Dũng “khùng” và những dự án rợn người cảnh báo giao thông

Du khách không rời mắt khỏi các tác phẩm trưng bày của Dũng “khùng“

Nhưng nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Văn Mỹ (nghệ danh Mỹ Dũng, Sơn Trà, Đà Nẵng) chỉ mỉm cười, bảo “mình làm nghệ thuật, cốt hướng đến cái nhân sinh”.

“Thân phận” biển báo

Bộ râu tóc vốn lù xù đậm chất nghệ sĩ của lão nay lại càng rối hơn. Lão chạy như con thoi khắp 16 tác phẩm ảnh và nghệ thuật tại triển lãm “Biển báo” những tuần cuối năm 2014 tại Đà Nẵng. Mỗi khi có cá nhân, hay đoàn khách nào đến tham quan, là lão lại liến thoắng, như cố diễn giải hết cái ý sâu xa sau từng khung hình, khối vật thể tưởng chừng “rối rắm”.

Hai bó bia cột chặt hình vuông xếp chồng bên trên là loằng ngoằng các loại dây truyền nước, dụng cụ y tế. Phía dưới, đủ các loại chai rượu to nhỏ. Cái đứng, nằm, cái được bó quanh bằng vỏ lốp xe. Lão Dũng gọi nó là “hiệu ứng bia, rượu”.

Rõ ràng là bia, rượu đập vào mắt rồi, còn “hiệu ứng” thì lão đăm chiêu lý giải: TNGT đang trở thành mối lo thường trực, nhiều khi còn khủng khiếp hơn cả các đại dịch. Mà, nguyên nhân chủ yếu là do người điều khiển phương tiện lạm dụng rượu, bia mất kiểm soát khi tham gia giao thông. “Bia, rượu nó bó lấy bánh xe như thế kia thì chạy sao nổi, sao an toàn?”, lão hỏi xoáy.

Bia, rượu, dụng cụ y tế, những thứ tưởng chừng chẳng liên quan gì với nhau, thế mà nhờ “hiệu ứng” Dũng khùng dường như lại có mối liên hệ nhân - quả. Thế mới lạ!

Tiếng còi đủ loại âm thanh sau cái lồng sắt khiến người xem giật mình. Nghệ sỹ Mỹ Dũng tỉ mẩn góp nhặt đủ loại còi lớn, bé, cột thành bó rồi đặt giữa lồng xoay đủ hướng. “Tiếng còi”- nghệ thuật sắp đặt của lão, sau bia, rượu - như gợi nhắc những thứ đang được người đi đường dùng “vô tội vạ”.

Lão chia triển lãm thành hai phần âm - dương, cho cả người sống và người chết. Một dấu hỏi lớn được cách điệu từ 100 đòn gánh sơn đen - trắng, cùng những chiếc đèn hoa đăng. Lão bảo: Ý tưởng hình hài sau những lễ cầu siêu cho nạn nhân tử vong vì TNGT. Đòn gánh bởi người chết “gánh” những cái chết oan uổng, không hiểu tại sao mình gặp nạn. Trong khi những người sống “gánh” những hậu quả đau thương, tổn thất. Giữa không gian lập lòe ánh nến hoa đăng, những đòn gánh như chiếc bài vị in hình “dấu hỏi” khắc khoải...

Lão Dũng đặt tên cho triển lãm của mình là “Biển báo”, còn tôi gọi thêm “thân phận”. Bởi, sau mỗi tác phẩm đó là những “câu chuyện biết nói”, là số phận không của bất cứ ai, mà là vấn đề xã hội. Lão bộc bạch: Không hẳn ai nhìn cũng hiểu ngay ẩn ý nhưng hiểu rồi thì thành ám ảnh.

Như hình ảnh “thật-giả”, ma-nơ-canh đội mũ bảo hiểm (MBH) thật, còn người thật đội MBH giả và kèm theo đó là những hình xếp chồng các nạn nhân chấn thương sọ não. Hay chuyện xe quá tải đang tiềm ẩn nguy cơ mất ATGT, phá hoại môi trường; rồi mặt trái thời đại công nghệ thông tin, khi người ta chỉ chú trọng vào công nghệ, thế giới ảo, mà quên mất cái cách ứng xử văn hóa khi tham gia giao thông…

“Ám ảnh” giao thông

Quê gốc “quận Ba”, lão Dũng học hết lớp 11 rồi nghỉ ngang, theo học vài “ngón” chụp ảnh dạo, rồi bén duyên với nghiệp nhiếp ảnh. Từ đó, lão quăng mình vào nghề ảnh. Nghệ thuật sắp đặt, lão tự nhận mình “mù chữ”. Thấy hình ảnh nhiều không nói hết ẩn ý, lão mày mò, tự học thêm “món” sắp đặt, để kết hợp tạo dấu ấn riêng cho mình.

Những lần tham dự các giải thưởng quốc tế, ngược xuôi nước ngoài, lão ít để ý chuyện nghệ thuật bằng việc ngạc nhiên thấy cách người dân điều khiển phương tiện tham gia giao thông văn minh, trật tự. Suy người, ngẫm ta, những “ám ảnh” về hạn chế văn hóa giao thông càng thôi thúc lão phải làm gì đó góp phần tác động đến ý thức, hành động của người dân.

Lão bộc bạch: Chứng kiến vụ TNGT do người dân chủ quan, tai nạn xảy ra người thân gánh hậu quả; hay chuyện người nước ngoài muốn qua đường ở Việt Nam phải giơ hai tay “đầy khẩn khoản”, rồi khi bước sang đường họ vui như vừa “thoát nạn”… Hình ảnh đời thường lặp đi lặp lại, thành nỗi “ám ảnh” với lão. Cứ thế cả chục năm trời, lão miệt mài xây dựng ý tưởng, vay góp tiền hình hài “ám ảnh” giao thông của mình.

Năm 2012, lão khai trương “dự án” quán cà phê Biển Báo (Sơn Trà). Khuôn viên quán la liệt đủ loại lốp xe, biển báo, tay lái, xích… Cà phê quán lão ngon thật. Nhưng khách đến đa phần bởi sự hiếu kỳ. Quán “ngốn” cạn túi lão 200 triệu đồng. Tiền kinh doanh chưa đủ lấy số vốn đầu tư, lão lại “ném” vào ý định triển lãm.

Mòn gót ở các tiệm thu mua phế liệu, sửa xe trên địa bàn, lão lân la đến đủ các hãng phụ tùng ô tô, xe máy để sưu tầm còi xe, xe cũ, biển số… Hơn hai năm trời, lão chính thức hoàn thành 16 tác phẩm ảnh, nghệ thuật sắp đặt, với tổng số tiền lên đến 250 triệu đồng. “Chỉ riêng tác phẩm hiệu ứng bia rượu ngót nghét 20 triệu đồng. Tiền mình bỏ ra ai chẳng xót. Nhưng nhìn những hậu quả do TNGT ở ngoài, mình càng đắng lòng hơn”, lão Dũng nói.

Con mắt nghệ sĩ nhìn đời qua lăng kính nghệ thuật. Nhưng lão tâm niệm nghệ thuật không phải chỉ “vị nghệ thuật” mà nghệ thuật phải “vị nhân sinh” phản ánh kịp thời hơi thở, nhức nhối đời sống xã hội, để góp tiếng nói cảnh tỉnh.

Họa sĩ Trần Thị Cúc, vợ lão cho biết: Cùng làm nghệ thuật với nhau, nhưng “sống chết” như ổng thì mình chịu. Người ta đồ rằng, lão “gác” lại chuyện gia đình thì dễ nhưng để bỏ được với “ám ảnh” của mình chắc lão chẳng làm được. Bất cứ va đập, hiện tượng, sự kiện nào nổi cộm lão đều chuyển tải dưới những thông điệp mới. Như bức hình cô giáo, học trò bơi qua sông, vụ sập cầu treo Chu Va, hay tàu cá Đà Nẵng Đna-90152 của bà Hoa bị tàu Trung Quốc đâm chìm, lão đưa ra thông điệp mới về nguy cơ mất an toàn giao thông hàng hải…

“Sau triển lãm Đà Nẵng, tôi sẽ tiếp tục đưa ra Hà Nội và vào TP Hồ Chí Minh. Ở bất cứ đâu: Trường học, công sở… nếu đón nhận tôi sẵn sàng đến triển lãm”, lão Dũng nói. Nhiều người dân, khách tham quan đề nghị cơ quan chức năng thành phố nên có phòng lưu giữ, để trưng bày tác phẩm mang tính nghệ thuật, giáo dục cao về ATGT này.

Khen tặng "cha đẻ" biển báo giao thông "siêu độc" trên QL1A