Hút thuốc lá - Nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi

Rất nhiều người không hút thuốc lá nhưng hít phải khói thuốc thụ động tại các quán bar, cà phê... - Ảnh: K.Linh

Tại sao hút nhiều thuốc lá lại gây ung thư?

Trao đổi với Báo Giao thông, BS. Đặng Quốc Khánh, Trưởng phòng Nghiệp vụ y dược và trang thiết bị y tế (Cục Y tế GTVT) cho biết, ung thư do thuốc lá bắt nguồn từ việc các chất độc có trong thuốc gây hư hại DNA như  benzene, polonium-210, benzo (a) pyrene và nitrosamine. Các chất độc này gây tổn thương các gen bảo vệ cơ thể chống lại bệnh ung thư. Hơn nữa, các hóa chất khác như crom có thể gây tổn thương DNA mạnh hơn. Còn hóa chất như asen và niken cản trở DNA bị hư hỏng tự sửa chữa dẫn tới ung thư. Do đó, hút thuốc lá có thể gây nên ít nhất 14 loại ung thư, bệnh tim và các bệnh đường hô hấp khác.

Tại Việt Nam, một nghiên cứu được tiến hành tại Bệnh viện K cho thấy, những người hút thuốc trong vòng 6 tháng có khả năng bị ung thư phổi cao gấp 6,5 lần so với người không hút. Họ cũng tử vong sớm hơn người không hút thuốc đến 20 năm. Cùng đó, cứ 5 bệnh nhân ung thư phổi có tới 4 người mắc bệnh do nguyên nhân thuốc lá. Đây là một trong những bệnh nguy hiểm vì có tỷ lệ tử vong cao nhất trong số các bệnh ung thư. Hầu hết các trường hợp bị ung thư phổi chỉ chữa trị nhằm mục đích kéo dài sự sống và giảm thiểu các cơn đau do bệnh gây ra.

Đặc biệt, những đứa trẻ trong gia đình có người hút thuốc có nguy cơ lên cơn hen hàng ngày tăng gấp 2 lần, số lần phải nhập viện để điều trị cơn hen cũng nhiều hơn so với những đứa trẻ mà các thành viên trong gia đình không hút thuốc.

Phân tích về tác hại của việc hít phải khói thuốc lá thụ động, Tổ chức Y tế Thế giới WHO chỉ rõ, trẻ nhỏ thường xuyên hít phải khói thuốc sẽ làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh như hen suyễn, bệnh đường hô hấp dưới, viêm phế quản, viêm tai giữa; giảm sự phát triển chức năng phổi; tăng nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh…

Với người trưởng thành, nhất là phụ nữ mang thai, khói thuốc lá tác động tiêu cực vào các cơ quan sinh sản và làm tăng nguy cơ ung thư vú và đẻ non ở phụ nữ. Phụ nữ mang thai hít phải khói thuốc trong quá trình mang thai có thể gây biến đổi sự phát triển của bào thai, dễ sảy thai, đẻ non hoặc sinh con nhẹ cân…

Những người hít khói thuốc thụ động cũng có nguy cơ mắc các bệnh giống như người hút thuốc như ung thư phổi, nhiễm trùng đường hô hấp, các bệnh về tim mạch. Nguy cơ mắc bệnh động mạch vành ở những người hút thuốc thụ động cao hơn 25 - 30% so với những người không hít phải khói thuốc.

Việt Nam có 33 triệu người thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà

Theo PGS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế), Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá, tại Việt Nam có 33 triệu người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà và hơn 5 triệu người trưởng thành không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nơi làm việc. Đây là vấn đề đáng lo ngại bởi hút thuốc lá thụ động gây tác hại cho sức khỏe không kém người đang hút thuốc.

Một nghiên cứu của Bộ Y tế gần đây nhất cho thấy, tỷ lệ người không hút thuốc lá phơi nhiễm với khói thuốc lá thụ động ở Việt Nam cao nhất ở quán bar, cà phê, nhà hàng.

Theo đó, tại các quán bar hay cà phê năm 2010, tỷ lệ hít khói thuốc thụ động là 92%, tỷ lệ này giảm xuống còn 89% năm 2015. Tại nhà hàng, tỷ lệ này là 84% xuống còn 80%. Tỷ lệ hít khói thuốc thụ động tại nhà năm 2010 là hơn 73% giảm xuống gần 60% năm 2015.

Trên thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra 90% các ca ung thư phổi, 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ. Tại Việt Nam, tuy tỷ lệ hút thuốc giảm nhưng Việt Nam vẫn là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới. Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2015, có tới 56% người hút thuốc ở Việt Nam bắt đầu hút thuốc trước 20 tuổi.

Cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy, khói tỏa ra từ đầu điếu thuốc đang cháy chứa nhiều chất độc cao gấp 21 lần so với khói thuốc thở ra. Lượng khói thuốc mà người hút thuốc thải ra không khí xung quanh gấp 5 lần lượng khói hít vào. Người không hút thuốc nhưng làm việc thường xuyên trong môi trường có khói thuốc có thể hít vào lượng khói thuốc tương đương với hút 5 điều thuốc một ngày.

Vì sao tỷ lệ hút thuốc lá ở Việt Nam cao và giảm chậm?