Theo giới quan sát, Trung Quốc và Hoa Kỳ đã bước vào một cuộc Chiến tranh Lạnh mới khi mối quan hệ giữa hai cường quốc này chạm mức thấp nhất trong hơn 40 năm qua, tất cả được thúc đẩy bởi đại dịch Covid-19.
Theo SCMP, sự suy giảm nghiêm trọng trong quan hệ Mỹ-Trung những ngày gần đây đã thuyết phục các cố vấn chính phủ hiện tại và trước đây ở cả hai phía rằng mối quan hệ song phương đã giảm xuống mức chưa từng có trong nhiều thập kỷ.
Trong tuần qua, chính quyền của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã phát đi lời đe dọa sẽ hủy bỏ thỏa thuận thương mại giai đoạn một và tiếp tục tăng thuế đối với Trung Quốc, ủng hộ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới để gây khó khăn cho các công ty Trung Quốc trong việc mua được các sản phẩm công nghệ Mỹ.
Chính quyền Mỹ cảnh báo sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc điều tra, làm rõ việc virus Corona chủng mới (Covid-19) theo hướng là do con người tạo ra và bị rò rỉ từ một phòng thí nghiệm ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc.
Nhà Trắng cũng là nơi phát đi sáng kiến thôi thúc các quốc gia thân thiện, đồng minh của Mỹ kêu gọi các doanh nghiệp, công ty của nước mình nhanh chóng đưa chuỗi sản xuất cung ứng ra khỏi Trung Quốc.
Theo SCMP, một báo cáo bị rò rỉ từ Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ cáo buộc Bắc Kinh che đậy mức độ nghiêm trọng của dịch Covid-19 và cố tình tích trữ vật tư y tế ngay từ đầu năm 2020.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc và “các nhà ngoại giao chiến binh sói” của Trung Quốc đã bắt đầu phát động các cuộc tấn công truyền thông xã hội vào các nhân vật chính trị Hoa Kỳ để đáp trả.
Tuần trước, một video chế nhạo việc xử lý đại dịch Covid-19 của Mỹ, có tên là “Ngày xưa có một con Virus”, đã được chia sẻ rộng rãi giữa các quan chức bộ ngoại giao có tư tưởng hiếu chiến sau khi nó được hãng tin Tân Hoa Xã xuất bản.
Các nhà phân tích nói rằng, giờ là lúc “găng tay đàm phán đã tháo” ám chỉ không còn sự lạc quan còn sót lại từ thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung giai đoạn một (được ký vào giữa tháng Giêng vừa qua).
Bất cứ hy vọng nào về việc mối quan hệ thương mại được cải thiện có thể giúp cứu vãn mối quan hệ Mỹ-Trung rộng lớn hơn dường như cũng đã bị dập tắt.
Chiến tranh Lạnh mới Mỹ - Trung có đặc điểm gì?
Shi Yinhong, một giáo sư chuyên ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, cố vấn cho Hội đồng Nhà nước Trung Hoa, nói rằng: Thực tế, Trung Quốc và Hoa Kỳ đã bước vào kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh mới.
Theo giáo sư Shi Yinhong, khác với Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô, Chiến tranh Lạnh mới giữa Mỹ và Trung Quốc có sự cạnh tranh toàn diện và sự phân tách với tốc độ rất nhanh chóng. Mối quan hệ Mỹ-Trung không còn giống như vài năm trước, thậm chí không giống như cách đây vài tháng.
Theo ông Shi Yinhong, trong khi “những lời hoa mỹ” về một cuộc Chiến tranh Lạnh mới thường được nói, đề cập phổ biến ở Washington, nhưng nó được sử dụng ít thường xuyên hơn trước công chúng bởi các cố vấn cấp cao và học giả ở Bắc Kinh. Trong cuộc Chiến tranh Lạnh ban đầu đã dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô và đã biến Hoa Kỳ thành những người chiến thắng.
Nhưng, những “mũi dùi nhọn” được trao qua đổi lại trong các mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh trong những tuần gần đây đã cho thấy đã xuất hiện một cuộc Chiến tranh Lạnh mới thực sự.
Theo báo SCMP, hôm thứ Hai vừa qua, hãng tin Reuters của Anh nói rằng một tài liệu của chính phủ Trung Quốc bị rò rỉ cho biết tình cảm chống Trung Quốc trên quy mô toàn cầu đang ở thời điểm tồi tệ nhất kể từ năm 1989 (đây là năm Bắc Kinh có hoạt động trấn áp mạnh nhằm vào cuộc biểu tình tại Quảng trường Thiên An Môn).
Tài liệu này viết rằng nhiều chính phủ trên khắp thế giới đã lên tiếng thể hiện sự giận dữ với Trung Quốc về việc che giấu nguồn gốc của Covid-19 và yêu cầu một cuộc điều tra công khai.
Sự thống trị Trung Quốc trong việc sản xuất vật tư y tế đã “bổ sung thêm nhiên liệu” cho nỗ lực ngày càng gia tăng trong việc kêu gọi các quốc gia đồng minh của Mỹ đưa doanh nghiệp của mình rời khỏi nền kinh tế Trung Quốc.
Yu Wanli, Phó giám đốc của diễn đàn Học viện Liên An ở Bắc Kinh Trung Quốc cho rằng, quan hệ Mỹ-Trung đang ở điểm thấp nhất kể từ sau sự kiện Thiên An Môn.
“Tôi đã từng luôn lạc quan về mối quan hệ Mỹ-Trung cho đến gần đây. Trước đây, bạn có thể luôn dễ dàng tìm thấy những tiếng nói thân Trung Quốc trong giới chính trị ở Hoa Kỳ, nhưng giờ đây, không có tiếng nói nào như vậy trong chính quyền Trump”- ông Yu Wanli nói.
Yu Wanli cũng đồng thời chỉ ra một cuộc thăm dò gần đây của Pew, được thực hiện với 1.000 người Mỹ, cho thấy 66% số người được hỏi giữ quan điểm bất lợi về Trung Quốc.
Căng thẳng chưa từng có
Chen Zhiwu, Giám đốc Viện Châu Á Toàn cầu tại Đại học Hồng Kông, cho biết tình hình hiện nay là điều tồi tệ nhất mà ông từng thấy trong hơn 40 năm nghiên cứu về các vấn đề Mỹ-Trung.
Ngay cả vào năm 1989, tình cảm cơ bản của người Mỹ đối với Trung Quốc không tệ đến thế. Nó tồi tệ hơn nhiều và bắt nguồn sâu xa hơn nhiều, ông Chen Zhiwu nhấn mạnh.
Trung Quốc có thể nên ngừng sử dụng các kênh ngoại giao và phát ngôn viên để tiếp tục truyền tải “những lời hoa mỹ”, bởi vì loại nỗ lực này không còn giúp được gì nữa đâu.
Bầu không khí thậm chí còn sôi sục hơn trong các thời điểm thấp điểm của năm 2018 và 2019, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát đi “các cú đánh thuế quan” đối với hàng hóa Trung Quốc trong nỗ lực thúc đẩy thay đổi cấu trúc đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Trong suốt các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung, các cơ quan truyền thông nhà nước Trung Quốc đã cẩn thận để tránh những chỉ trích trực tiếp về Trump, trong khi nhà lãnh đạo Mỹ tránh chỉ trích người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình.
Nhưng, cảm giác trì hoãn trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc đã biến mất vài tháng trước. Đầu tiên, hãng Tân Hoa Xã đã không e ngại khi nói về “Đại dịch Trump” trên tài khoản Twitter của hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc khi Covid-19 tác quái, gây thiệt hại lớn về sinh mạng ở Hoa Kỳ.
Sau đó, Tân Hoa xã đã đăng một mối đe dọa “nhấn chìm nước Mỹ trong biển virus bằng cách chặn xuất khẩu thiết bị y tế quan trọng tới Hoa Kỳ”.
Một cựu quan chức của chính quyền Tổng thống Donald Trump, nói trong điều kiện giấu tên rằng, các báo cáo của Tân Hoa Xã đã được các quan chức Nhà Trắng coi là mối đe dọa trực tiếp, đồng thời nhấn mạnh rằng báo chí Trung Quốc vốn được kiểm soát khá chặt chẽ và sự thay đổi đã xuất trong cách hùng biện, điều này đã được Washington ghi nhận.
“Giỏ táo” của Trump cho bầu cử đã bị đảo lộn
Về phần mình, tới thời điểm hiện tại, cá nhân ông Trump, người đã có lúc “say mê” nhưng sau đó đã quyết định không sử dụng thuật ngữ “Virus Trung Quốc” trong các bài phát biểu, thậm chí đã ngừng chỉ trích trực tiếp ông Tập Cận Bình. Tuy nhiên, điều đó có thể cũng không có ý nghĩa gì.
Clete Willems, cựu Phó giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia dưới thời Trump, nói rằng mối đe dọa bổ sung thuế quan mới, hoặc thậm chí phá vỡ thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn một, không nên được xem nhẹ.
“Tôi nghĩ rằng mọi người thực sự cần phải nghiêm túc. Dù không biết rằng điều đó có sắp xảy ra hay không, nhưng tôi nghĩ rằng nó sẽ được đưa ra để cân nhắc” – ông Willems nói.
Quan chức Mỹ này cho rằng, ông muốn chính phủ Hoa Kỳ sử dụng các trừng phạt có mục tiêu cụ thể rộng lớn hơn là chỉ nhằm vào những cá nhân nào đó ở Trung Quốc, những người được cho là có liên quan đến cáo buộc che đậy hoặc tích trữ vật tư y tế.
Về quan điểm cá nhân, ông Willems cho rằng, dù hiện tại đã xuất hiện sự gia tăng đáng chú ý về các tuyên bố có từ ngữ thù địch, nhưng xu hướng gần đây cho thấy nó có thể đi chệch “quỹ đạo hiện có” (quan hệ song phương Mỹ - Trung hiện tại – PV), thay vì hình thành một “quỹ đạo mới” (Chiến tranh Lạnh thực sự-PV) như các chuyên gia Trung Quốc đề cập.
“Tuy nhiên, điều đó vẫn làm tôi lo lắng - điều này dẫn đến đâu? Chúng ta phải thực tế và phải thừa nhận rằng nếu không kiểm soát, một cuộc Chiến tranh Lạnh đã có thể hình thành ngay bây giờ”.
Khi cuộc bầu cử Mỹ vào tháng 11 đang đến gần hơn, các nhà phân tích cho rằng vòng xoáy xấu đi trong quan hệ Mỹ - Trung sẽ tiếp tục tăng tốc.
“Trump đã từng làm việc với suy nghĩ rằng thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn một sẽ là một tài sản cho cuộc bầu cử sắp tới, nhưng đại dịch Covid-19 đã làm đảo lộn giỏ táo của ông ấy” - Stephen Olson, nhà cựu đàm phán thương mại Hoa Kỳ của Quỹ Hinrich nhận định.
“Hiện tại, một thỏa thuận với Trung Quốc có vẻ không có lợi về mặt chính trị” - ứng cử viên Dân chủ Joe Biden, người đã cảm nhận được sự thay đổi trong ngôn từ của Donald Trump, nói.
Theo ông Joe Biden, đương kim Tổng thống Trump có thể sẽ có những cử chỉ mềm mỏng đối với Trung Quốc.
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận