Không có chuyện độc quyền thu phí không dừng

Trạm thu giá Tân Đệ (QL10, xã Tân Lập, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) đã được lắp đặt làn thu phí tự động không dừng - Ảnh: Tạ Tôn

Nhà đầu tư BOT lo không minh bạch

Là đơn vị đã qua 7 lần đàm phán nhưng vẫn chưa đi đến thống nhất để ký hợp đồng với đơn vị cung cấp dịch vụ VETC, bà Từ Thị Bích Nguyệt, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH BOT Cần Thơ - Phụng Hiệp (dự án BOT QL1 Cần Thơ - Phụng Hiệp) cho rằng, chủ trương áp dụng công nghệ thu phí không dừng đem lại sự thuận tiện, văn minh cho người dân là hoàn toàn đúng. Vấn đề đặt ra là thực hiện như thế nào? Theo bà Nguyệt, còn nhiều điểm nhà đầu tư không thoả mãn nên chưa thể đi đến thống nhất.

“Sau khi chúng tôi đầu tư xây dựng xong con đường lại xuất hiện một bên thứ 3 không liên quan đến hợp đồng “nhảy” vào thực hiện hợp đồng BOT ở giai đoạn khai thác. Họ thay chúng tôi quản lý thu phí mà chính chúng tôi là người bỏ tiền, công sức để đầu tư”, bà Nguyệt nói.

Đề cập đến vấn đề minh bạch, bà Nguyệt cho rằng, khi đơn vị cung cấp dịch vụ cũng là nhà đầu tư BOT (Liên danh TASCO – VETC) đứng ra để thu tiền và quản lý doanh thu thay các nhà đầu tư BOT khó minh bạch. “Dự án nếu chỉ có một đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng là VETC liệu có độc quyền và bảo đảm tính cạnh tranh, công bằng? Xe chưa dán thẻ Etag hoặc tiền trong thẻ hết dẫn đến việc thất thu, ách tắc giao thông phải xả trạm, đơn vị nào sẽ đứng ra đền bù thiệt hại cho nhà đầu tư BOT?”, bà Nguyệt quan ngại.

Ông Nguyễn Văn Ngợi, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư Xây dựng 194, đơn vị quản lý dự án BOT Cam Thịnh - Khánh Hòa cho rằng, việc hợp tác trong triển khai ETC thành công hay không phụ thuộc nhiều vào sự hài hòa lợi ích của các bên. “Nhà đầu tư BOT phải sử dụng dịch vụ của TASCO là không công bằng. Trong khi đó Viettel, VietinBank đều có thể cung cấp các dịch vụ này với các thỏa thuận hợp lý hơn…Việc cung cấp dịch vụ ETC cần phải cạnh tranh, minh bạch, vận hành theo cơ chế thị trường”, ông Ngợi nhấn mạnh.

Trạm thu giá BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ đã được lắp đặt hệ thống thu phí tự động không dừng - Ảnh: Tạ Tôn

Nhà đầu tư BOT có quyền lựa chọn

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với Báo Giao thông, ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục đường bộ VN cho biết, nhằm minh bạch trong thu phí của các nhà đầu tư BOT, Bộ GTVT đã yêu cầu các nhà đầu tư BOT triển khắp lắp đặt hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC) đối với 28 trạm thu BOT trên QL1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên. Về lộ trình, nhà đầu tư BOT phải lắp đặt xong 27 trạm thu phí và bắt đầu chạy thử từ 15/10 và đến 30/10 sẽ chính thức vận hành.

Ông Huyện cho biết, năm 2015, Chính phủ đã có quyết định lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng VETC. Tuy nhiên, để đảm bảo tính cạnh tranh, minh bạch và nhà đầu tư BOT có điều kiện lựa chọn, Bộ GTVT vẫn thông báo mời thầu công khai, nhưng sau gần 1 năm chỉ có duy nhất một nhà cung cấp dịch vụ là Công ty TNHH thu phí tự động VETC đăng ký tham gia. Bộ GTVT đã lựa chọn nhà đầu tư này để đảm bảo tiến độ theo chỉ đạo của Chính phủ.

“Sau khi dự án đi vào thực hiện, Bộ GTVT vẫn tiếp tục mời các nhà cung cấp dịch vụ, bất kỳ nhà cung cấp nào đủ năng lực đều có thể đăng ký tham gia nên không có chuyện độc quyền”, ông Huyện khẳng định.

Cũng theo ông Huyện, đến năm 2017, đã có thêm nhiều nhà cung cấp dịch vụ khác là Viettinbank, Viettel, VNPT và Cadpro để nhà đầu tư BOT lựa chọn. Nếu nhà cung cấp dịch vụ yếu kém sẽ bị thay thế ngay. Bộ GTVT luôn mở rộng cửa đối với các nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng đủ điều kiện.

“Sẽ có tới 6 thành phần có thể kiểm soát được việc thu phí, đó là Bộ GTVT, Bộ Tài chính, Bộ Công an, chủ đầu tư BOT, nhà cung cấp dịch vụ và chủ xe. Dữ liệu thu phí  không dừng của các nhà cung cấp dịch vụ sẽ được truyền về hệ thống của Tổng cục Đường bộ VN để lưu trữ, giám sát. Đơn vị nào cung cấp cũng được nhưng phải đàm phán giá dịch vụ và phải kết nối liên thông. Bộ GTVT không bắt buộc nhà đầu tư BOT phải ký với nhà cung cấp dịch vụ nào”, ông Huyện nói thêm.

Bộ GTVT chỉ đưa ra tiêu chuẩn đối với nhà cung cấp dịch vụ, trên cơ sở này nhà đầu tư BOT có quyền lựa chọn hoặc tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng tốt nhất cho mình. Tuy nhiên, nhà cung cấp đó phải được Bộ GTVT thẩm tra, chấp thuận và nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm tự kết nối với hệ thống của Tổng cục. Đồng thời, bắt buộc phải kết nối với trung tâm quản lý các trạm thu phí theo hợp đồng BOO (Xây dựng - Sở hữu - Kinh doanh) để Tổng cục giám sát.

“Việc các nhà đầu tư BOT muốn tự quản lý hệ thống thu phí không dừng là không thể. Chính phủ đã có chủ trương để nhà cung cấp đứng ra giám sát, sau đó mọi dữ liệu sẽ truyền về cho Tổng cục đường bộ quản lý, không có chuyện đơn vị thứ 3 quản lý như lo lắng của nhà đầu tư”, ông Huyện nói.

Lý giải về ý kiến cho rằng, doanh nghiệp không có kinh nghiệm trong lắp đặt hệ thống thu phí tự động không dừng, ông Hồ Trọng Vinh, Phó Tổng giám đốc VETC cho rằng, tại Việt Nam đây là lĩnh vực mới nên có thể nói không nhà cung cấp nào có kinh nghiệm. “VETC đã có kinh nghiệm và quá trình thử nghiệm thành công dịch vụ VETC tại 3 trạm với sự giám sát của Bộ GTVT. VETC đã có đầy đủ các cơ sở thủ tục pháp lý, chứng minh được năng lực để được Chính phủ cho phép cung cấp dịch vụ ETC”, ông Vinh khẳng định và cam kết: “Dữ liệu thu phí không dừng sẽ được mở để Bộ GTVT, Bộ Tài Chính, Bộ Công an kiểm tra giám sát”.

Không ai được trì hoãn sự minh bạch