“Đòn bẩy” phát triển vận tải thuỷ Việt Nam với Lào, Campuchia

Hợp tác toàn diện, phát triển vận tải

Cục Đường thủy nội địa VN cho biết, trong chương trình chuyến thăm chính thức nước CHDCND Lào của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone đã chứng kiến lễ ký kết 10 văn kiện hợp tác, trong đó có bản Thỏa thuận hợp tác toàn diện trong lĩnh vực GTVT đường thủy giữa Bộ GTVT Việt Nam và Bộ Công chính và Vận tải Lào.

Bản Thỏa thuận được ký kết là kết quả nỗ lực hợp tác trong suốt gần ba năm qua giữa Bộ Công chính và Vận tải, Cục Vận tải thủy Lào và Bộ GTVT, Cục Đường thủy nội địa VN. Cùng đó là nỗ lực của các cơ quan liên quan trong lĩnh vực GTVT đường thủy Việt Nam như Cục Hàng hải VN, Cục Đăng kiểm VN và Trường Đại học Hàng hải VN.

Trước đó, để hoàn thiện bản dự thảo Thỏa thuận, đoàn công tác Cục Đường thủy nội địa VN cũng đã làm việc với Sở GTVT Luang Prabang và khảo sát thực tế các tuyến sông: Mê Công, Nam Khan và sông Tà Ngòn; Thăm và làm việc tại cảng thủy Luang Prabang, cảng cạn Tha Na Leng - Vientiane Logistics Park và cảng thủy Vientiane (Km4).

Kết quả khảo sát cho thấy, về tổng quan, hệ thống GTVT đường thủy của Lào có tuyến sông Mê Công là tuyến đường thủy chính với hơn 1.800 km chảy qua lãnh thổ, trong đó có gần 1.000 km khai thác vận tải, với 29 cảng, hơn 500 phương tiện chở hàng, hơn 4.000 phương tiện chở khách.

Một số khu vực có tiềm năng lớn kết nối logistics với Việt Nam như khu vực cảng thủy Viêng Chăn, là cảng sông miền Trung của Lào, phía đông bắc của sông Mê Công. Cảng được kết nối với cảng Vũng Áng của Việt Nam thông qua tuyến đường sắt Lào - Việt. Đây là dự án đường sắt được đề xuất nhằm thúc đẩy hơn nữa tham vọng của Lào trở thành một trung tâm hậu cần khu vực. Cảng Vũng Áng, Hà Tĩnh giáp với các tỉnh Bolikhamsai và Khammouane của Lào sẽ cho phép Lào tiếp cận quan trọng đến Biển Đông cũng như các thị trường lớn Hàn Quốc, Nhật Bản, cùng những thị trường khác.

Tiềm năng GTVT đường thủy của Lào lớn, cơ hội mở rộng kết nối, hợp tác với Việt Nam. Tuy nhiên, nguồn lực cả về nhân lực, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị... còn nhiều hạn chế.

Do vậy, Thỏa thuận hợp tác toàn diện vừa ký kết sẽ góp phần giúp hỗ trợ phía Lào giai đoạn 2022 - 2027 trong các hoạt động GTVT đường thủy gồm: Trao đổi chuyên môn, kiến thức, đào tạo nhân lực, hoàn thiện hệ thống pháp lý, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn, công tác đăng ký, đăng kiểm, quản lý khai thác cảng, bến, logistics và các nội dung liên quan khác; Tạo thuận lợi cho vận tải hàng hóa của Lào xuất nhập khẩu qua hệ thống các cảng biển, cảng thủy nội địa của Việt Nam.

Với việc triển khai thực hiện Thỏa thuận này không chỉ hỗ trợ phía Lào trong lĩnh vực GTVT đường thủy nội địa mà còn qua đó thúc đẩy vận tải, logistics qua biên giới giữa hai nước.

Tạo thuận lợi vận tải thủy Việt Nam - Campuchia

Theo đại diện Cục Đường thủy nội địa VN, Việt Nam kết nối tuyến sông và ven biển với nhiều quốc gia láng giềng như Trung Quốc, Lào, Campuchia..., mở ra cơ hội hợp tác, thúc đẩy vận tải đường thủy qua biên giới, đem lại hiệu quả, lợi ích kinh tế - xã hội cho các nước.

Thời gian qua, Việt Nam đã chủ động, tích cực thúc đẩy các hợp tác quốc tế trong lĩnh vực GTVT đường thủy nội địa.

Trong đó, với Campuchia, từ năm 2009 hai nước đã ký kết Hiệp định về vận tải thủy (Hiệp định), có hiệu lực năm 2011, nhằm thiết lập khung pháp lý cho việc thực hiện tự do giao thông thủy có hiệu quả trên Hệ thống sông Mê Công vì sự phát triển bền vững lưu vực sông, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động giao thông thủy quá cảnh và qua biên giới trên các tuyến đường thủy quy định.

Từ khi Hiệp định có hiệu lực, hai nước đã làm thủ tục cho gần 78 nghìn lượt phương tiện, hơn 406 nghìn lượt thuyền viên, gần 20 triệu tấn hàng hóa và gần 1,3 triệu lượt hành khách thông qua, góp phần phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội và hữu nghị giữa hai nước. Hàng hóa thông qua tuyến ngày càng tăng, riêng hàng container thông qua tuyến tăng trung bình 20%/năm. Năm 2021 đạt gần 350.000 Teus và hơn 800.000 tấn hàng lỏng, hàng rời; Năm 2022 đạt gần 400.000 Teus và gần 1.000.000 tấn hàng lỏng, hàng rời.

Lượng hàng thông qua tuyến này, hàng năm đem lại công việc cho người lao động và nguồn lợi khoảng 60 triệu USD/năm cho các doanh nghiệp vận tải thủy, doanh nghiệp xếp dỡ của Việt Nam.

Cục Đường thủy nội địa VN xác định đây là một trong các tuyến vận tải thủy quan trọng, không chỉ góp phần tăng cường giao thương, quan hệ hợp tác hai nước mà còn phục vụ thiết thực cho doanh nghiệp, phát triển kinh tế. Vì vậy, những năm qua, Cục luôn chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao thông thủy giữa hai nước.

Điểm sáng về kết quả trong 2 năm qua, đó là đã kiến nghị Bộ Tài chính ban hành Thông tư 74/2021/TT-BTC ngày 27/8/2021, theo đó phương tiện thủy nội địa hoạt động vận tải trên các tuyến đường thủy theo Hiệp định khi vào, rời khu vực hàng hải thực hiện nộp phí, lệ phí theo mức phí, lệ phí đường thủy thay vì mức phí lệ phí hàng hải quốc tế, vì thế thấp hơn 10 đến 11 lần so với mức phí cũ.

Cùng đó, kiến nghị TP.HCM về mức thu phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển trên địa bàn thành phố. TP.HCM đã ban hành Nghị quyết, theo đó, kể từ ngày 1/8/2022 miễn thu phí đối với hàng tạm nhập tái xuất, hàng tạm xuất tái nhập, hàng gửi kho ngoại quan, hàng quá cảnh, hàng chuyển khẩu, hàng xuất khẩu, hàng nhập khẩu được vận chuyển vào cảng và rời cảng bằng phương tiện thủy nội địa hoạt động trên các tuyến đường thủy theo Hiệp định giữa Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam và Chính phủ Hoàng gia Campuchia về vận tải đường thủy.

Các quy định này đã tạo thuận lợi rất lớn cho doanh nghiệp vận tải thủy, giảm chi phí logistics nói chung, qua đó góp phần thu hút hàng hóa trên tuyến.

“Năm 2023 và các năm tiếp theo, Cục Đường thủy nội địa VN tiếp tục triển khai hiệu quả công tác hợp tác quốc tế lĩnh vực đường thủy, nhất là hợp tác với Campuchia về giao thông vận tải đường thủy theo Hiệp định về vận tải thủy giữa hai nước và hợp tác toàn diện về GTVT đường thủy với Lào. Đồng thời đẩy mạnh thực hiện các dự án trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Úc (dự án A4T), dự án Mê Công - Lan Thương... Qua đó, thúc đẩy hợp tác quốc tế để tạo thuận lợi, phát triển vận tải thủy”, đại diện Cục Đường thủy nội địa VN cho hay.

Bà Võ Thị Ánh Xuân giữ quyền Chủ tịch nước