Lợi ích từ việc xuất hàng hóa đi châu Âu bằng đường sắt

Kết nối đường sắt Trung Quốc không chỉ thúc đẩy vận tải đường sắt trong nước mà còn giúp Việt Nam lưu thông lượng hàng hóa xuất khẩu lớn đi châu Âu.

Tàu hàng đi châu Âu tăng vọt

Những tháng gần đây, trong khi dịch Covid-19 bùng phát phức tạp, lưu thông hàng hóa khó khăn, nhưng đường sắt vẫn tổ chức thành công các chuyến tàu chuyên container từ ga Yên Viên chạy thẳng sang Bỉ.

Các đoàn tàu này có 23 container 40 feet, vận chuyển các loại hàng hóa như: Dệt may, da giày, điện tử. Hành trình đoàn tàu sẽ đến Trịnh Châu (Trung Quốc) và kết nối vào đoàn tàu Á - Âu để đến điểm đích. Tổng thời gian vận chuyển các đoàn tàu này từ 25 - 27 ngày.

Ngoài các đoàn tàu này, đường sắt Việt Nam vẫn duy trì ổn định chạy tàu hàng liên vận quá cảnh Trung Quốc đi các nước Trung Á, châu Âu như: Kazakhstan, Nga, Ba Lan, Đức… vào ngày thứ 4 và chủ nhật hàng tuần. Tuyến Việt Nam - Trung Quốc tổ chức chạy hàng ngày.

Vì vậy, sản lượng hàng hóa liên vận quốc tế đường sắt từ đầu năm đến nay tăng vọt.

Nếu chỉ tính riêng hàng xuất đi Nga và châu Âu, 8 tháng đã đạt hơn 1.600 TEU, bằng 96% so với cả năm 2020.

Còn tính hàng liên vận xuất - nhập nói chung qua cửa khẩu ga Đồng Đăng, ga Lào Cai tăng hơn 40% so với cùng kỳ 2020.

Tuy nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng, chạy tàu hàng đi châu Âu hiệu quả thấp vì quãng đường từ ga Yên Viên đến ga Đồng Đăng rất ngắn. Vì vậy, đường sắt Việt Nam thu cước rất ít.

Trong khi đó, phía Trung Quốc sẽ thu cước gấp nhiều lần do hành trình tàu trên đường sắt Trung Quốc dài hơn.

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Trần Thế Hùng, Tổng giám đốc Công ty Ratraco - doanh nghiệp tổ chức tàu đi châu Âu cho rằng, cung chặng từ ga Yên Viên đến ga Đồng Đăng chưa đến 200km.

Nếu chỉ tính cước thì thấp hơn phía Trung Quốc. Tuy nhiên, chạy tàu liên vận quốc tế không chỉ thu mỗi cước mà phía Việt Nam còn thu nhiều hơn từ cung cấp các dịch vụ gia tăng cho khách hàng như: Làm thủ tục hải quan, kho bãi, bốc xếp và vận chuyển đường ngắn bằng đường bộ từ kho đến ga.

Hơn nữa, không thể chỉ tính hiệu quả từ Yên Viên đến Đồng Đăng, bởi nhiều mặt hàng xuất khẩu được vận chuyển từ miền Trung, miền Nam ra bằng đường sắt.

Khi đó, quãng đường vận chuyển dài, tổng thu cước trên đường sắt Việt Nam sẽ cao hơn. Ngoài ra có thể khai thác được lượng hàng xuất khẩu quá cảnh Việt Nam từ Campuchia, Lào, Thái Lan…

“Quan trọng hơn, kết nối với đường sắt châu Âu thông qua đường sắt Trung Quốc giúp cho hàng hóa hai chiều xuất - nhập lưu thông tốt hơn, nhất là hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Trước đây, các doanh nghiệp chỉ có thể đi đường biển rất lâu, nay họ có thêm đường sắt với thời gian ngắn hơn, giá cước cũng hợp lý, thuận lợi hơn cho vận chuyển hàng xuất khẩu”, ông Hùng nói.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Ân cho rằng, hiệu quả kinh tế trực tiếp từ việc chạy tàu liên vận qua đường sắt Trung Quốc đi châu Âu không lớn.

Nhưng ở tầm vĩ mô, hiệu quả lan tỏa rất lớn vì sẽ thêm một kênh vận chuyển hữu hiệu cho hàng xuất khẩu của Việt Nam.

“Nếu kết nối được khổ đường với đường sắt Trung Quốc tại cửa khẩu Lào Cai sẽ thêm tuyến vận tải liên vận đường sắt quá cảnh Trung Quốc đi châu Âu. Khi đó, đường sắt sẽ là gánh đỡ, chia sẻ với đường biển để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng xuất khẩu”, ông Nguyễn Ân nói.

Ưu tiên đầu tư kết nối đường sắt Trung Quốc

Bộ GTVT vừa trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Liên quan đến kết nối đường sắt quốc tế, dự thảo quy hoạch đề xuất kết nối với đường sắt Trung Quốc thông qua 2 tuyến hiện có là Hà Nội - Đồng Đăng và Hà Nội - Lào Cai.

Việt Nam đã tham gia Hiệp định liên chính phủ về mạng lưới đường sắt xuyên Á từ 2006, có hiệu lực từ tháng 12/2009. Mạng lưới đường sắt xuyên Á (Trans-Asia Railway Network) tại khu vực ASEAN đều phải thông qua Trung Quốc để kết nối đến các quốc gia châu Á khác, thông qua 2 điểm trung chuyển tại Trung Quốc là Côn Minh và Nam Ninh. Từ hai điểm này kết nối mạng đường sắt Trung Quốc đi tiếp đường sắt châu Âu.

Ông Nguyễn Tiến Thịnh, Trưởng phòng Kế hoạch - Tài chính, Cục Đường sắt VN cho biết, hiện đường sắt Việt Nam đang khai thác vận tải liên vận qua đường sắt Trung Quốc theo hai tuyến: Hà Nội - Đồng Đăng và Hà Nội - Lào Cai.

Tuy nhiên, hàng liên vận đi châu Âu chỉ chạy được tuyến Hà Nội - Đồng Đăng do tuyến này tàu chạy được trên khổ đường sắt 1.435mm và sang thẳng đường sắt khổ 1.435mm của Trung Quốc.

Còn tuyến Hà Nội - Lào Cai chưa khai thác được tàu đi châu Âu vì tuyến này chỉ chạy được tàu khổ 1.000mm, trong khi tàu đi châu Âu bên đường sắt Trung Quốc chỉ chạy khổ 1.435mm.

Vì vậy, dự thảo quy hoạch đề xuất ưu tiên bố trí vốn cho dự án đấu nối ray giữa ga Lào Cai và ga Hà Khẩu Bắc để kết nối khổ đường với đường sắt Trung Quốc, tạo thuận lợi cho đường sắt Việt Nam tổ chức lập tàu liên vận tại ga Lào Cai và chạy thẳng sang đường sắt Trung Quốc, từ đó đi châu Âu.

“Đây là dự án quan trọng, không chỉ thêm một tuyến vận tải đường sắt cho hàng xuất khẩu đi châu Âu mà còn đáp ứng nhu cầu vận tải liên vận 2 chiều xuất - nhập rất lớn giữa Việt Nam - Trung Quốc trên tuyến Hà Nội - Lào Cai. Vì vậy, dự án này với nhu cầu vốn khoảng 614 tỉ đồng đã được đưa vào danh mục dự án đường sắt để bố trí vốn kế hoạch trung hạn 2021-2025 ”, ông Thịnh cho hay.

Ông Thịnh cho biết thêm, dự thảo cũng đề xuất bố trí ưu tiên vốn giai đoạn 2021-2030 để cải tạo, nâng cấp các tuyến đường sắt hiện có liên quan như: Hà Nội - Đồng Đăng, Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Hải Phòng, tuyến Bắc - Nam để nâng năng lực hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển vận tải đường sắt liên tuyến, liên vùng, từ đó thúc đẩy hàng liên vận đi châu Âu.

Ngoài ra, để kết nối mạng đường sắt xuyên Á, dự thảo đề xuất bố trí vốn trong giai đoạn này cho nghiên cứu đường sắt kết nối với Lào qua hai tuyến: Vũng Áng - Tân Ấp - Mụ Giạ, Mỹ Thủy - Đông Hà - Lao Bảo và kết nối đường sắt Campuchia qua tuyến TP.HCM - Lộc Ninh.

Tàu liên vận quốc tế chạy thẳng châu Âu bất ngờ tăng mạnh