Hà Nội cần làm gì để thu phí vỉa hè?

Nhiều vị trí vỉa hè vẫn bị chiếm dụng

Ghi nhận của PV Báo Giao thông, sau nhiều tháng hô hào dẹp vỉa hè, đến nay trên nhiều tuyến đường phố bắt đầu tái diễn tình trạng vỉa hè lại bị chiếm dụng.

Ở đường Tố Hữu (Nam Từ Liêm), phủ kín hai bên vỉa hè là cây cảnh, các đồ trang trí phục vụ Tết.

Là người thường xuyên đi lại trên tuyến đường Chị Nguyễn Tuyết Mai (Hà Đông, Hà Nội) bày tỏ bức xúc: "Trước đây di chuyển qua đoạn hầm chui Lê Văn Lương là tôi có thể thư thả về nhà, khỏi lo tắc đường. Nhưng những ngày gầy đây, lưu thông ở tuyến đường này rất mệt mỏi. Ùn tắc kéo dài về đến tận toà nhà nơi tôi sinh sống ở khu đô thị Nam Cường. Nguyên nhân do hai bên vỉa hè bị chiếm dụng để kinh doanh, có nhiều người dừng đỗ lộn xộn dưới lòng đường để mua bán".

Trên vỉa hè đường Nguyễn Trãi (Thanh Xuân) tình trạng chiếm dụng vỉa hè cũng diễn ra khi các hộ kinh doanh bày biện đồ đạc phủ kín cả đường đi bộ.

Khu vực trường Đại học GTVT vỉa hè đang trở thành nơi buôn bán các đồ ăn nhanh, trà đá cho sinh viên và người dân khu vực.

Thống kê của TP Hà Nội cho thấy, có khoảng 6,2% tuyến đường còn tình trạng lấn chiếm lòng đường, khoảng 22,4% tuyến phố có tình trạng hè phố bị khai thác, sử dụng trái phép để kinh doanh hoặc trông giữ xe.

Trung tướng Nguyễn Hải Trung - Giám đốc Công an TP Hà Nội, đánh giá tình trạng lấn chiếm vỉa hè chưa được giải quyết triệt để do đây là nguồn thu nhập chính của bộ phận không nhỏ người dân gắn với kinh doanh trên hè phố, quen thuộc với văn hóa vỉa hè.

Đồng thời, nhu cầu dừng đỗ phương tiện cá nhân bao gồm ô tô của người dân rất lớn, trong khi hạ tầng chưa đáp ứng. Việc này dẫn đến tình trạng phương tiện đỗ, dừng không đúng nơi quy định. Vì thế, cần tính toán bến đỗ, tuyến đỗ và giải bài toán kinh tế của các hộ dân gắn với bảo đảm văn minh đô thị.

Cho thuê vỉa hè trên 10 tuyến phố

Theo thông tin của Báo Giao thông, UBND quận Hoàn Kiếm đề xuất thí điểm giai đoạn 1 cho thuê kinh doanh ở 10 tuyến phố với 36 vị trí.

Trước mắt, trong giai đoạn 1 sẽ thí điểm thêm 15 vị trí trên 5 tuyến phố trong không gian đi bộ: Đinh Tiên Hoàng, Hàng Khay, Hàng Bài, Nguyễn Xí, Lê Thái Tổ (nhằm phục vụ người dân trong không gian đi bộ và hạn chế các vi phạm về hàng rong trong không gian đi bộ).

Cùng đó thí điểm 21 vị trí trên 5 tuyến phố ngoài không gian đi bộ gồm: Lý Thường Kiệt, Phan Chu Trinh, Bà Triệu, Lê Phụng Hiểu, Ngô Quyền. Diện tích sử dụng tạm thời tính từ mặt nhà ra 2m; chỉ cho các chủ nhà công trình mặt phố tại vị trí trên thuê để kinh doanh mặt hàng đang kinh doanh.

Giai đoạn 2, quận Hoàn Kiếm dự kiến đề xuất bổ sung các tuyến phố cho thuê vỉa hè tại khu vực phố cổ Hà Nội. Đó là một số tuyến phố giáp chợ, không là trục giao thông chính, vỉa hè đủ rộng từ 3m trở lên. Các hộ mặt phố được thuê hè để kinh doanh với bề rộng 1m, ngang bằng mặt nhà và phải đảm bảo lối đi cho người đi bộ (đối với những nơi chưa có cửa hàng kinh doanh thì chưa cho thuê vỉa hè).

Được biết, UBND TP Hà Nội đã giao Sở Xây dựng xây dựng Đề án quản lý vỉa hè để áp dụng chung cho các quận nội thành.

Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Mạc Đình Minh cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thường trực Thành ủy, UBND TP đã ban hành quyết định về việc thành đề án đang được dự thảo và lấy ý kiến của thành viên tổ soạn thảo, cũng như quận, huyện.

"Ban soạn thảo sẽ lên đề cương và thống nhất nguyên tắc chung khi soạn thảo. Sau khi báo cáo và được Thành ủy, UBND TP Hà Nội thông qua, tổ soạn thảo mới tính toán tiếp về thời gian, tiến độ cụ thể để triển khai đề án này", ông Minh nhấn mạnh.

Sở Xây dựng đang hoàn thiện đề án quản lý vỉa hè trên cơ sở 3 nguyên tắc. Thứ nhất, lòng đường, vỉa hè được sử dụng cho mục đích chính là phục vụ giao thông.

Thứ hai, hè phố phục vụ chủ yếu cho người đi bộ, kết hợp bố trí hệ thống hạ tầng đô thị theo dọc tuyến.

Thứ ba, việc sử dụng tạm thời một phần vỉa hè ngoài mục đích giao thông phải được cơ quan thẩm quyền cấp phép hoặc chấp thuận sử dụng đúng mục đích, đúng phạm vi cho phép.

Dự kiến, Sở Xây dựng sẽ trình Ban Cán sự Đảng bộ TP đề án quản lý, thu phí vỉa hè vào quý II năm nay. Sau đó là quy trình để các cấp có thẩm quyền thông qua.

Trước đó, UBND TP Hà Nội yêu cầu UBND cấp huyện lập đề án thí điểm sử dụng tạm thời một phần hè phố để kinh doanh trình UBND TP phê duyệt. Trong đó, phải đảm bảo các yêu cầu: chiều rộng hè phố còn lại dành cho người đi bộ tối thiểu là 1,5m; việc kinh doanh phải được xác định cụ thể loại hình (ăn uống, giải khát...) và thời gian được phép kinh doanh (ban ngày, ban đêm, khung giờ cụ thể).

Kinh phí thực hiện đề án do ngân sách TP cấp. UBND TP Hà Nội cũng khuyến khích mọi hình thức xã hội hóa việc đầu tư, sửa chữa hè phố theo hướng dẫn của UBND cấp huyện về mẫu thiết kế.

Cần lưu ý gì khi thu phí vỉa hè?

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội nhận định, vỉa hè cần được quản lý chặt chẽ bởi chúng gắn với kiến trúc không gian hai bên, là đặc thù của từng tuyến phố, từng đô thị.

"Từ 2015 đến nay, thành phố Hà Nội đã 4 lần ra quân để dẹp vỉa hè, lòng đường. Hà Nội đã thí điểm đề án trên ở một số nơi tại quận Hoàn Kiếm, tiêu biểu là phố Lý Thường Kiệt. Cần làm thế nào để đảm bảo hài hòa các lợi ích của những gia đình tiếp cận vỉa hè và người đến thuê vỉa hè mới là điều quan trọng" - ông Nghiêm nói.

Theo ông Nghiêm, Luật Đất đai (sửa đổi) có rất nhiều quy định về quyền của người sử dụng đất, trong đó có đất công cộng, đất vỉa hè và đất của những người là chủ sở hữu các ngôi nhà liền kề vỉa hè. Vì vậy, cho thuê lòng đường, hè phố là một giải pháp đề xuất nhưng cần phải nghiên cứu những quy định của Luật Đất đai (sửa đổi).

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm cho hay, hiện nay, chưa có bất kỳ nghiên cứu cụ thể nào để phân loại vỉa hè theo từng tiêu chí riêng, tất cả chỉ mới là cảm nhận ban đầu. Về lâu dài, phải có cái nhìn tổng thể, phân loại vỉa hè và xác định chức năng của từng tuyến phố.

"Cơ quan triển khai đề án cần thực hiện theo ý dân chứ không được tự quyết. Bởi đề án cho thuê lòng đường, hè phố có thể giúp khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên về đất đai, tăng thêm nguồn thu.

Tuy nhiên, điểm bất lợi đó là không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của người dân ở từng khu vực mà còn tăng thêm áp lực về mặt giao thông" - ông Nghiêm bày tỏ.