Khó “phủ sóng” BHXH khi người lao động chưa biết được lợi gì

Thủ tục rườm rà khiến nhiều người không mặn mà tham gia Bảo hiểm xã hội

Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2020 có 50% người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện, bắt buộc. Tuy nhiên, đây là một thách thức lớn với ngành BHXH khi người lao động chưa thực sự hiểu lợi ích mà BHXH mang lại.

Gửi tiết kiệm, bảo hiểm nhân thọ hay tham gia BHXH?

“Câu hỏi này là băn khoăn của rất nhiều người lao động, khi họ gặp tôi nhờ tư vấn”, ông Vũ Quang Thọ, Viện trưởng Viện Công nhân công đoàn, Tổng LĐLĐ Việt Nam chia sẻ tại buổi tọa đàm trực tuyến về Phát triển đối tượng tham gia BHXH sáng 22/8. Ông Thọ cho hay: “Khá nhiều người nhìn nhận tham gia hình thức bảo hiểm nhân thọ tiết kiệm mang lại nguồn thu lớn hơn so với tham gia BHXH. Trong khi đó, tham gia BHXH có nhiều hạn chế như thủ tục rườm rà, lo lắng vỡ quỹ… Tuy nhiên, tôi cho rằng, tham gia BHXH là cách tiết kiệm an toàn và hiệu quả nhất”.

Trao đổi về vấn đề này, ông Đỗ Ngọc Thọ, Phó trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) nhấn mạnh: “Hiện, nhiều thông tin cho rằng, tham gia bảo hiểm nhân thọ hay tiết kiệm là có lợi hơn rất nhiều so với tham gia BHXH. Đây là những thông tin lệch lạc”.

Ông Đỗ Ngọc Thọ phân tích, nếu so sánh sẽ nhận thấy rõ nhiều khác biệt giữa hai hình thức này. Nếu BHXH là hoạt động phi lợi nhuận, thì bảo hiểm nhân thọ, tiết kiệm là mục đích sinh lời. Vậy, sinh lời từ đâu trong khi quyền lợi hoa hồng đại lý cao từ 5-20%, ngoài chi hoa hồng mà người ta vẫn có lợi thì chắc rằng sẽ lấy từ đóng góp của người dân.

Bên cạnh đó, Quỹ BHXH được Nhà nước bảo hộ, trong khi các doanh nghiệp kinh doanh ngân hàng vẫn có thể phá sản, như vậy khác nhau về mức độ an toàn. Cơ chế vận hành cũng khác nhau, bảo hiểm nhân thọ, tiết kiệm, người đóng được hưởng lãi hàng tháng, tuy nhiên, vài chục năm sau tiền gốc giảm giá trị rất nhiều, trong khi tiền đóng BHXH được bảo toàn giá trị tăng trưởng… Trong toàn bộ thời gian được hưởng lương hưu, người hưởng lương hưu vẫn tiếp tục được hưởng BHYT, tăng lương hưu liên tục. Đơn cử, tính từ năm 2003 đến nay, mức tăng lương hưu từ khoảng 7,5 - 9,3 lần. Hơn nữa khi người hưởng qua đời, thân nhân được chi trả chi phí mai táng hoặc chế độ tử tuất.

“Vì thông tin trên mạng, chúng tôi đã có so sánh chi tiết với đầy đủ tham số, điều chỉnh giá tiêu dùng hàng năm, lãi suất ngân hàng, tốc độ điều chỉnh tăng lương hưu, bất luận trong tình huống nào, quyền lợi BHXH vẫn lớn hơn nhiều. Số tiền người lao động tham gia càng lớn, chênh lệch so với tiết kiệm càng nhiều và phụ nữ thì được quyền lợi cao hơn. Do vậy, nếu trong khả năng tài chính hạn hẹp, người lao động nên tham gia BHXH để hưởng lương hưu là hữu ích nhất”, ông Đỗ Ngọc Thọ khuyến cáo.

Còn rườm rà trong thủ tục hành chính?

Theo thống kê của cơ quan BHXH Việt Nam, tính đến tháng 6/2017, số người tham gia BHXH bắt buộc là 13,17 triệu người, tăng 6,8% so với cùng kỳ năm 2016; Tham gia BHXH tự nguyện là 241 nghìn người, tăng 25,8%. Ông Vũ Quang Thọ cho rằng, thời gian qua, số lượng người tham gia tăng lên nhưng không tăng nhiều và chưa bền vững. Nguyên nhân cả từ hai phía khách quan và chủ quan.

Trên thực tế, những người đã hưởng bảo hiểm, do trục trặc công việc, đều muốn nhận 1 lần. Nguyên nhân khiến họ ngần ngại đóng BHXH chính là tỷ lệ đóng 22% với họ là cao. Hơn nữa, họ đều chỉ nhìn lợi ích trước mắt, nên khi bị ngừng việc muốn thanh toán ngay, không muốn tiếp tục đóng BHXH. Bên cạnh đó, nhiều lao động cũng cho rằng, vẫn còn rườm rà về thủ tục hành chính trong đăng ký, thu, trả BHXH. Có doanh nghiệp khi đến cơ quan BHXH vướng mắc về giấy tờ thì không được hướng dẫn, phải đi lại nhiều lần, thậm chí phải cầu cạnh…

Trước những khúc mắc đặt ra, ông Đỗ Ngọc Thọ cho rằng: “Trong thời gian qua, cơ quan BHXH nỗ lực thực hiện cải cách hành chính, thủ tục trong đăng ký tham gia thu, đóng bảo hiểm giảm nhiều, biểu mẫu đơn giản hóa tối đa, hướng dẫn cụ thể, thực hiện giao dịch điện tử…

“Chúng tôi xác định người dân, doanh nghiệp là khách hàng để phục vụ. Có thể còn chỗ này, chỗ khác có thái độ không đúng mực, chúng tôi kiên quyết xử lý. Hiện, chúng tôi đẩy mạnh kiểm tra công vụ người trực tiếp giao dịch với doanh nghiệp, người dân. Hay liên hệ đường dây nóng để phản ánh nếu gặp hiện tượng này. Cơ quan BHXH cũng thường xuyên đối thoại với doanh nghiệp, nhằm kịp thời chỉnh sửa nếu vướng mắc chính sách”, ông Đỗ Ngọc Thọ cho biết.

Để mở rộng đối tượng tham gia BHXH, với BHXH tự nguyện, cũng có xây dựng các mức hỗ trợ kinh phí từ Nhà nước tính trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn, 30% với hộ nghèo, 25% với hộ cận nghèo… Bên cạnh đó, BHXH cũng chia nhiều gói bảo hiểm với các hạn mức khác cho các đối tượng lao động thời vụ…

Ngoài các giải pháp trên, ông Đỗ Ngọc Thọ cho biết, thời gian tới, ngành BHXH sẽ phối hợp với Bộ LĐ,TB&XH và các bộ, ngành liên quan thực hiện đề án giao chỉ tiêu cho các địa phương; Phối hợp với cơ quan thuế, xác định lao động ở các đơn vị đóng thuế; Đồng thời, mạnh tay về chế tài xử phạt hành chính với những đơn vị trốn đóng BHXH... “Quan trọng nhất hiện nay, cần tuyên truyền tốt để người lao động hiểu tham gia BHXH là cách tiết kiệm và an toàn; còn người sử dụng lao động hiểu bảo hiểm cho người lao động là bảo hiểm cho chính mình. Làm được như vậy, BHXH sẽ bao phủ đến từng đối tượng lao động…”, ông Vũ Quang Thọ đề xuất.

Tổng số nợ BHXH, BHYT của Hà Nội lên tới hơn 3.811 tỷ đồng