảo đảm năng lực cùng lúc tiếp nhận 2 tàu khách và 1 tàu hàng cập bến, đồng thời khánh thành đưa vào sử dụng nhà ga hành khách cảng Sa Kỳ khang trang, hiện đại.
Tuyến du lịch Sa Kỳ - Lý Sơn dần hình thành và phát triển, mỗi năm thu hút hàng trăm nghìn khách du lịch trong và ngoài nước tham quan đảo Lý Sơn.
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận