Giới trẻ sợ cưới, lười đẻ vì giá nhà tăng cao

Ngại kết hôn do nỗi lo "cơm áo, gạo tiền"

VARS cho biết, ngày càng nhiều người trẻ lựa chọn cuộc sống độc thân, không kết hôn, sinh con hay lựa chọn lối sống DINK (Double Income, No Kids - thu nhập nhân đôi, không con cái). Lối sống này đã xuất hiện tại Việt Nam. Tỷ lệ sinh ở Việt Nam đang có xu hướng giảm.

Theo Tổng cục Thống kê (GSO), trong khoảng hơn 30 năm qua, xu hướng hôn nhân và mức sinh ở nước ta thay đổi rất lớn. Tuổi kết hôn tăng mạnh, tỷ lệ kết hôn giảm, mức sinh giảm 1/2 trong hơn 30 năm qua. Theo đó, từ năm 1989-2023, trung bình độ tuổi kết hôn lần đầu của nam từ 24,4 và nữ là 23,2, độ tuổi này đã tăng lên 29,3 tuổi với nam và 25,1 đối với nữ vào năm 2023. Tỉ lệ người độc thân có xu hướng tăng nhanh, từ 6,23% năm 2004 lên 10,1% năm 2019.

Xu hướng không muốn hoặc sinh một con đang lan rộng trong các đô thị, nhất là những thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM. Mức sinh cũng giảm rõ rệt, từ 3,8 con vào năm 1989 xuống dưới 2 con vào năm 2023. Giai đoạn 2013-2023, trung bình mỗi năm dân số Việt Nam chỉ tăng khoảng 1 triệu người. Tại TP.HCM, tháng 7 vừa qua cho thấy, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu là 30,4, mức kỷ lục tại Việt Nam. Số con trung bình của một phụ nữ thành phố trong độ tuổi sinh đẻ là 1,32.

VARS cho rằng, có nhiều lý do dẫn đến lựa chọn này, nhưng chủ yếu bắt nguồn từ vấn đề tài chính. Một khảo sát 400.000 bạn trẻ gần đây cho thấy, 62% trong số đó chọn kết hôn sau 30 vì nỗi lo về cơm áo gạo tiền, trong đó đặc biệt là nỗi lo giá nhà. Giá nhà ngày càng tăng cao, kéo theo giá thuê nhà ở cũng tăng cao, gây áp lực đến chi phí sinh hoạt của người dân. 

Nhiều người trẻ có suy nghĩ phải mua được nhà trước khi kết hôn hoặc sinh con, nhưng do giá nhà đất hiện nay tăng vọt, nên họ phải cày ngày, cày đêm để có thể mua nhà cho bằng được mà bỏ qua thời điểm vàng để lập gia đình, sinh con. Tiền thuê nhà, sinh hoạt hàng tháng nuốt gần hết lương khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ chỉ dám sinh 1 con hoặc trì hoãn việc sinh con.

Ưu đãi nhà ở với vợ chồng sinh đủ 2 con

VARS cho biết TP.HCM, nơi có giá nhà cao nhất cả nước, cũng đang là thành phố có độ tuổi kết hôn trễ nhất và mức sinh thấp nhất cả nước. Từ năm 2019, giá nhà TP.HCM tăng trưởng chậm lại, thì Hà Nội lại liên tục tăng. Đến thời điểm hiện tại, mặt bằng giá tại Hà Nội tiệm cận 60 triệu/m2, sát mức giá ghi nhận được tại TP.HCM. Độ tuổi kết hôn tại Hà Nôi cũng đang ngày càng cao với mức sinh giảm sút.

Để thúc đẩy kết hôn trước 30 tuổi và khuyến khích sinh con, VARS cho rằng, cần triển khai các biện pháp hiện đã có và nghiên cứu, xây dựng các chính sách khuyến khích rõ ràng hơn như ưu tiên hỗ trợ mua nhà ở xã hội một lần đối với cặp vợ chồng đã sinh đủ hai con. Tăng nguồn cung nhà ở xã hội tại đô thị, Nhà nước cần nghiên cứu các chính sách can thiệp để phát triển nhà ở thương mại vừa túi tiền.

VARS dẫn chứng một số chính sách ưu đãi ở các nước phát triển nhằm hướng tới thúc đẩy kết hôn và sinh con như: Nhật Bản hỗ trợ các cặp đôi mới kết hôn 600.000 yên (hơn 130 triệu đồng) để trang trải chi phí mua/thuê nhà mới, tiền đặt cọc, tiền chìa khóa, phí dịch vụ thông thường, phí môi giới, chi phí chuyển đến nơi ở mới và chi phí trả cho công ty chuyển nhà và người vận chuyển.

Tại thành phố Busan, Hàn Quốc, các cặp vợ chồng son sẽ nhận 30 triệu won (khoảng 550 triệu) để đặt cọc mua nhà hoặc 800.000 won (hơn 14 triệu) mỗi tháng tiền trợ cấp thuê nhà trong 5 năm. Còn tại nước có giá nhà cao nhất châu Á - Singapore, các cặp vợ chồng trẻ có thể nhận được trợ cấp nhà ở lên tới 80.000 SGD (khoảng 1,5 tỷ). Riêng nhóm mua nhà lần đầu là vợ chồng trẻ hoặc gia đình có con sẽ được ưu tiên khi có căn hộ mới.