Hiểu thế nào về Tòa Trọng tài trong vụ kiện Biển Đông

PCA là một tổ chức quốc tế có trụ sở ở La Haye, Hà Lan.

PCA (Permanent Court of Arbitration) được thành lập năm 1899 tại Hội nghị Hòa bình Hague đầu tiên với sự ra đời Các công ước Den Haag 1899 và 1907. PCA thực ra không phải là một tòa án theo đúng nghĩa, nó là một cơ sở quản lý, không có quyền quyết định trực tiếp.

Nhiệm vụ của PCA là khuyến khích việc giải quyết tranh chấp liên quan đến các quốc gia, tổ chức nhà nước, các tổ chức liên chính phủ, và các bên tư nhân bằng cách hỗ trợ trong việc thành lập các tòa án trọng tài và tạo thuận lợi cho công việc của họ.

Trang web chính thức của PCA (pca.org) giới thiệu đầy đủ về chức năng của tổ chức này:

“Được thành lập năm 1899, PCA tạo điều kiện cho các trọng tài và các hình thức giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia, điểm kết nối pháp luật quốc tế để giải quyết tranh chấp của cộng đồng quốc tế.

Các Thư ký của PCA (đứng đầu là Tổng thư ký PCA) là một đội ngũ giàu kinh nghiệm gồm các nhân viên pháp lý, nhân viên hỗ trợ hành chính cho các tòa án và các quốc gia.

Hiện tại, PCA cung cấp các dịch vụ giải quyết tranh chấp khác nhau giữa các quốc gia, các tổ chức nhà nước, các tổ chức liên chính phủ và tư nhân. Các vấn đề mà PCA tham gia hỗ trợ để giải quyết tranh chấp bao gồm: lãnh thổ, quyền con người, thương mại đầu tư, tranh chấp phát sinh theo hiệp định đầu tư song phương, đa phương.

PCA có thể giúp các bên lựa chọn trọng tài viên, được chỉ định hoặc bộ nhiệm các thẩm phán trong các phiên tòa. Ngoài ra, PCA cũng có vai trò như một trung tâm học thuật và xuất bản”.

PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Giám đốc Viện Biển Đông - Học viện Ngoại giao cho biết thêm: Tòa PCA là một tổ chức hành chính, có cơ chế hoạt động, nhưng không có chức năng xét xử. Trong vụ kiện Biển Đông, PCA chỉ đóng vai trò là thư ký của vụ kiện (thu thập thông tin, đưa ra các thông báo, thay mặt phán quyết…), PCA không có chức năng xét xử vụ kiện Biển Đông.

Từ trước tới nay, dư luận thường sử dụng và hiểu sai khái niệm: “Tòa Trọng tài Thường trực PCA xét xử vụ kiện Biển Đông”. 

Tòa án trực tiếp giải quyết tranh chấp vụ kiện Biển Đông do Philippines khởi xướng là Tòa Trọng tài Phụ lục VII, thành lập dựa trên Phụ lục số VII của Công lước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.

Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII là một Tòa không thường trực, hay còn được gọi là Hội đồng Trọng tài, được thành lập khi phát sinh tranh chấp giữa các thành viên Công ước và được các bên tranh chấp lựa chọn, hoặc có thẩm quyền đương nhiên theo quy định tại Khoản 5 Điều 287 của UNCLOS 1982 như đã phân tích ở trên.

Hội đồng Trọng tài gồm 5 thành viên thành lập theo Phụ lục VII, UNCLOS 1982 thụ lý vụ kiện của Philippines và sẽ giải tán sau khi ra phán quyết.

PCA sẽ thay mặt Hội đồng Trọng tài ra thông cáo về phán quyết cuối cùng vụ kiện Biển Đông ngày 12/7.

Hôm nay, Tòa ra phán quyết về vụ kiện biển Đông