Không có chuyện Nhà nước bỏ tiền mua lại trạm thu phí Cai Lậy

Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông tại buổi họp báo của Bộ GTVT về việc thu giá dịch vụ sử dụng tại trạm Cai Lậy diễn ra chiều nay (17/8)

Trạm thu phí Cai Lậy đặt đúng trên phạm vi dự án

Vị trí trạm thu phí đã chính xác? Tại sao trạm thu phí hoàn vốn dự án tuyến tránh Cai Lậy lại đặt trên QL1?... là những vấn đề được nhiều PV quan tâm tại buổi họp báo chiều nay (17/8) tại Bộ GTVT.

Trả lời vấn đề này, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông khẳng định, trạm thu  phí Cai Lậy đã đặt đúng trên phạm vi dự án. Cụ thể, theo Thứ trưởng, dự án xây dựng công trình QL1 đoạn tránh TX.Cai Lậy và tăng cường mặt đường đoạn Km1987+560 – Km2014+000. Theo đó, dự án có tổng chiều dài 38,5km, tổng mức đầu tư 1.398,2 tỷ đồng, bao gồm hai hợp phần. Hợp phần thứ nhất là cải tạo, tăng cường mặt đường QL1 dài 26,4km, sửa chữa 14 cầu và lắp đặt hệ thống thoát nước trên tuyến. Hợp phần thứ hai là đầu tư tuyến tránh TX.Cai Lậy dài  12,1km và xây dựng 7 cầu (trong quá trình triển khai thực hiện có 2 cầu chuyển thành cống để đảm bảo hiệu quả đầu tư theo đề nghị của địa phương).

Cũng theo Thứ trưởng Đông, quá trình lập và phê duyệt dự án đầu tư, Bộ GTVT đã lấy ý kiến và nhận được sự thống nhất của UBND tỉnh Tiền Giang, HĐND tỉnh Tiền Giang, Đoàn ĐBQH tỉnh Tiền Giang và Bộ Tài chính về vị trí đặt trạm thu giá dịch vụ tại Km1999+600 QL1. UBND tỉnh Tiền Giang sau đó có văn bản đề xuất thay đổi vị trí đặt trạm thu phí về vị trí hiện nay (Km1999+300 QL1). Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính và Bộ GTVT đã có văn bản thống nhất với đề xuất của UBND tỉnh Tiền Giang. 

“Vị trí của trạm thu phí hiện tại nằm trên QL1 và vẫn nằm đúng trong phạm vi dự án”, Thứ trưởng Đông tái khẳng định.

Nói thêm về vấn đề này, trao đổi với Báo Giao thông, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ VN Nguyễn Văn Huyện cho biết, phải đặt trạm thu phí ở vị trí hiện nay, đồng thời phải triển khai cả dự án cải tạo nâng cấp QL1 và đường tránh và phải đặt trạm thu phí ở đó mới đảm bảo phương án tài chính. Chỉ riêng tuyến tránh Cai Lậy sẽ không bao giờ thu đủ. Hiện tại, có 8 trạm trên QL1 đang được đặt tương tự như ở Cai Lậy. “Không đặt trạm ở đấy sẽ không có dự án này”, ông Huyện nói và cho biết thêm: Quỹ bảo trì đường bộ không thể đủ tiền để sửa chữa, bảo dưỡng toàn bộ hệ thống đường quốc lộ hiện nay. Hiện nhu cầu bảo trì, sửa chữa bảo dưỡng là 23 nghìn tỷ đồng trong khi mỗi năm chỉ có 10 nghìn tỷ đồng.

Cần phải nói rằng, năm 2009, Bộ GTVT đã giao Tổng cục Đường bộ VN nghiên cứu xây dựng tuyến tránh Cai Lậy, tuy nhiên, do nguồn vốn Nhà nước rất khó khăn nên sau hơn 4 năm nghiên cứu dự án vẫn chưa được triển khai. Đến ngày 30/8/2013, UBND tỉnh Tiền Giang có Văn bản 3901 về việc khu vực thị trấn Cai Lậy thường xuyên xảy ra tình trạng ùn tắc, TNGT, gây bức xúc cho người tham gia giao thông và kiến nghị đầu tư dự án tuyến tránh QL1 đoạn qua thị trấn Cai Lậy theo hình thức BOT.

Buổi họp báo thu hút sự quan tâm của khá nhiều phóng viên báo, đài

Dự án PPP phải hài hoà lợi ích

Liên quan đến câu hỏi liệu nhà nước có bỏ ngân sách ra để mua lại trạm thu phí Cai Lậy, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông khẳng định: "Không có chuyện Nhà nước bỏ tiền ra mua lại". 

Ngân sách đang rất khó khăn. Mục tiêu hiện tại là thu hút các nguồn vốn xã hội hoá cả trong nước và quốc tế đầu tư vào giao thông. Đây là hướng đi đúng, nhất là trong bối cảnh ngân sách khó khăn, đã chạm ngưỡng trần nợ công. Thu hút vốn tư nhân đầu tư hạ tầng giao thông là cách làm hiệu quả nhất hiện nay để có đường tốt hơn, để việc đi lại của người dân thuận lợi hơn. Còn trong quá trình triển khai, nếu có bất cập, có phát sinh thì phải cùng nhau xử lý. 

Thực tế, ai cũng mong muốn đi không mất tiền. Các nước phát triển, có tiềm lực kinh tế thì nhà nước bỏ tiền ra đầu tư đường và không thu phí. Tuy nhiên, đa phần các nước hiện nay, đặc biệt là các nước trong khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc… đều đang phải thu hút vốn từ kênh tư nhân để đầu tư. 

“Nhà nước mà có tiền để bỏ ra làm được thì quá tốt. Nhưng ngân sách đang rất khó khăn. Theo kế hoạch trung hạn 2016 – 2020, Bộ GTVT chỉ được phân bổ 30% số vốn so với tổng nhu cầu”, Thứ trưởng Đông nói và nhấn mạnh: Dự án PPP là phải hài hoà lợi ích các bên, không thể thiên về ai được. Lợi ích của nhà nước là không phải bỏ tiền ra nhưng vẫn phát triển được hạ tầng. Nhà đầu tư kỳ vọng lợi nhuận. Người dân có đường tốt hơn để đi lại, làm ăn. Sự hài hoà lợi ích các bên thể hiện qua tính khả thi của dự án, sự quan tâm của nhà đầu tư, qua phương án tài chính.

Thời gian thu phí bao lâu phải căn cứ trên phương án tài chính

Trên cơ sở thống nhất với UBND tỉnh Tiền Giang, nhà đầu tư dự án, Bộ GTVT đã quyết định giảm giá dịch vụ cho tất cả phương tiện qua trạm. Tuy nhiên, từ đây, một số PV đặt câu hỏi sau khi giảm giá thì thời gian thu sẽ kéo dài ra bao lâu?

Về vấn đề này, Vụ trưởng Vụ Đối tác Công tư Nguyễn Danh Huy cho biết, việc tính toán phương án tài chính phụ thuộc vào chi phí, lưu lượng xe. Tuy nhiên, do dự án mới đưa vào khai thác nên lưu lượng xe chưa ổn đỉnh. “Chúng tôi đang chỉ đạo cơ quan liên quan rà soát, tính toán cụ thể để đưa ra thời gian chính thức, sau đó mới đàm phán với nhà đầu tư và tổ chức tín dụng”, ông Huy nói và ước tính dự kiến thời gian thu phí kéo dài khoảng 12 -14 năm. 

“Thực chất, nếu thu cao, thời gian thu ngắn hơn. Nếu thu thấp hơn, thời gian thu dài hơn. Bài toán này có nhiều yếu tố tác động. Ngay cả khi chốt phương án, thời gian thu phí rồi, hàng năm, hoặc 2 năm một lần chúng tôi vẫn tiếp tục rà lại mức độ tăng trưởng của lưu lượng xe qua trạm để điều chỉnh thời gian thu. Đây là nguyên tắc của hợp đồng BOT", ông Huy nói thêm. 

Bổ sung thêm, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông nói: "Thực chất sau khi giảm giá chúng tôi đang phải điều chỉnh phương án tài chính. Tôi nói dự án PPP phải hài hoà là như thế. Mức phí phải phù hợp để đảm bảo phương án khả thi, khả năng thu hồi được vốn”.

Nói thêm về việc thu phí tại trạm Cai Lậy, Thứ trưởng Đông thông tin: "Hình thức thu phí ở đây là thu phí lượt nên không tránh được bất cập. Đi 5 – 10km cũng thu giống như đi 30 – 40km. Điều này khác hẳn việc thu phí kín trên các tuyến cao tốc, đi kilomet nào tính tiền kilomet đấy". 

Đây cũng là một trong những lý do chúng tôi quyết định giảm tối đa (100%) giá dịch vụ cho các phương tiện loại 1 (xe dưới 12 ghế ngồi, xe tải có tải trọng dưới 2 tấn; các loại xe buýt vận tải khách công cộng) và loại 2 (xe từ 12 ghế ngồi đến 30 ghế; xe tải có tải trọng từ 2 tấn đến dưới 4 tấn) của chủ sở hữu có hộ hộ khẩu thường trú (không kinh doanh vận tải) tại các xã: Phú Nhuận, Mỹ Thành Nam, Bình Phú và Phú An thuộc huyện Cai Lậy; Giảm 50% giá dịch vụ cho các phương tiện còn lại tại 4 xã trên và xe buýt hoạt động nội tỉnh Tiền Giang.

Địa phương có trách nhiệm đảm bảo an ninh trật tự tại trạm thu phí

Trả lời câu hỏi của PV về việc người dân phản đối không phải chỉ vì phí cao mà họ còn cho rằng vị trí trạm đặt sai. Sắp tới nếu lái xe tiếp tục dùng tiền lẻ thì Bộ sẽ xử lý thế nào, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông khẳng định: "Những gì không vi phạm pháp luật, người dân được quyền làm. Nếu vi phạm, phải xử lý hành chính đã có cơ quan chức năng tại địa phương xử lý. Đảm bảo trật tự an toàn trên tuyến là của địa phương". 

“Với trạm Cai Lậy, tôi muốn nhấn mạnh, không thể đơn thuần giải quyết bằng mệnh lệnh hành chính được mà còn căn cứ hợp đồng giữa các bên, bao gồm hợp đồng Bộ GTVT ký với nhà đầu tư, nhà đầu tư ký với tổ chức tín dụng. Thậm chí, nhà đầu tư thấy không thoả mãn hợp đồng có thể khởi kiện lại cơ quan quản lý. Tất nhiên, đây là việc không ai muốn". 

“Một lần nữa, tôi muốn nhấn mạnh sự hài hoà lợi ích các bên của các dự án PPP”, Thứ trưởng nói thêm. 

Chuyển cầu thành cống là hoàn toàn bình thường

Đối với thắc mắc về việc theo thiết kế ban đầu có 7 cây cầu, sau đó lại chỉ còn 5 cầu, 2 cây cầu "biến mất", theo Thứ trưởng Đông, đây là việc hoàn toàn bình thường trong thi công xây dựng. Lúc đầu thiết kế có 7 cầu, trong đó có 2 cầu bản, dài 6m, tuy nhiên sau đó cân nhắc thực tế đã được chuyển thành cống. 

“Thiết kế ban đầu chưa phải là cuối cùng. Trong quá trình thực hiện dự án sẽ rà soát và thay đổi sao cho hợp lý. Ở trường hợp này là phù hợp về mặt thiết kế kỹ thuật và đảm bảo thoát nước tốt”, Thứ trưởng nói. 

“Tất nhiên, việc nghiệm thu sẽ căn cứ trên cơ sở khối lượng. Hiện tai, chủ đầu tư đang làm công tác hoàn công, trình bộ thẩm định lại khối lượng để xem xét đưa vào quyết toán”, Thứ trưởng Đông thông tin. 

Qua giám sát, BOT giao thông không như báo chí đã phản ánh